AFETLERDE KIRILGAN GRUPLARIN SAĞLIĞI

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 3, 147 - 156, 31.12.2023

Nuriye Nesrin İpekçi

Öz

Afetler, ülkemizde ve dünyada yüksek hastalık ve ölüm oranlarının yanı sıra ciddi ekonomik kayıplara neden olan önemli bir halk sağlığı sorunudur. Afetlerin ne zaman gerçekleşeceği, kimlerin etkileneceği ve maruz kalanlara ne gibi zararlar vereceği önceden tahmin edilemez. Yaşlılar kronik hastalıkları nedeniyle hassas grupta yer alırken, kadınlar ve çocuklar da sayılarının çokluğu ve sağlığın korunması ve geliştirilmesinde öncelikli statüleri nedeniyle bu grupta yer alıyor. Bu nedenle kadınlar, çocuklar ve yaşlılar afetlerden en çok etkilenen demografik gruplardan bazılarıdır. Bireylerin yaşadıkları afetler, aileler ve topluluklar üzerinde acı verici bir etkiye sahip olup ulusal ve dünya çapında ciddi sorunları gündeme getirmektedir. Bu tür felaketler sağlık sorunları, yeni ihtiyaçların ve zarar gören kaynakların bir sonucu olarak ortaya çıkabilir. Bozulan su ve sanitasyon altyapısı, yetersiz sağlık kaynakları ve gıda kıtlığı, sağlıkla ilgili olumsuz duruma yatkınlığa neden olabilir. Afetlerden en az sayıda insanın zarar görmesini garanti altına almak için her açıdan kapsamlı ve güncel planlamaya ihtiyaç vardır. Bu çalışmada kırılgan grup içerisinde yer alan kadın, çocuk ve yaşlıların afetlerde karşılaştıkları sağlık sorunları ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Afet, Kırılgan grup, Yaşlı sağlığı, kadın sağlığı, çocuk sağlığı

Etik Beyan

Bu çalışma herhangi bir bilimsel platformda yer almamıştır.

Destekleyen Kurum

Bu çalışmada herhangi bir kurum veya kuruluştan destek alınmamıştır.

Teşekkür

Değerlendirmeniz için sizlere teşekkür ederim.

HEALTH OF VULNERABLE GROUPS DURING DISASTER

Öz

Disasters are an important public health problem that causes high disease and death rates as well as serious economic losses in our country and around the world. It is unpredictable when disasters will occur, who will be affected, and what damage they will cause to those affected. While the elderly are in the vulnerable group due to their chronic diseases, women and children are also in this group due to their large number and priority status in protecting and improving health. Therefore, women, children and the elderly are some of the demographic groups most affected by disasters. Disasters experienced by individuals have a painful impact on families and communities and raise serious problems nationally and globally. Such disasters can occur as a result of health problems, new needs, and damaged resources. Deteriorating water and sanitation infrastructure, inadequate sanitation resources, and food shortages can predispose to adverse health conditions. Comprehensive and up-to-date planning is needed in every aspect to ensure that the least number of people are harmed by disasters. In this study, the health problems faced by women, children and the elderly, who are among the vulnerable groups, during disasters will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Disaster, Vulnerable Group, Elderly Health, Women, Children

Kaynakça

• 1.Arıca, F., Çakır, C. & Kağnıcı, D. Y. Kırılgan Gruplar Özelinde Afetlerde Psikososyal Hizmetler. Afet ve Risk Dergisi, 2023, 6(1), 176-187.
• 2. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), 2019.
• 3.World Health Organization (WHO). Health systems in urban disasters. 2013, http://www.who.int/kobe_centre/publications/Health-systems-in-urbandisasters_2013/en/. (Erişim 29.10.2023).
• 4.Baack, S., Alfred, D. Nurses’ preparedness and perceived competence in managing disasters. Journal of Nursing Scholarship, 2013, 45(3), 281-287.
• 5.Shapira, S., Aharonson-Daniel, L., Bar-Dayan, Y., Sykes, D., & Adini, B. Knowledge, perceptions, attitudes and willingness to report to work in an earthquake: A pilot study comparing Canadian versus Israeli hospital nursing staff. International Emergency Nursing, 2016, 25, 7-12.
• 6.Özşahin, E. Türkiye’de yaşanmış (1970-2012) doğal afetler üzerine bir değerlendirme. 2 .Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı, 2013, 25- 27 Eylül.
• 7.Cavallo, E., Treadway, M., & Funaro, B. The economics of natural disasters. Ideas for Development in the Americas, 2010, 22, 2-16.
• 8.Taşkıran, G., Baykal, Ü. Afetler ve Türkiye’de Hemşirelerin Afetlere Hazır Olma Durumları: Literatür İnceleme. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 2017, 2(4), 79-88.
• 9.Goodman, A. In the aftermath of disasters: the impact on women’s health. Critical Care Obstetrics and Gynecology, 2016, 1-5. DOI: 10.4172/2471-9803.1000137
• 10.Varol, N., Kırıkkaya, E.B. Afetler karşısında toplum dirençliliği, Dirençlilik Dergisi, 2017, 1(1), 1-9.
• 11.Duruel, M., Avşar Arık, I. Kırılganlık ve dirençlilik kesişiminde yaşlıların afet deneyimleri: Hatay örneğinde 6 şubat 2023 depremleri, Pesa International Journal of Social Studies, 2023, 9 (2), 103-120.
• 12.Işık Ö., Aydınlıoğlu H.M., Koç S., Gündoğdu O., Korkmaz, G., & Ay A. Afet Yönetimi ve Afet Odaklı Sağlık Hizmetleri. Okmeydanı Tıp Dergisi, 2012, 28 (Ek sayı 2): 82-123, doi:10.5222/otd.supp2.2012.082.
• 13.Darga, H. 6 Şubat Kahramanmaraş depremlerinde çocukların yaşadıkları ve ebeveynlerinde tanık oldukları duygu durumları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2023; 68, 213-248.
• 14.Kipay, S.S. Deprem gerçeği ve kadın sağlığı üzerine etkileri. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2023; 8(2), 855-860.
• 15.Sohrabizadeh, S., Tourani, S. & Khankeh, H.R. Women and health consequences of natural disasters: Challenge or opportunity?, Women & Health, 2016 , 56 (8 ), 977–993. http://dx.doi.org/10.1080/03630242.2016.1176101.
• 16.Çokyeter, B., Başgöl, Ş., Koç, Z. Depremin kadın sağlığı üzerine etkileri. Academy 1. Uluslararası Deprem Çalışmaları Kongresi, Conference Book, 2023, 130-138.
• 17.Kalanlar, B. Afetlerde Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı, Turkiye Klinikleri J Obstet Womens Health Dis Nurs-Special Topics, 2018, 4(1), 54-60.
• 18.Riyad Fatema S., Islam S., East L., & Usher, K. Women’s health-related vulnerabilities in natural disasters: a systematic review protocol, BMJ Open, 2019,1-5. 9:e032079. doi:10.1136/bmjopen-2019-032079.
• 19.Enarson, E. Women confronting natural disaster: From vulnerability to resilience. Boulder, 2012, CO: Lynne Rienner Publishers.
• 20.Izadkhah, Y.O., K. Jahangiri, & J. Sadighi. Women’s health in natural disasters: A vulnerability analysis. GRF Davos Planet Risk 2, 2014, https://planet-risk.org/index.php/pr/ article/view/33.
• 21.Horney, J., M. E. Zotti, A. Williams, & J. Hsia. Cluster sampling with referral to improve the efficiency of estimating unmet needs among pregnant and postpartum women after disasters. Womens Health Issues, 2012, 22 (3), e253–257. doi:10.1016/j.whi.2012.01.002.
• 22.Liu, S., J. Han, D. Xiao, C. Ma, & B. Chen. A report on the reproductive health of women after the massive 2008 Wenchuan earthquake. International Journal of Gynecology & Obstetrics 2010, 108 (2),161–64. doi:10.1016/j.ijgo.2009.08.030.
• 23.Sloand, E., Killion, C., Yarandi, H., Sharps, P., Lewis-O'Connor, A., Hassan, M., Gary, F., Cesar, N. M., & Campbell, D. Experiences of violence and abuse among internally displaced adolescent girls following a natural disaster. Journal of advanced nursing, 2017, 73(12), 3200–3208. https://doi.org/10.1111/jan.13316.
• 24.Nour, N.N. Maternal health considerations during disaster relief. Reviews in obstetrics & gynecology, 2011, 4(1), 22–27. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3100103/pdf/RIOG004001_0022.pdf.Erişim: 01.11.2023
• 25.Bloem C.M., Miller, A.C. Disasters and women's health: reflections from the 2010 earthquake in Haiti. Prehosp Disaster Med, 2013, 28(2), 150-4. doi: 10.1017/S1049023X12001677.
• 26.Şener, S.T., Arlıoğlu, H. Sosyal afet olarak göç olayının çocuk sağlığı üzerine etkileri, Hastane Öncesi Dergisi, 2022, 7 (1), 95-107.
• 27.Kaya, E., Özcebe, H. Afetlerin çocuk sağlığı üzerindeki etkileri, TAF Prev Med Bull 2013;12(4), 455-464.
• 28.Limoncu, S., Atmaca, A.B. Çocuk merkezli afet yönetimi, Megaron, 2018, 13 (1), 132-143.
• 29.Çevik, SA. Suriye’den Türkiye’ye Göç’ün Etkileri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2016, 5 (2), 80-83.
• 30.Kara, P., Nazik, E. Göçün kadın ve çocuk sağlığına etkisi, Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2018, 7(2), 58-69.
• 31.Felix E., Kaniasty K., You S., & Canino G. Parent- Child Relationship Quality and Gender as Moderators of the Influence of Hurricane Exposure on Physical Health Among Childrenand Youth, Journal of PediatricPsychology, 2016, 41(1), 73-85.
• 32.Karabulut D., Bekler, T. Doğal Afetlerin Çocuklar ve Ergenler Üzerindeki Etkileri. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 2019; 5(2): 368-376, DOI: 10.21324/dacd.500356.
• 33.Karakaya I., Ağaoğlu B., Çoşkun A., Şişmanlar Ş.G., Yıldız Ö.Ö., Marmara Depreminden Üç Buçuk Yıl Sonra Ergenlerde TSSB, Depresyon ve Anksiyete Belirtileri, Türk Psikiyatri Dergisi, 2004 , 15(4), 259-263.
• 34.Bulut S. Depremden Sonra Çocuklarda Görülen Travma Sonrası Stres Tepkilerinin Yaş ve Cinsiyet Açısından Karşılaştırılması, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2009, 4(31), 43- 51.
• 35.Yüksel T. Adolesanlarda Madde Kullanımı ve Bağımlılığı, Adolesanda Psikososyal Sorunlar, 2016, 95-99.
• 36.Demiriz S., Ulutaş İ. 9- 12 Yaş Çocuklarının Kaygı Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi, Ege Eğitim Dergisi, 2003, 3 (1), 1-9.
• 37.Gözübüyük, A.A., Duras E., Dağ H., & Arıca V. Olağan üstü Durumlarda Çocuk Sağlığı, Journal of Clinical and Experimental Investigations, 2015 , 6(3), 324-330.
• 38.Ardahan, M. Yaşlılık ve Huzurevi. Aile ve Toplum, 2010, 5 (20), 25-32.
• 39.Çakır, Ö., Atalay, G. Afetlerde Özel Gereksinimli Grup Olarak Yaşlılar, Dirençlilik Dergisi, 2020, 169-186.
• 40.2020 Yaşlı Nüfus İstatistikleri Bülteni, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, 2021, https://www.aile.gov.tr/2020-yili-yasli-nufus-istatistik-bulteni-yayinlandi. Erişim 08.10.2023
• 41.İstatistiklerle Yaşlılar, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). 2022, (https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=%C4%B0statistiklerle-Ya%C5%9Fl%C4%B1lar-2022-49667&dil=1), Erişim:15.10.2023
• 42.Korkmaz, A.C., Aslan, D. Depremler ve yaşlılar. HÜTF Halk Sağlığı AD Deprem Kaynaklı Afetlere Yönelik Toplum İçin Bilgilendirme Serisi-2023/2. http://www.halksagligi.hacettepe.edu.tr / Erişim:8.11.2023.
• 43.Açkın, B., Tokem, Y. Afetlerde geriatrik yaklaşım. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2023; 8(2): 653-659.
• 44.Karan, M.A., Satman, İ. Türkiye yaşlı sağlığı raporu: güncel durum, sorunlar ve kısa-orta vadeli çözümler, Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı, 2021; 1-546.
• 45.Çakmak, H., Ocaktan, M.E., & Akdur, R. Doğal afetler, eşitsizlikler ve sağlık sonuçları. Akın A, editör. Eşitsizlikler ve Sağlık Sonuçları. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2018; 88-94.
• 46.Cornell, V.J., Cusack, L., & Arbon, P. Older people and disaster preparedness: A literature review. Australian Journal of Emergency Management, 2012, 27(3), 49-53.
• 47.Afet ve yaşlı sağlığı. Bolu İzzet Baysal Üniversitesi, 2023, http://deprem.ibu.edu.tr/afet-ve-yasli-sagligi. Erişim: 21.11.2023