Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

The Effect of Nutritional Status on Risk Factors of Cardiovascular System Diseases

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 11 - 19, 15.03.2019
https://doi.org/10.35333/JOHSE.2019.46

Öz

Aim: This study was conducted to determine the consumption

frequencies of food how affect the risk factors of cardiovascular

system patients.

Materials and Methods: This study, which was planned

as a cross-sectional study, was performed with 62 patients who

were voluntary among the patients with cardiovascular disease

in Gümüşhane State Hospital. The anthropometric measurements

of the patients were taken by the researcher with the appropriate

methods. Pearson Correlation Analysis was used to evaluate the

data.

Findings: There was a positive relationship between fast

food (r=0,260, p=0,041) and cakes, cookies, sweets consumption

frequency with LDL-cholesterol levels (r=0,252,p=0,048) and

between the red meat (r=0,254, p=0,046) and milk and dairy

products consumption frequency with body mass indexes (r=0,326,

p=0,006). Also, HDL-cholesterol values of individuals increased

as milk and dairy products and egg consumption frequency

increased (r=0,343, p=0,010 and r=0,262,p=0,039, respectively).

Similarly, the increase in the frequency of tea/coffee consumption

of individuals increased the HDL-cholesterol level (r=0,309,

p=0,015). In addition to this, it was found that there was a negative

correlation between the frequency of desserts, bagels and pastry

etc. consumption among the triglyceride levels of individuals as

well as between the frequency of consumption of vegetables and

fruits with the waist circumference of individuals.

Conclusion: Consequently, while, the consumption of desserts,

sweets, fast food and pastries negatively affect the risk factors

of cardiovascular disease, the consumption of milk and dairy

products, coffee/tea, egg have a positive effect on cardiovascular

diseases by increasing HDL-cholesterol.

Kaynakça

  • 1. Pawlak, R. Is Vitamin B12 Deficiency a Risk Factor for Cardiovascular Disease in Vegetarians? American Journal of Preventive Medicine, 2015;48 (6): e11-e26.
  • 2. Ünal, B. Ergör, G. Türkiye Kronik Hastalıklar ve Risk Faktörleri Sıklığı Çalışması (TKrHRF). Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı, Ankara, 2013.
  • 3. Jokinen E. Obesity and cardiovascular disease. Minerva pediatrica. 2015;67(1):25-32.
  • 4. Kranendonk MEG, de Kleijn DPV, Kalkhoven E, Kanhai DA, Uiterwaal CSPM, van der Graaf Y, et al. Extracellular vesicle markers in relation to obesity and metabolic complications in patients with manifest cardiovascular disease. Cardiovascular diabetology. 2014;13:37.
  • 5. Jiang J, Ahn J, Huang WY, Hayes RB. Association of obesity with cardiovascular disease mortality in the PLCO trial. Preventive medicine. 2013;57(1):60-64.
  • 6. Mertens E, Markey O, Geleijnse JM, Givens DI, Lovegrove JA. Dietary Patterns in Relation to Cardiovascular Disease Incidence and Risk Markers in a Middle-Aged British Male Population: Data from the Caerphilly Prospective Study. Nutrients. 2017;9(1):75.
  • 7. Mohammadifard N, Talaei M, Sadeghi M, Oveisegharan S, Golshahi J, Esmaillzadeh A, et al. Dietary patterns and mortality from cardiovascular disease: Isfahan Cohort Study. European Journal Of Clinical Nutrition. 2016;71:252.
  • 8. Nanri A, Mizoue T, Shimazu T, Ishihara J, Takachi R, Noda M, et al. Dietary patterns and all-cause, cancer, and cardiovascular disease mortality in Japanese men and women: The Japan public health center-based prospective study. PloS one. 2017;12(4):e0174848.
  • 9. Siri-Tarino PW, Krauss RM. Diet, lipids, and cardiovascular disease. Current opinion in lipidology. 2016;27(4):323-328.
  • 10. Mirmiran P, Bahadoran Z, Vakili AZ, Azizi F. Western dietary pattern increases risk of cardiovascular disease in Iranian adults: a prospective population-based study. Applied physiology, nutrition, and metabolism = Physiologie appliquee, nutrition et metabolisme. 2017;42(3):326-332.
  • 11. Stamatelopoulos K, Papavagelis C, Augoulea A, Armeni E, Karagkouni I, Avgeraki E, et al. Dietary patterns and cardiovascular risk in postmenopausal women: Protocol of a cross-sectional and prospective study. Maturitas. 2018;116:59-65.
  • 12. Tourlouki E, Matalas AL, Panagiotakos DB. Dietary habits and cardiovascular disease risk in middle-aged and elderly populations: a review of evidence. Clinical interventions in aging. 2009;4:319-330.
  • 13. Sikand G, Kris-Etherton P, Boulos NM. Impact of functional foods on prevention of cardiovascular disease and diabetes. Current cardiology reports. 2015;17(6):39.
  • 14. Türkiye Beslenme Rehberi, TÜBER. 2015. T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın No:1031, Ankara 2016.
  • 15. Pekcan G. Beslenme durumunun saptanmasi. Diyet El Kitabi Hatipoglu Yayinevi Ankara. 2008:67-141.
  • 16. Yeşil P, Altıok M. Kardiyovasküler hastalıkların önlenmesi ve kontrolünde fiziksel aktivitenin önemi. Türk Kardiyoloji Derneği Kardiyovasküler Hemşirelik Dergisi. 2012;3:39-48.
  • 17. Mostofsky E, Chahal HS, Mukamal KJ, Rimm EB, Mittleman MA. Alcohol and Immediate Risk of Cardiovascular Events: A Systematic Review and Dose-Response Meta-Analysis. Circulation. 2016;133(10):979-987.
  • 18. Bahadoran Z, Mirmiran P, Golzarand M, Hosseini-Esfahani F, Azizi F. Fast food consumption in Iranian adults;dietary intake and cardiovascular risk factors: Tehran Lipid and Glucose Study. Archives of Iranian medicine. 2012;15(6):346-351.
  • 19. Sun Y, Jiang C, Cheng KK, Zhang W, Leung GM, Lam TH, et al. Milk consumption and cardiovascular risk factors in older Chinese: the Guangzhou Biobank Cohort Study. PloS one. 2014;9(1):e84813.
  • 20. Tucker LA, Erickson A, LeCheminant JD, Bailey BW. Dairy consumption and insulin resistance: the role of body fat, physical activity, and energy intake. Journal of diabetes research. 2015;2015:206959.
  • 21. Anderson-Vasquez HE, Perez-Martinez P, Ortega Fernandez P, Wanden-Berghe C. Impact of the consumption of a rich diet in butter and it replacement for a rich diet in extra virgin olive oil on anthropometric, metabolic and lipid profile in postmenopausal women. Nutricion hospitalaria. 2015;31(6):2561-2570.
  • 22. Chen Y, McClintock TR, Segers S, Parvez F, Islam T, Ahmed A, et al. Prospective investigation of major dietary patterns and risk of cardiovascular mortality in Bangladesh. International journal of cardiology. 2013;167(4):1495-1501.
  • 23. Lichtenstein AH, Appel LJ, Brands M, Carnethon M, Daniels S, Franch HA, et al. Diet and lifestyle recommendations revision 2006: a scientific statement from the American Heart Association Nutrition Committee. Circulation. 2006;114(1):82-96.
  • 24. Rouhani MH, Salehi-Abargouei A, Surkan PJ, Azadbakht L. Is there a relationship between red or processed meat intake and obesity? A systematic review and meta-analysis of observational studies. Obesity Reviews. 2014;15(9):740-748.
  • 25. Te Morenga LA, Howatson AJ, Jones RM, Mann J. Dietary sugars and cardiometabolic risk: systematic review and metaanalyses of randomized controlled trials of the effects on blood pressure and lipids. Am J Clin Nutr. 2014;100(1):65-79.
  • 26. DiNicolantonio JJ, Lucan SC, O’Keefe JH. The Evidence for Saturated Fat and for Sugar Related to Coronary Heart Disease. Progress in cardiovascular diseases. 2016;58(5):464-472.
  • 27. Blesso CN, Andersen CJ, Bolling BW, Fernandez ML. Egg intake improves carotenoid status by increasing plasma HDL cholesterol in adults with metabolic syndrome. Food & function. 2013;4(2):213-221.
  • 28. Mutungi G, Waters D, Ratliff J, Puglisi M, Clark RM, Volek JS, et al. Eggs distinctly modulate plasma carotenoid and lipoprotein subclasses in adult men following a carbohydrate-restricted diet. The Journal of nutritional biochemistry. 2010;21(4):261-267.
  • 29. Blesso CN. Egg phospholipids and cardiovascular health. Nutrients. 2015;7(4):2731-2747.
  • 30. Grosso G, Stepaniak U, Micek A, Topor-Madry R, Pikhart H, Szafraniec K, et al. Association of daily coffee and tea consumption and metabolic syndrome: results from the Polish arm of the HAPIEE study. European journal of nutrition. 2015;54(7):1129-1137.
  • 31. Oboh HA, Adedeji AA. Correlation of waist-hip-ratio and waist-height-ratio to cardiovascular risks factors in a Nigerian population. Nigerian quarterly journal of hospital medicine. 2011;21(1):16-24.
  • 32. Chitra U, Reddy NK, Balakrishna N. Role of lifestyle variables on the lipid profile of selected South Indian subjects. Indian heart journal. 2012;64(1):28-34.
  • 33. Milsom VA, Malcolm RJ, Johnson GC, Pechon SM, Gray KM, Miller-Kovach K, et al. Changes in cardiovascular risk factors with participation in a 12-week weight loss trial using a commercial format. Eating Behaviors. 2014;15(1):68-71.
  • 34. Kinoshita M, Yokote K, Arai H, Iida M, Ishigaki Y, Ishibashi S, et al. Japan Atherosclerosis Society (JAS) Guidelines for Prevention of Atherosclerotic Cardiovascular Diseases 2017. Journal of atherosclerosis and thrombosis. 2018;25(9):846-984.
  • 35. Goh LGH, Dhaliwal SS, Welborn TA, Lee AH, Della PR. Anthropometric measurements of general and central obesity and the prediction of cardiovascular disease risk in women: a cross-sectional study. BMJ open. 2014;4(2):e004138.
  • 36. Fan H, Li X, Zheng L, Chen X, Lan Q, Wu H, et al. Abdominal obesity is strongly associated with Cardiovascular Disease and its Risk Factors in Elderly and very Elderly Communitydwelling Chinese. Scientific reports. 2016;6:21521.

Kardiyovasküler Sistem Hastalıklarının Risk Faktörleri Üzerine Beslenme Durumunun Etkisi

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 11 - 19, 15.03.2019
https://doi.org/10.35333/JOHSE.2019.46

Öz

Amaç: Bu çalışma besin tüketim sıklıklarının kardiyovasküler

sistem hastalıklarının risk faktörlerini nasıl etkilediğini belirlemek

amacıyla yapılmıştır.

Gereç ve Yöntem: Kesitsel bir araştırma olarak planlanan

bu çalışma Gümüşhane Devlet Hastanesinde, kardiyovasküler

hastalığı olan bireyler arasından gönüllü olan 62 hasta ile yapılmıştır.

Hastaların antropometrik ölçümleri araştırmacı tarafından uygun

yöntemlerle alınmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde Pearson

Korelasyon Analizi kullanılmıştır.

Bulgular: Fast food (r=0,260, p=0,041) ve kek, kurabiye,

şekerleme tüketimi sıklığı ile LDL-kolesterol düzeyi (r=0,252,

p=0,048) arasında, bireylerin kırmızı et (r=0,254, p=0,046) ve süt

ve süt ürünleri tüketim sıklığıyla beden kütle indeksleri (r=0,326,

p=0,006) arasında pozitif bir ilişki bulunmuştur. Ayrıca süt ve

süt ürünleri ile yumurta tüketim sıklığı arttıkça bireylerin HDLkolesterol

değerleri de artmıştır (sırasıyla r=0,343, p=0,010 ve

r=0,262, p=0,039). Yine benzer olarak bireylerin çay/kahve

tüketim sıklığındaki artış HDL-kolesterol düzeyini arttırmıştır

(r=0,309, p=0,015). Bunun dışında hamur tatlıları, simit, poğaça

vb. tüketim sıklığıyla bireylerin trigliserit düzeyleri arasında,

ayrıca sebze ve meyve tüketim sıklığı ile bireylerin bel çevresi

arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki olduğu bulunmuştur.

Sonuç: Sonuç olarak hamur tatlıları, şekerleme, fast food ve

hamur işleri tüketimi kardiyovasküler hastalık risk faktörlerini

olumsuz yönde etkilerken, süt ve süt ürünleri, kahve/çay ile

yumurta tüketimi HDL kolesterolü arttırarak kardiyovasküler

hastalıklar üzerinde olumlu yönde bir etkiye sahiptir.

Kaynakça

  • 1. Pawlak, R. Is Vitamin B12 Deficiency a Risk Factor for Cardiovascular Disease in Vegetarians? American Journal of Preventive Medicine, 2015;48 (6): e11-e26.
  • 2. Ünal, B. Ergör, G. Türkiye Kronik Hastalıklar ve Risk Faktörleri Sıklığı Çalışması (TKrHRF). Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı, Ankara, 2013.
  • 3. Jokinen E. Obesity and cardiovascular disease. Minerva pediatrica. 2015;67(1):25-32.
  • 4. Kranendonk MEG, de Kleijn DPV, Kalkhoven E, Kanhai DA, Uiterwaal CSPM, van der Graaf Y, et al. Extracellular vesicle markers in relation to obesity and metabolic complications in patients with manifest cardiovascular disease. Cardiovascular diabetology. 2014;13:37.
  • 5. Jiang J, Ahn J, Huang WY, Hayes RB. Association of obesity with cardiovascular disease mortality in the PLCO trial. Preventive medicine. 2013;57(1):60-64.
  • 6. Mertens E, Markey O, Geleijnse JM, Givens DI, Lovegrove JA. Dietary Patterns in Relation to Cardiovascular Disease Incidence and Risk Markers in a Middle-Aged British Male Population: Data from the Caerphilly Prospective Study. Nutrients. 2017;9(1):75.
  • 7. Mohammadifard N, Talaei M, Sadeghi M, Oveisegharan S, Golshahi J, Esmaillzadeh A, et al. Dietary patterns and mortality from cardiovascular disease: Isfahan Cohort Study. European Journal Of Clinical Nutrition. 2016;71:252.
  • 8. Nanri A, Mizoue T, Shimazu T, Ishihara J, Takachi R, Noda M, et al. Dietary patterns and all-cause, cancer, and cardiovascular disease mortality in Japanese men and women: The Japan public health center-based prospective study. PloS one. 2017;12(4):e0174848.
  • 9. Siri-Tarino PW, Krauss RM. Diet, lipids, and cardiovascular disease. Current opinion in lipidology. 2016;27(4):323-328.
  • 10. Mirmiran P, Bahadoran Z, Vakili AZ, Azizi F. Western dietary pattern increases risk of cardiovascular disease in Iranian adults: a prospective population-based study. Applied physiology, nutrition, and metabolism = Physiologie appliquee, nutrition et metabolisme. 2017;42(3):326-332.
  • 11. Stamatelopoulos K, Papavagelis C, Augoulea A, Armeni E, Karagkouni I, Avgeraki E, et al. Dietary patterns and cardiovascular risk in postmenopausal women: Protocol of a cross-sectional and prospective study. Maturitas. 2018;116:59-65.
  • 12. Tourlouki E, Matalas AL, Panagiotakos DB. Dietary habits and cardiovascular disease risk in middle-aged and elderly populations: a review of evidence. Clinical interventions in aging. 2009;4:319-330.
  • 13. Sikand G, Kris-Etherton P, Boulos NM. Impact of functional foods on prevention of cardiovascular disease and diabetes. Current cardiology reports. 2015;17(6):39.
  • 14. Türkiye Beslenme Rehberi, TÜBER. 2015. T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın No:1031, Ankara 2016.
  • 15. Pekcan G. Beslenme durumunun saptanmasi. Diyet El Kitabi Hatipoglu Yayinevi Ankara. 2008:67-141.
  • 16. Yeşil P, Altıok M. Kardiyovasküler hastalıkların önlenmesi ve kontrolünde fiziksel aktivitenin önemi. Türk Kardiyoloji Derneği Kardiyovasküler Hemşirelik Dergisi. 2012;3:39-48.
  • 17. Mostofsky E, Chahal HS, Mukamal KJ, Rimm EB, Mittleman MA. Alcohol and Immediate Risk of Cardiovascular Events: A Systematic Review and Dose-Response Meta-Analysis. Circulation. 2016;133(10):979-987.
  • 18. Bahadoran Z, Mirmiran P, Golzarand M, Hosseini-Esfahani F, Azizi F. Fast food consumption in Iranian adults;dietary intake and cardiovascular risk factors: Tehran Lipid and Glucose Study. Archives of Iranian medicine. 2012;15(6):346-351.
  • 19. Sun Y, Jiang C, Cheng KK, Zhang W, Leung GM, Lam TH, et al. Milk consumption and cardiovascular risk factors in older Chinese: the Guangzhou Biobank Cohort Study. PloS one. 2014;9(1):e84813.
  • 20. Tucker LA, Erickson A, LeCheminant JD, Bailey BW. Dairy consumption and insulin resistance: the role of body fat, physical activity, and energy intake. Journal of diabetes research. 2015;2015:206959.
  • 21. Anderson-Vasquez HE, Perez-Martinez P, Ortega Fernandez P, Wanden-Berghe C. Impact of the consumption of a rich diet in butter and it replacement for a rich diet in extra virgin olive oil on anthropometric, metabolic and lipid profile in postmenopausal women. Nutricion hospitalaria. 2015;31(6):2561-2570.
  • 22. Chen Y, McClintock TR, Segers S, Parvez F, Islam T, Ahmed A, et al. Prospective investigation of major dietary patterns and risk of cardiovascular mortality in Bangladesh. International journal of cardiology. 2013;167(4):1495-1501.
  • 23. Lichtenstein AH, Appel LJ, Brands M, Carnethon M, Daniels S, Franch HA, et al. Diet and lifestyle recommendations revision 2006: a scientific statement from the American Heart Association Nutrition Committee. Circulation. 2006;114(1):82-96.
  • 24. Rouhani MH, Salehi-Abargouei A, Surkan PJ, Azadbakht L. Is there a relationship between red or processed meat intake and obesity? A systematic review and meta-analysis of observational studies. Obesity Reviews. 2014;15(9):740-748.
  • 25. Te Morenga LA, Howatson AJ, Jones RM, Mann J. Dietary sugars and cardiometabolic risk: systematic review and metaanalyses of randomized controlled trials of the effects on blood pressure and lipids. Am J Clin Nutr. 2014;100(1):65-79.
  • 26. DiNicolantonio JJ, Lucan SC, O’Keefe JH. The Evidence for Saturated Fat and for Sugar Related to Coronary Heart Disease. Progress in cardiovascular diseases. 2016;58(5):464-472.
  • 27. Blesso CN, Andersen CJ, Bolling BW, Fernandez ML. Egg intake improves carotenoid status by increasing plasma HDL cholesterol in adults with metabolic syndrome. Food & function. 2013;4(2):213-221.
  • 28. Mutungi G, Waters D, Ratliff J, Puglisi M, Clark RM, Volek JS, et al. Eggs distinctly modulate plasma carotenoid and lipoprotein subclasses in adult men following a carbohydrate-restricted diet. The Journal of nutritional biochemistry. 2010;21(4):261-267.
  • 29. Blesso CN. Egg phospholipids and cardiovascular health. Nutrients. 2015;7(4):2731-2747.
  • 30. Grosso G, Stepaniak U, Micek A, Topor-Madry R, Pikhart H, Szafraniec K, et al. Association of daily coffee and tea consumption and metabolic syndrome: results from the Polish arm of the HAPIEE study. European journal of nutrition. 2015;54(7):1129-1137.
  • 31. Oboh HA, Adedeji AA. Correlation of waist-hip-ratio and waist-height-ratio to cardiovascular risks factors in a Nigerian population. Nigerian quarterly journal of hospital medicine. 2011;21(1):16-24.
  • 32. Chitra U, Reddy NK, Balakrishna N. Role of lifestyle variables on the lipid profile of selected South Indian subjects. Indian heart journal. 2012;64(1):28-34.
  • 33. Milsom VA, Malcolm RJ, Johnson GC, Pechon SM, Gray KM, Miller-Kovach K, et al. Changes in cardiovascular risk factors with participation in a 12-week weight loss trial using a commercial format. Eating Behaviors. 2014;15(1):68-71.
  • 34. Kinoshita M, Yokote K, Arai H, Iida M, Ishigaki Y, Ishibashi S, et al. Japan Atherosclerosis Society (JAS) Guidelines for Prevention of Atherosclerotic Cardiovascular Diseases 2017. Journal of atherosclerosis and thrombosis. 2018;25(9):846-984.
  • 35. Goh LGH, Dhaliwal SS, Welborn TA, Lee AH, Della PR. Anthropometric measurements of general and central obesity and the prediction of cardiovascular disease risk in women: a cross-sectional study. BMJ open. 2014;4(2):e004138.
  • 36. Fan H, Li X, Zheng L, Chen X, Lan Q, Wu H, et al. Abdominal obesity is strongly associated with Cardiovascular Disease and its Risk Factors in Elderly and very Elderly Communitydwelling Chinese. Scientific reports. 2016;6:21521.
Toplam 36 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Sağlık Kurumları Yönetimi
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Melike Demir Doğan Bu kişi benim

Fatma Tayhan Kartal

Yayımlanma Tarihi 15 Mart 2019
Yayımlandığı Sayı Yıl 2019 Cilt: 3 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Demir Doğan, M., & Tayhan Kartal, F. (2019). Kardiyovasküler Sistem Hastalıklarının Risk Faktörleri Üzerine Beslenme Durumunun Etkisi. Sağlık Hizmetleri Ve Eğitimi Dergisi, 3(1), 11-19. https://doi.org/10.35333/JOHSE.2019.46
AMA Demir Doğan M, Tayhan Kartal F. Kardiyovasküler Sistem Hastalıklarının Risk Faktörleri Üzerine Beslenme Durumunun Etkisi. SHED. Mart 2019;3(1):11-19. doi:10.35333/JOHSE.2019.46
Chicago Demir Doğan, Melike, ve Fatma Tayhan Kartal. “Kardiyovasküler Sistem Hastalıklarının Risk Faktörleri Üzerine Beslenme Durumunun Etkisi”. Sağlık Hizmetleri Ve Eğitimi Dergisi 3, sy. 1 (Mart 2019): 11-19. https://doi.org/10.35333/JOHSE.2019.46.
EndNote Demir Doğan M, Tayhan Kartal F (01 Mart 2019) Kardiyovasküler Sistem Hastalıklarının Risk Faktörleri Üzerine Beslenme Durumunun Etkisi. Sağlık Hizmetleri ve Eğitimi Dergisi 3 1 11–19.
IEEE M. Demir Doğan ve F. Tayhan Kartal, “Kardiyovasküler Sistem Hastalıklarının Risk Faktörleri Üzerine Beslenme Durumunun Etkisi”, SHED, c. 3, sy. 1, ss. 11–19, 2019, doi: 10.35333/JOHSE.2019.46.
ISNAD Demir Doğan, Melike - Tayhan Kartal, Fatma. “Kardiyovasküler Sistem Hastalıklarının Risk Faktörleri Üzerine Beslenme Durumunun Etkisi”. Sağlık Hizmetleri ve Eğitimi Dergisi 3/1 (Mart 2019), 11-19. https://doi.org/10.35333/JOHSE.2019.46.
JAMA Demir Doğan M, Tayhan Kartal F. Kardiyovasküler Sistem Hastalıklarının Risk Faktörleri Üzerine Beslenme Durumunun Etkisi. SHED. 2019;3:11–19.
MLA Demir Doğan, Melike ve Fatma Tayhan Kartal. “Kardiyovasküler Sistem Hastalıklarının Risk Faktörleri Üzerine Beslenme Durumunun Etkisi”. Sağlık Hizmetleri Ve Eğitimi Dergisi, c. 3, sy. 1, 2019, ss. 11-19, doi:10.35333/JOHSE.2019.46.
Vancouver Demir Doğan M, Tayhan Kartal F. Kardiyovasküler Sistem Hastalıklarının Risk Faktörleri Üzerine Beslenme Durumunun Etkisi. SHED. 2019;3(1):11-9.