Fitness Merkezi Eğitmenlerinin Besin Destekleri ve Steroid Kullanımına Yönelik Yaklaşımlarının İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 19 - 29, 01.04.2021

Yusuf Ulusoy Mustafa Kamil Özer

Öz

Bu araştırmanın amacı; fitness merkezlerinde eğitmenlik yapan fitness liderlerinin, besin destekleri ve steroid kullanımına
yönelik yaklaşımlarının ortaya konulmasıdır. Araştırmanın örneklemini 15 farklı ildeki 316 Fitness merkezi ve bu merkezlerin
fitness müdürlüğünü yapan 57’si kadın, 259’ü erkek olmak üzere toplam 316 katılımcı oluşturmaktadır. Bu çalışmada veri
toplama aracı olarak anket yöntemi kullanılmıştır. Çalışmada kullanılan anket iki bölümden oluşmaktadır; birinci bölümde
eğitmenlerin demografik özelliklerini belirlemeye yönelik dokuz madde, ikinci bölümde ise eğitmenlerin besin destekleri ve
steroidler ile ilgili bilgi ve kullanımı ile ilgili 5’li likert ölçekli, öncelik sıralamalı ve evet-hayır cevaplı yirmi üç madde yer
almaktadır. Elde edilen veriler SPSS 22.0 istatistik paket programı kullanılarak betimleyici istatistik verileri için frekans ve
yüzde, farklılıkların belirlenmesi için t-testi ve ki-kare testi yapılmıştır. Araştırma sonucunda, eğitmenlerin eğitim seviyelerine
göre besin destekleri kullanımı arasında bir ilişki bulunmamıştır (p>0,05). Kadın ve erkek eğitmenler besin desteklerinin
faydası konusunda benzer ortalamaya sahiplerdir (p>0,05). Kadın eğitmenler besin desteklerinin etik bir sorun olmadığını
erkeklere göre daha fazla düşünmektedir (p<0,05). Besin desteklerinin faydası ile etik bir sorun olması arasında negatif bir
ilişki tespit edilmiştir (-0.208). Eğitmenlerin üyelerine yüksek oranda besin desteklerine yönlendirme yaptıkları görülmektedir
(%58,5). Bunun yanında steroidlere ise yönlendirme nadiren olarak yapılmaktadır (%22,8). Besin destekleri ve steroidlerin
yoğun olarak üyeler tarafından talep edildiği araştırma sonuçlarına yansımıştır. Erkek üyeler daha fazla kas (%83,2) için besin
desteklerini kullanırken kadınlar ise zayıflamak (%74,4) için besin desteklerini kullanmaktadır. Protein tozları hem en çok
önerilen (%71,2) hem de en çok talep edilen (%74,4) besin desteği olarak kullanılmaktadır. Üyelerin besin destekleri hakkında
bilgileri eğitmenlerden (%49,1) ve besin destek ürünlerini Fitnes merkezlerinden temin ettiği (%45,6) görülmektedir.
Çalışmada elde edilen verilerin analizi sonucunda, Türkiye’de Besin destekleri ve Steroidlere karşı ciddi bir yönelme olduğu,
fitness merkezlerinin bu konuda çok etkili noktalar olarak üye ve sporcuları yönlendirdiği görülmüştür. Çalışmaya katılan
eğitmenlerin eğitim durumlarını incelediğimizde konularında yeterli bilgi ve birikime sahip olmadığı belirlenmiş ve insan
sağlığı açısından eğitmenlerin yönlendirmelerinin riskler oluşturabileceği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

besin destek, fitness, supplement, steroid

Kaynakça

• Aljaloud SU, Ibrahim SA. (2013). Use of Dietary Supplements among Professional Athletes in Saudi Arabia. Journal of Nutrition and Metabolism Volume 2013, Article ID 245349
• Austin, K,. Seebohar B. (2011). Performance Nutrition. Human Kinetics, USA.
• Backhouse, SH., Whitaker, L., Petroczi A. (2013). Gateway to doping? Supplement use in the context of preferred competitive situations, doping attitude, beliefs, and norms. Scand J Med Sci Sports: 23: 244–252
• Barr, SI. (1986). Nutrition knowledge and selected nutritional practices of female recreational athletes. Journal of Nutrition Education, 18, 167-174.
• Bean, A. (2013). The Complete Guide to Sports Nutrition. 7.baskı. Bloomsbury Publishing, London
• Bean, A. (2014). Food For Fitness. 4.baskı. Bloomsbury Publishing, London
• Benardot, D. (2012). Advanced Sports Nutrition. 2. Baskı. Human Kinetics, USA.
• Braun, H., Koehler, K., Geyer, H., Kleinert, J., Mester, J., Schanzer, W. (2009). Dietary Supplement Use Among Elite Young German Athletes. InternationalJournal of Sport Nutrition and Exercise Metabolism, 19, 97-109
• Burns, RD., Schiller, MR., Merrick, MA., Wolf KN. (2004) Intercollegiate student athlete use of nutritional supplements and the role of athletic trainers and dietitians in nutritioncounseling. J Am Diet Assoc: 104: 246–249.
• Clark, N. (2014). Nancy Clark’s Sports Nutrition Guidebook, Human Kinetics, Amerika
• Çetin, E., Dölek, B., Orhan, Ö. (2008). Gazi Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu öğrencilerinin ergojenik yardımcılar, doping ve sağlık hakkındaki bilgi ve alışkanlıklarının belirlenmesi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 6(3), 129–132.
• Dunn, M.S., J.M. Eddy, M.Q. Wang, S. Nagy, M.A. Perko and R.T. Bartee. (2001). The influence of significant others on attitudes, subjective norms and intentions regarding dietary supplement use among adolescent athletes. Adolescence., 36: 583-91.
• Ersoy, G. (2004). Egzersiz ve spor yapanlar için beslenme, 3. Baskı, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2004.
• Ersoy, G, Hasbay A. (2000). Sporcu Beslenmesi, Klasmat Matbaacılık, Ankara
• Ersoy, G. (2012). Egzersiz ve Spor Yapanlar için Beslenme, 5. Baskı, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Ivy J, Portman R. (2004). Nutrition timing. The Future of Sports Nutrition. Basic Healths, USA.
• Jacqueline, RB. (2000). Nutrition for Exercise and Sports Performance. Krause's Food, Nutrition and Diet Therapy. 10. Baskı. Pub W.B. Saunders Company, UK.
• Jazayeri, S., Amani, R. (2004). Nutritional Knowledge, Attitudes and Practices of Bodybuilding Trainers in Ahwaz, Iran. Pakistan Journal of Nutrition 3 (4): 228-231
• Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemi. 28.Baskı. Nobel Yayın Dağıtım, AnkaraLaure, P., Thouvenin, F., Lecerf, T. (2001). Attitudes of coaches toward doping. J Sports Med Phys Fitness 2001 Mar;41(1):132-6. Laure P & al.
• Maughan, RJ., Burke, LM., Dvorak, J., Larson-Meyer, DE., Peeling, P., Phillips, SM., Rawson, ES., Walsh, NP., Garthe, I., Geyer, H., Meeusen, R., van Loon, LJC., Shirreffs, SM., Spriet, LL., Stuart, M., Vernec, A., Currell, K., Ali, VM., Budgett, RG., Ljungqvist, A., Mountjoy, M., Pitsiladis, YP., Soligard, T., Erdener, U., Engebretsen, L. (2018). IOC consensus statement: dietary supplements and the highperformance athlete. Br J Sports Med. 2018 ;52(7):439-455. doi: 10.1136/bjsports-2018-099027
• Maughan, RJ., Greenhaff, PL., Hespel, P. (2011). Dietary supplements for athletes: emerging trends and recurring themes. J Sports Sci. ;29 Suppl 1:S57-66.
• Maughan, RJ. (2007). The use of dietary supplements by athlets. Journal of Sport Sciences, 25: S103-S113
• Maughan, RJ., Shirrefs, SM. (2007). Nutrition for Soccer Players. Current Sports Medicine Reports, 6:279–280
• Maughan, R.J. Greenhaff P.L., Hespel, P. (2011) Dietary supplements for athletes: Emerging trends and recurring themes, Journal of Sports Sciences, 29:sup1, S57-S66
• Mazanov, J., Petroczi, A., Bingham, J., Holloway, A. (2008). Towards and empirical model of performance enhancing supplement use: A pilot study among high performance UK athletes. Journal of Science and Medicine in Sport, 11, 185-190.
• Molinero, O., Marquez, S. (2009). Use of nutritional supplements in sports: risks, knowledge, and behavioural-relatedfactors. Nutr Hosp ;24(2):128-134 Journal of Health and Sport Sciences (JHSS), Vol.4, No.1, 2021 29 Copyright © JHSS. All rights reserved.
• Mueller K., Hingst J. (2013). The athlete’s guide to sports supplements. Human Kinetics, USA
• Nazni, P., Vimala, S. (2010). Nutrition Knowledge, Attitude and Practice of College Sportsmen. Asian Journal of Sports Medicine, Vol 1 (No 2), Pages: 93-100
• Ouellette, CD., Yang, M., Wang, Y., Yu, C., Fernandez, ML., Rodriguez, NR., Chun, OK. (2015). Assessment of Nutrient Adequacy with Supplement Use in a Sample of Healthy College Students. Journal of the American College of Nutrition, 31:5, 301-310
• Paddon-Jones, D., Borsheim, E., Wolfe, RR. (2004). Potential Ergogenic Effects of Arginine and Creatine Supplementation. The Journal of Nutrition, Volume 134, Issue 10, Pages 2888S–2894S
• Pehlivan, A. (2005). Sporda beslenme, Yaylacık Matbaası, İstanbul
• Petroczi, A., Naughton, DP., Pearce, G., Bailey, R., Bloodworth, A., Mcnamee, M. (2008). Nutritional supplement use by elite young UK athletes: fallacies of advice regarding efficacy. Journal of the International Society of SportsNutrition 2008, 5:22
• Ray, TR., Eck CJ., Lauries A., Covington R., Murphy B., Williams R. (2001). Use of oral creatine as an ergogenic aid for increased sports performance: perceptions of adolescent athletes. Southern Medical Journal, 94(6), 608–612
• Rockwell, MS., Richardson, SN., Thye, FW. (2001). Nutrition Knowledge, Opinions, and Practices of Coaches and Athletic Trainers at a Division I University. International Journal of Sport Nutrition and Exercise Metabolism, 11, 174-185
• Rodriguez, NR., DiMarco, NM., Langley, S.; American Dietetic Association; Dietitians of Canada; American College of Sports Medicine: Nutrition and Athletic Performance. (2009). Position of the American Dietetic Association, Dietitians of Canada, and the American College of Sports Medicine: Nutrition and athletic performance. J Am Diet Assoc.109(3):509-27
• SaeediP, Nasir M., Hazizi, AS., Vafa, MR., Foroushani, AR. (2013). Nutritional supplement use among fitness club participants in Tehran, Iran. Appetite 60:20–26
• Simon, P., Striegel, H., Aust, F., Dietz, K. (2006). Doping in fitness sports: Estimated number of unreported cases and individual probability of doping. Addiction. 2006 Nov;101(11):1640-4.
• Skolnik, H., Chernus A. (2010). Nutrient Timing for Peak Performance. Human Kinetics, USA.
• Striegel, H., Simon, P., Wurster, C., Niess, A. M., & Ulrich, R. (2006). The use of nutritional supplements among master athletes. International Journal of Sports Medicine, 27(3), 236–241.
• The Ihrsa Global Report. (2016). The State Of the Health Club Industry.
• Torres-McGehee, TM., Pritchett, KL., Zippel, D., Minton, D., Cellamare, A., Sibilia, M. (2012). Sports Nutrition Knowledge Among Collegiate Athletes, Coaches, Athletic Trainers, and Strength and Conditioning Specialists. Journal of Athletic Training :47(2):205–211
• Ulusoy, Y. (2019). Fitness merkezi eğitmenlerinin besin destekleri ve steroid kullanımına yaklaşımının incelenmesi.İstanbul: İstanbul Gedik Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Ünal, M. (2005). Sporcularda kreatin desteği ve egzersiz performansı üzerine etkileri. İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Spor Hekimliği Anabilim dalı, İstanbul. Genel Tıp Derg;15(1).
• Weissman, J., Magnus, M., Niyonsenga, T., Sattlethight, AR. (2013) Sports Nutrition Knowledge and Practices of Personal Trainers. J Community Med Health Educ 3: 254.
• Yamane, T. (2009). Temel Örneklem Yöntemleri. Literatür Yayıncılık, İstanbul.
• Türofed, Türkiye Otelciler Federasyonu (2016). Türkiye’de Otel Sayıları. https://sgb.ktb.gov.tr/TR50930/istatistikler.html. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2016.
• Crn Consumer Survey (2019). Dietary Supplement Use Reaches All Time High Available-for-purchase consumer survey reaffirms the vital role supplementation plays in the lives of most Americans. https://www.crnusa.org/newsroom/dietarysupplement-use-reaches-all-time-high-availablepurchase-consumer-survey-reaffirms. Erişim tarihi: 30 Kasım 2019