Psikososyal Risklere Karşı Farkındalığın Belirlenmesi ve Psikososyal Risklerin İş Kazalarına Etkisi Hakkında İş Güvenliği Uzmanlarının Tutumlarının İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 3, 114 - 128, 27.10.2021

Eda Tantan , Miray Mutaf Serap Tepe

Öz

ÖZ
Amaç: İş hayatında çalışma alanlarında birçok risk faktörü bulunmaktadır. Bunlardan fiziksel, kimyasal ve biyolojik riskler hakkında çok fazla bilgi ve farkındalık bulunmaktadır. Çalışma alanlarında bulunan ve bu risklere de dolaylı olarak sebep olan bir diğer risk grubu ise psikososyal risklerdir. Buzdağının görünmeyen kısımlarında iş kazalarının oluşmasına dolaylı yoldan sebebiyet veren psikososyal risk faktörleri günümüzün çalışma şartları sebebiyle fark edilmeye ve önem kazanmaya başlamıştır. Psikososyal risk faktörlerine karşı geliştirilecek önlemler çalışma ortamında gerçekleşebilecek güvensiz davranış durumlarını azaltıcı etki gösterebilecek olması nedeniyle önem arz etmektedir. Önlem alınabilmesi adına bir farkındalığa sahip olunması gerektiği düşünüldüğü için bu çalışmada “Psikososyal Risklere Karşı Farkındalığın Belirlenmesi ve Psikososyal Risklerin İş Kazalarına Etkisi Hakkında İş Güvenliği Uzmanlarının Tutumlarının İncelenmesi” amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Çalışmada kullanılan veriler farklı alanlarda iş sağlığı ve güvenliği uzmanı olarak görev yapan kişilerle yapılan görüşmeler sonucu elde edilmiştir. Yarı yapılandırılmış onam formları kullanılarak gerçekleştirilen görüşmeler sonucu psikososyal risk faktörleri hakkında iş güvenliği uzmanlarının farkındalık seviyeleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Çünkü iş güvenliği uzmanları bir iş yerinde çalışma hayatının sorunsuz devam etmesi, iş kazasından ve meslek hastalığından olabildiğince uzak bir noktada süreçlerin ilerlemesi için emek veren en önemli meslek gruplarındandır. İş güvenliği uzmanlarının proaktif davranışları, olayları yorumlayışları ve farkındalıkları birçok iş kazasının önüne geçmektedir. Ayrıca çalışma hayatında güvenlik kültürünü oluşması hususunda iş güvenliği uzmanlarına yoğun görevler düşmektedir. Bu nedenle psikososyal risklere karşı farkındalığın belirlenmesi, psikososyal risklerin iş kazalarına direkt ve dolaylı etkilerinin gözlenebilmesi iş güvenliği uzmanlarının farkındalıklarına bağlıdır.
Bulgular: Görüşmelerden elde edilen bulgulara göre iş güvenliği uzmanlarının psikososyal risk faktörlerinin iş kazalarına etkileri farkındalık seviyeleri ile ilgili olarak teorikte belirtilen ile saha uygulamaları arasında fark olduğu gözlenmiştir.
Sonuç: Çalışmada elde edilen sonuçlara göre iş güvenliği uzmanlarının konu ile ilgili bilgi sahibi olmalarına rağmen farkındalıklarının düşük olduğu, iş kazalarının temel sebepleri arasında psikososyal faktörlerin varlığını kabul ettikleri ancak çoğu durumda kendilerini çaresiz hissettikleri, çözümsüz kaldıkları sonuçlarına varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Farkındalık, iş kazası, psikososyal risk

Kaynakça

• 1) Yavuzkan, Gizem, Kaya Kadir, Yağız Mehmet., Erdem, Mümtaz, & Acar Ilgın. (2015). Ergonomi Risk Analizleri Yazılımlaştırılması Ergonomi-İş Sağlığı Güvenliği Risk Haritalandırılması. Mühendislik Bilimleri Ve Tasarım Dergisi, 3(3), 603-614.
• 2) Ateş, Asude; Vatansever, Bayise Kavaklı. (2018) "Ar-Ge Kuruluşunda Kimyasal Maddelerin Sınıflandırılması, Etiketlenmesi, Ambalajlanması, Depolanması, Taşınması ve Oluşan Kimyasal Atıkların Bertarafı." Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 22.2: 159-173.
• 3) Kaynak, Kezban Özçelik; Uluğtekin, Nergis Melis. Çalışma Ortamındaki Fiziksel Faktörlerin Ergonomik Analizi: Dokuz Eylül Üniversitesi Hastanesi Örneği. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 2017, 6: 319-325.
• 4) Hanözü Gülten (2019). Tehlikeli Sınıftaki Bir İşyerinde Çalışan İşçilerin Psikososyal Riskleri ve Ruhsal Sağlıkları Arasındaki İlişki.
• 5) Met, Ömer L. (2016). Çalışma Yaşamında Psikososyal Risklere Proaktif Bir Yaklaşım: Örgütsel Ombudsmanlık Modeli.
• 6) Türkan, Mehtap. (2020). Psikolojik Personel Güçlendirme ile Psikososyal Riskler Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma.
• 7) Oran Feyza Çağla, & Akan, Betül Balkan (2020). Örgütlerde Meslek İntiharını Önlemeye Yönelik Bir Model Önerisi. Istanbul Management Journal, (89), 133-155.
• 8) Baltacı, Özer, Derya, Gül Ve Fizik Tedavi. "İş Yerinde Fiziksel Aktivite." Klasmat Matbaacılık, Ankara (2008): 19-21.
• 9) Çolak, Fatma Alev (2010). İş Kazası Geçiren ve Geçirmeyen İş Görenlerin Depresyon, Öfke, Kaygı, Algı-Dikkat ve Dışadönük-İçedönüklükleri Açısından Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• 10) İlhan, Ümit Deniz (2020). Evrilen Çalışma İlişkileri Doğrultusunda İş Sağlığı ve Güvenliğinde Öne Çıkan Psikososyal Risk Yönetimi. SGD-Sosyal Güvenlik Dergisi, 10(2), 313-332.
• 11) Korkut, Ahmet Esat (2014). Psikososyal Risk Faktörleri ve İnşaat Sektöründe Bir Çalışma. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Uzmanlık Tezi, Ankara.
• 12) Bacak, Bünyamin, & Kazancı, Ecehan, (2014), Türk Çalışma Hayatında Vardiyalı Gece Çalışan İşçilerin Karşılaştığı Fizyolojik, Psikolojik Ve Sosyolojik Etkilerin değerlendirilmesi. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 3(6), 132-149.
• 13) Değirmencioğlu, Mine. (2019). "Vardiyalı Çalışma Sistemi Çalışanlar İçin Ne Kadar İyi?" Journal of Aviation 3.2: 113-121.
• 14) Yavuz, Nihan ve Doğan, Altan. (2019) İş stresinin İş-Yaşam Dengesi Üzerindeki Etkisinin Esnek Çalışma Bağlamında Test Edilmesi.
• 15) Taşlıyan, Mustafa, Engizek, Hatice., & Gül, Necmettin. (2017). Tükenmişlik, İş Tatmini ve Esnek Çalışma Saatleri: Çalışan Kadınlar Üzerine Bir Çalışma. TÜBAV Bilim Dergisi, 10(2), 111-125.
• 16) Erdem, Orhan & Dikici, A. Metin (2009). Liderlik ve Kurum Kültürü Etkileşimi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(29), 198-213 . 17) Genç, Çağlar. (2016) "Kurum kültürü ve değerlerine yönelik çalışan farkındalığı: özel bir eğitim kurumunda uygulama örneği."
• 18) Kılıç, Tamer (2015) Kurum Kültürü: Bir Kamu Kuruluşunda Mevcut Ve Arzulanan Kurum Kültürü Üzerine Bir Araştırma. Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4).2015.