Akut Koroner Sendrom Tanılı Bireylerin Uyku Kalitesi, Yorgunluk, Fiziksel Aktivite Düzeyi ve Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 2, 95 - 108, 30.08.2023

Şeyma Tuğçe Erkan Arzu Demirgüç

https://doi.org/10.5281/zenodo.8296402

Öz

Amaç: Bu çalışma, akut koroner sendrom (AKS) tanılı hastaların AKS tanısı ile hastaneye yatmadan önce son bir hafta içindeki uyku kalitesi, yorgunluk, fiziksel aktivite düzeyi, hastalığa özgü yaşam kalitesi, anksiyete ve depresyon düzeylerini belirlemek ve sağlıklı kontrol grubuyla karşılaştırmak amacıyla yapıldı. Yöntemler: Çalışmaya AKS tanılı 42 hasta ve 42 sağlıklı birey dahil edildi. Yaşam kalitesi, MacNew Kalp Hastalığına Özgü Yaşam Kalitesi Anketi (MacNew); fiziksel aktivite düzeyi, Uluslararası Fiziksel Aktivite Anketi-Kısa Form (UFAA-KF); anksiyete ve depresyon durumu, Hastane Anksiyete Depresyon Skalası (HADS); uyku problemleri, Pittsburgh Uyku Kalite İndeksi (PUKİ); yorgunluk semptomu, Yorgunluk Şiddet Ölçeği (YŞÖ) ile değerlendirildi. Bulgular: AKS tanılı hastalar ile kontrol grubu; Uluslararası Fiziksel Aktivite Anketi-Kısa Formunun (UFAA-KF) tüm alt parametreleri ve toplam MET değerleri yönünden benzerdi (p>0,05). AKS grubunun düzenli fiziksel aktivite yapma alışkanlığı kontrol grubundan anlamlı düzeyde daha düşüktü (p<0,05). AKS tanılı hastaların; MacNew anketine ait tüm alt ölçek puanları kontrol grubundan daha düşüktü (p<0,001). Kontrol grubunda HADS anksiyete ve depresyon puanlarının AKS grubundan daha düşüktü (p<0,001). PUKİ sonuçlarına göre AKS grubunda; öznel uyku kalitesi, uyku latansı, uyku süresi, alışılmış uyku etkinliği ve uyku bozukluğu daha kötü; uyku ilacı kullanımı ile gündüz işlev bozukluğu daha belirgindi (p<0,05). YŞÖ puanları dikkate alındığında; yorgunluğun AKS tanılı hastalarda sağlıklı kontrollerden daha fazla olduğu saptandı (p<0,05). Sonuç: AKS tanılı hastalarda yaşanan AKS olayından önce yakın dönemde uyku kalitesinde bozulma, yorgunluk, anksiyete ve depresyon semptomları ortaya çıktığı ve kalp hastalığına ait yaşam kalitesinin olumsuz yönde etkilendiği saptandı. Bu bulgular ışığında rehabilitasyon programlarında yorgunluk yönetimi, psikososyal destek gibi uygulamalara yer verilmesi gerektiğini düşünmekteyiz.

Anahtar Kelimeler

Akut Koroner Sendrom, Depresyon, Yaşam Kalitesi, Yorgunluk, Uyku Kalitesi

Kaynakça

• Collet J-P, Thiele H, Barbato E, Barthélémy O, Bauersachs J, Bhatt DL, et al. 2020 ESC Guidelines for the management of acute coronary syndromes in patients presenting without persistent ST-segment elevation: The Task Force for the management of acute coronary syndromes in patients presenting without persistent ST-segment elevation of the European Society of Cardiology (ESC). European heart journal. 2021;42(14):1289-367.
• Singh N, Rathore V, Mahat RK, Rastogi P. Glycogen phosphorylase BB: a more sensitive and specific marker than other cardiac markers for early diagnosis of acute myocardial infarction. Indian Journal of Clinical Biochemistry. 2018;33(3):356-60.
• Vardar Yağli N, Sağlam M, Inal Ince D, Çalik E, Arikan H, Savci S, Et Al. Akut Koroner Sendromlu Olgularda Fiziksel Aktivite Yaşam Kalitesi Ve Psikososyal Fonksiyon Arasındaki Ilişki. Turkish Journal Of Physiotherapy Rehabilitation-Fizyoterapi Rehabilitasyon. 2013;24.
• Chauvet-Gelinier J-C, Bonin B. Stress, anxiety and depression in heart disease patients: A major challenge for cardiac rehabilitation. Annals of physical and rehabilitation medicine. 2017;60(1):6-12.
• Johansson I, Karlson BW, Grankvist G, Brink E. Disturbed sleep, fatigue, anxiety and depression in myocardial infarction patients. European journal of cardiovascular nursing. 2010;9(3):175-80.
• Sağlık Bakanlığı, Çocukluk Çağı Diyabeti Eğitimci Rehberi 4. Diyabet Ve Egzersiz. Çocukluk Çaği Diyabeti.74.
• Öztürk M. Üniversitede eğitim-öğretim gören öğrencilerde uluslararası fiziksel aktivite anketinin geçerliliği ve güvenirliği ve fiziksel aktivite düzeylerinin belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Hacettepe Üniversitesi. 2005.
• Bozkuş T, Türkmen M, Murat K, Özkan A, Ümit Ö, Cengiz C. Beden eğitimi ve spor yüksekokulu’nda öğrenim gören öğrencilerin fiziksel aktivite düzeyleri ile sağlikli yaşam biçimi davranişlarinin belirlenmesi ve ilişkilendirilmesi. International Journal of Sport Culture and Science. 2013;1(3):49-65.
• Özüdoğru E. Üniversite personelinin fiziksel aktivite düzeyi ile yaşam kalitesi arasındaki ilişkinin incelenmesi: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü; 2013.
• Daskapan A, Höfer S, Oldridge N, Alkan N, Muderrisoglu H, Tuzun EH. The validity and reliability of the Turkish version of the MacNew Heart Disease Questionnaire in patients with angina. Journal of evaluation in clinical practice. 2008;14(2):209-13.
• Aydemir O. Hastane anksiyete ve depresyon olcegi Turkce formunun gecerlilik ve guvenilirligi. Turk Psikiyatri Derg. 1997;8:187-280.
• Agargun M. Pittsburgh uyku kalitesi indeksinin gecerligi ve guvenirligi. Turk Psikiyatri Dergisi. 1996;7:107-15.
• Armutlu K, Korkmaz NC, Keser I, Sumbuloglu V, Akbiyik DI, Guney Z, et al. The validity and reliability of the Fatigue Severity Scale in Turkish multiple sclerosis patients. International Journal of Rehabilitation Research. 2007;30(1):81-5.
• Krupp LB, LaRocca NG, Muir-Nash J, Steinberg AD. The fatigue severity scale: application to patients with multiple sclerosis and systemic lupus erythematosus. Archives of neurology. 1989;46(10):1121-3.
• Bowles DK, Laughlin MH. Mechanism of beneficial effects of physical activity on atherosclerosis and coronary heart disease. American Physiological Society Bethesda, MD; 2011.
• Pitsavos C, Kavouras SA, Panagiotakos DB, Arapi S, Anastasiou CA, Zombolos S, et al. Physical activity status and acute coronary syndromes survival: the GREECS (Greek Study of Acute Coronary Syndromes) study. Journal of the American College of Cardiology. 2008;51(21):2034-9.
• Kumar A, Kar S, Fay WP. Thrombosis, physical activity, and acute coronary syndromes. Journal of applied physiology. 2011;111(2):599-605.
• Oflazoğlu M. Akut koroner sendrom geçiren hastalarda fonksiyonel kapasite, günlük yaşam aktiviteleri ve yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. 2018.
• Şimşek AK, Alpar ŞE. Akut Koroner Sendrom Geçiren Hastalarda Risk Faktörlerinin Belirlenmesi. Turk J Cardiovasc Nurs. 2020;11(25):82-9.
• Vardar Yağlı N, Sağlam M, İnce İnal D, Çalık Kütürcü E, Arıkan H, Savcı S, et al. Akut Koroner Sendromlu Olgularda Fiziksel Aktivite Yaşam Kalitesi ve Psikososyal Fonksiyon Arasındaki İlişki. Türk Fizyoterapi ve Rehabilitasyon. 2013;24(2):151-5.
• Matthias A, de Silva D, Indrakumar J, Gunatilake S. Physical activity levels of patients prior to acute coronary syndrome–Experience at a tertiary care hospital in Sri Lanka. Indian heart journal. 2018;70(3):350-2.
• Jørstad HT, Minneboo M, Helmes HJ, Fagel ND, op Reimer WJS, Tijssen JG, et al. Effects of a nurse-coordinated prevention programme on health-related quality of life and depression in patients with an acute coronary syndrome: results from the RESPONSE randomised controlled trial. BMC cardiovascular disorders. 2016;16(1):1-9.
• Dural G, Çıtlık Sarıtaş S. Akut Koroner Sendromlu Hastalarda Yaşam Kalitesi ve Yaşam Kalitesini Etkileyen Faktörler. Kardiyovasküler Hemşirelik Dergisi. 2017;8(17):131-41.
• Thompson PL. Coronary care manual: Elsevier Health Sciences; 2011.
• Barefoot JC, Schroll M. Symptoms of depression, acute myocardial infarction, and total mortality in a community sample. Circulation. 1996;93(11):1976-80.
• Jakobsen AH, Foldager L, Parker G, Munk-Jorgensen P. Quantifying links between acute myocardial infarction and depression, anxiety and schizophrenia using case register databases. Journal of affective disorders. 2008;109(1-2):177-81.
• Huffman JC, Smith FA, Blais MA, Januzzi JL, Fricchione GL. Anxiety, independent of depressive symptoms, is associated with in-hospital cardiac complications after acute myocardial infarction. Journal of psychosomatic research. 2008;65(6):557-63.
• Özer ZC, Şenuzun F, Tokem Y. Miyokart enfarktüslü hastalarda anksiyete ve depresyonun incelenmesi. Türk Kardiyoloji Dern Arş-Arch Turk Soc Cardiol. 2009;37(8):557-62.
• Redline S, Foody J. Sleep disturbances: time to join the top 10 potentially modifiable cardiovascular risk factors? : Am Heart Assoc; 2011.
• Cappuccio FP, Cooper D, D'Elia L, Strazzullo P, Miller MA. Sleep duration predicts cardiovascular outcomes: a systematic review and meta-analysis of prospective studies. European heart journal. 2011;32(12):1484-92.
• Laugsand LE, Vatten LJ, Platou C, Janszky I. Insomnia and the risk of acute myocardial infarction: a population study. Circulation. 2011;124(19):2073-81.
• Laugsand LE, Strand LB, Platou C, Vatten LJ, Janszky I. Insomnia and the risk of incident heart failure: a population study. European heart journal. 2014;35(21):1382-93.
• Clark A, Lange T, Hallqvist J, Jennum P, Rod NH. Sleep impairment and prognosis of acute myocardial infarction: a prospective cohort study. Sleep. 2014;37(5):851-8.
• Hoevenaar-Blom MP, Spijkerman AM, Kromhout D, van den Berg JF, Verschuren W. Sleep duration and sleep quality in relation to 12-year cardiovascular disease incidence: the MORGEN study. Sleep. 2011;34(11):1487-92.
• von Känel R, Meister-Langraf RE, Zuccarella-Hackl C, Schiebler SL, Znoj H, Pazhenkottil AP, et al. Sleep disturbance after acute coronary syndrome: A longitudinal study over 12 months. Plos one. 2022;17(6):e0269545.
• Kara B. Akut Miyokard İnfarktüsü Öncesi İle Sonrası Uyku Sorunları: Karşılaştırmalı Bir Çalışma. TAF Preventive Medicine Bulletin. 2012;11(6).
• Tenekeci EG, Kara B. Miyokart infarktüsü geçiren bireylerde uyku kalitesi ve yorgunluk arasındaki ilişki. Gülhane Tip Dergisi. 2016;58(4):366.
• Appels A, Mulder P. Excess fatigue as a precursor of myocardial infarction. European heart journal. 1988;9(7):758-64.
• Appels A, Kop WJ, Schouten E. The nature of the depressive symptomatology preceding myocardial infarction. Behavioral Medicine. 2000;26(2):86-9.
• McSweeney J, Cody M, O'Sullivan P, Elberson K, Moser D, Barvin B. Women's early warning symptoms of acute myocardial infarction. ACC Current Journal Review. 2004;3(13):9.