Yıl 2025,
Cilt: 8 Sayı: 2, 109 - 124, 28.08.2025
Ayşe Çuvadar
,
Esra Gül Ertürk Balcı
,
Maral Ovezova
,
Tuğçe Karaköse
,
Yeter Çuvadar Baş
Öz
Objective: It is considered that fear of breast cancer may hinder the adoption of early detection practices. Therefore, this study aimed to investigate the relationship between women’s levels of breast cancer fear and their levels of awareness.
Method: This descriptive, cross-sectional, and correlational study was conducted with 152 female participants aged 40-69, residing in Karabük province, between January 1, 2024, and August 1, 2024. The
data were collected through online questionnaires completed by the participants. The “Personal Information Form,” “Breast Cancer Awareness Scale,” and “Breast Cancer Fear Scale” were used in the data collection process. The obtain data were analyzed using the SPSS 27.0 statistical software/program, a and the level of statistical significance was set at p<0.05.
Results: According to the study findings, 55.3% of participants reported having previously received training on breast self-examination (BSE), and 35.5% of those who receieved this/such training stated that they obtained the information from a healthcare professional. A total of 31.6% of the women reported regularly performing BSE at home each month, and 61.2% reported that they had previously consulted a physician for breast examination for any reason. The mean total score of the “Breast Cancer Fear Scale” was calculated as 26.76±8.36, and the mean total score of the “Breast Cancer Awareness Scale” was calculated as 67.97±8.55. However, no statistically significant relationship was found between the “Breast Cancer Fear Scale” and the “Breast Cancer Awareness Scale” or its subdimensions (p>0.05).
Conclusion: In conclusion, it is recomended that, in order to enhance breast cancer awareness, educational programs on screening practices such as BSE and mammography should be disseminated throughout society, and the educational role of healthcare professionals should be particularly supported. Because promoting conscious health behaviors among women and increasing their participation in regular screening practices are anticipated to be essential strategies in the fight against breast cancer, both from clinical and public health perspectives.
Etik Beyan
Bu çalışma, ilgili etik kurullardan gerekli izinler alınarak yürütülmüştür. Araştırmaya katılan tüm bireylerden bilgilendirilmiş onam formu alınmış olup, katılımcıların haklarına saygı gösterilmiştir. Katılımcıların kişisel bilgileri gizli tutulmuş ve sadece araştırma amaçları doğrultusunda kullanılmıştır. Çalışma, Helsinki Bildirgesi ve ilgili etik ilkeler çerçevesinde gerçekleştirilmiştir.
Teşekkür
Yazarlar çalışmaya katılan tüm kadınlara teşekkür eder.
Kaynakça
-
Altuntug, K., Kocak, V., & Ege, E. (2021). The evaluation of the validity and reliability of the breast cancer awareness scale (for Turkish women). Turkish Journal of Oncology, 36(2), 154–164. https://doi.org/10.5505/tjo.2021.2708
-
Alwan, N. A. S. (2016). Breast cancer among Iraqi women: preliminary findings from a regional comparative breast cancer research project. Journal of Global Oncology, 2(5), 255–258. https://doi.org/10.1200/JGO.2015.003087
-
Andrade, C. (2020). Sample size and its importance in research. Indian Journal of Psychological Medicine, 42(1), 102-3. https://doi.org/10.4103/IJPSYM.IJPSYM_504_19
-
Arkat, G., ve Güler, H. (2025). Kanser erken teşhis, tarama ve eğitim merkezine başvuran kadınların kendi kendine meme muayenesi yapmama nedenleri ve meme kanseri sağlık i̇nançlarının i̇lişkisi. Sağlık Hizmetleri Araştırma Dergisi, 3(1), 1-7.
-
Ayyıldız, N. İ., ve Çam, S. D. (2025). Kadınların meme kanseri bilgi düzeylerinin tarama yöntemlerini kullanma durumlarına etkisi. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 15(2), 761-771.
-
Bozkurt, Ö. D., Hazar, S., Can, M., ve Ahsun, S. (2021). Kadınlarda sağlık anksiyetesi ve meme kanseri korkusunun erken tanı davranışlarına etkisi. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(3), 348-355.
-
Bray, F., Ferlay, J., Soerjomataram, I., Siegel, R. L., Torre, L. A., & Jemal, A. (2018). Global cancer statistics 2018: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA: A Cancer Journal for Clinicians, 68(6), 394-424. https://doi.org/10.3322/caac.21492
-
Cancer Today. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2025. Erişim adresi: https://gco.iarc.who.int/today/
-
Ceyhan, B., Atakır, K., ve Özevci, G. (2022). Türkiye’deki kadınların meme kanseri tarama yöntemlerine yönelik farkındalıklarının incelenmesi. Dünya Sağlık ve Tabiat Bilimleri Dergisi, 5(2), 123-133.
-
Champion, V. L., Skinner, C. S., Menon, U., Rawl, S., Giesler, R. B., Monahan, P., & Daggy, J. (2004). A breast cancer fear scale: Psychometric development. Journal of Health Psychology, 9(6), 753–762. https://doi.org/10.1177/1359105304045383
-
Çidem, F., ve Ersin, F. A. T. M. A. (2019). Kadınların sosyal destek ve öz etkililik algılarının meme kanseri erken tanı davranışlarına etkisi. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 16(3), 183–190.
-
Edis, E. K. (2025). Kadınların kadercilik eğilimleri ile meme kanseri korkusu ve meme kanseri tarama inançları arasındaki ilişki. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 18(1), 109-120.
-
Emami, L., Ghahramanian, A., Rahmani, A., Mirza Aghazadeh, A., Onyeka, T. C., & Nabighadim, A. (2020). Beliefs, fear and awareness of women about breast cancer: Effects on mammography screening practices. Nursing Open, 8, 890–899. https://doi.org/10.1002/nop2.696
-
Ersin, F. (2024). Hemşirelik öğrencilerinin meme kanseri korku düzeyleri ve etkileyen faktörlerin incelenmesi: hemşirelik öğrenciler ve meme kanseri korkusu. Anatolian Journal of Mental Health, 1(2), 40-49.
-
Ersin, F., Gözükara, F., Polat, P., Erçetin, G., & Bozkurt, M. E. (2015). Determining the health beliefs and breast cancer levels of women regarding mammography. Turkish Journal of Medical Sciences, 45(4), 775–781.
-
Faul, F., Erdfelder, E., Lang, A. G., & Buchner, A. (2007). G*Power 3: A flexible statistical power analysis program for the social, behavioral, and biomedical sciences. Behavior Research Methods, 39(2), 175–191. https://doi.org/10.3758/BF03193146
-
Göçgeldi, E., Açıkel, C. H., Hasde, M., Aygut, G., Çelik, S., Gündüz, İ., ... & Deniz, C. (2008). Ankara-Gölbaşı ilçesinde bir grup kadının kendi kendine meme muayenesi yapma konusundaki tutum ve davranışlarının belirlenmesi. Fırat Tıp Dergisi, 13(4), 261–265.
-
Globocan Cancer Observatory. (2022). Erişim Tarihi: 19 Ağustos 2025. Erişim Adresi: https://gco.iarc.who.int/media/globocan/factsheets/populations/900-world-fact-sheet.pdf
-
Keten, H. S., Yıldırım, F., Ölmez, S., Üçer, H., ve Çelik, M. (2014). Kahramanmaraş Kanser Erken Teşhis Tarama ve Eğitim Merkezi’ne başvuran kadınların meme kanseri konusunda bilgi, tutum ve davranışları, European Journal of Therapeutics, 20(3), 212–216.
-
Kozan, R., ve Tokgöz, V. (2016). Türkiye’de meme kanseri farkındalığı ve tarama programı, Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(4), 185-188.
-
Kulakçı Altıntaş, H., ve Korkmaz Aslan, G. (2020). Kadınların meme ve serviks kanserinin erken tanısına yönelik sağlık inançlarının değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 7(3), 249-261.
-
Naghibi, A., Jamshidi, P., Yazdani, J., & Rostami, F. (2016). Identification of factors associated with breast cancer screening based on the PEN-3 model among female school teachers in Kermanshah. Journal of Education and Health Promotion, 4(1), 58–64.
-
Norouznia, S. (2014). Meme kanseri korkusunun kadınların erken tanı davranışları üzerinde etkisinin incelenmesi. [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi].
-
Rakkapao, N., Promthet, S., Moore, M. A., & Hurst, C. P. (2016). Development of a breast cancer awareness scale for Thai women: Moving towards a validated measure. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 17(2), 851–856. https://doi.org/10.7314/APJCP.2016.17.2.851
-
Saçıkara, Z., ve Koçoğlu Tanyer, D. (2021). Kırsal bölgede yaşayan kadınların serviks ve meme kanseri taramalarına katılım ve bilgi durumları. STED, 30(1):4352. https://doi.org/10.17942/sted.652657
-
Schober, P., Boer, C., & Schwarte, L. A. (2018). Correlation coefficients: Appropriate use and interpretation. Anesthesia & Analgesia, 126(5), 1763–1768. https://doi.org/10.1213/ANE.0000000000002864
-
Sohbet, R., & Karasu, F. (2017). Kadınların meme kanserine yönelik bilgi, davranış ve uygulamalarının incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(4), 113-121.
-
Seçginli, S. (2012). Meme kanseri taraması: Son yenilikler neler TAF Preventive Medicine Bulletin, 10(2), 193–200.
-
Taylan, S., Özkan, İ., & Öncel, S. (2021). The relationship between the fear of breast cancer, risk factors, and early diagnosis behaviors of women by age groups. Perspect Psychiatr Care, 1-12.
-
Taylan, S., ve Çelik, G. K. (2020). Ailesel meme kanseri öyküsü olan ve olmayan kadınlarda meme kanseri tanılama davranışları. Cukurova Medical Journal, 45(4), 1467–1475.
-
Terfa, Y. B., Kebede, E. B., & Akuma, A. O. (2020). Breast self-examination practice among women in Jimma, Southwest Ethiopia: A community-based crosssectional study. Breast Cancer: Targets and Therapy, 12, 181-187.
-
Tyrer, P., & Tyrer, H. (2018). Health anxiety: Detection and treatment. BJ Psych Advances, 24(1), 66–72.
-
Waheeb, H. N., Jassim, F. A., & Issa, S. S. (2023). Assessment of Nurses’ Knowledge About Breast Cancer. Journal of Namibian Studies: History Politics Culture, 35, 2899-2913.
-
Witte, K. (1992). Putting the fear back into fear appeals: the extended parallel process modell. Comunication Monographs, 59(4), 329-349. https://doi.org/10.1080/03637759209376276
-
Yılmaz, C., Dağlar, G., ve Bilgiç, D. (2022). Ebe ve hemşirelerde meme kanseri korkusunun sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına etkisi. Sağlık Bilimleri Dergisi, 31(3), 355–361
Meme Kanseri Korku Düzeyi ile Farkındalığı Arasındaki İlişki
Yıl 2025,
Cilt: 8 Sayı: 2, 109 - 124, 28.08.2025
Ayşe Çuvadar
,
Esra Gül Ertürk Balcı
,
Maral Ovezova
,
Tuğçe Karaköse
,
Yeter Çuvadar Baş
Öz
Amaç: Meme kanserine yönelik korkunun, erken tanı uygulamalarının benimsenmesini engelleyebileceği düşünülmektedir. Bu nedenle yürütülen çalışmada, kadınların meme kanseri korku düzeyleri ile farkındalık düzeyleri arasındaki ilişkinin araştırılması amaçlanmıştır.
Yöntem: Tanımlayıcı, kesitsel ve ilişki arayıcı nitelikteki çalışma, 1 Ocak 2024 ile 1 Ağustos 2024 tarihleri arasında Karabük ilinde yaşayan, 40-69 yaş aralığındaki 152 kadın ile yürütülmüştür. Veriler, katılımcıların çevrim içi olarak doldurduğu anket formu aracılığıyla elde edilmiştir. Veri toplama sürecinde “Kişisel Bilgi Formu”, “Meme Kanseri Farkındalık Ölçeği” ve “Meme Kanseri Korku Ölçeği” kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizi SPSS 27.0 istatistik programı ile gerçekleştirilmiş; istatistiksel anlamlılık düzeyi p<0,05 olarak kabul edilmiştir.
Bulgular: Çalışma bulgularına göre, katılımcı kadınların %55,3’ü daha önce kendi kendine meme muayenesi (KKMM) ile ilgili bir eğitim aldığını belirtmiş; bu eğitimi alanların %35,5’i bilgiyi bir sağlık profesyonelinden edindiğini ifade etmiştir. Kadınların %31,6’sı düzenli olarak her ay evde KKMM yaptığını, %61,2’si ise herhangi bir nedenle daha önce meme muayenesi için bir hekime başvurduğunu bildirmiştir. “Meme Kanseri Korku Ölçeği” toplam puan ortalaması 26,76±8,36; “Meme Kanseri Farkındalık Ölçeği” toplam puan ortalaması ise 67,97±8,55 olarak hesaplanmıştır. Bununla birlikte, “Meme Kanseri Korku Ölçeği” ile “Meme Kanseri Farkındalık Ölçeği” ve bu ölçeğin alt boyutları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki saptanmamıştır (p>0,05).
Sonuç: Sonuç olarak meme kanseri farkındalığını geliştirmek amacıyla KKMM ve mamografi gibi tarama uygulamalarına yönelik eğitim programları toplum genelinde yaygınlaştırılmasının ve özellikle sağlık profesyonellerinin eğitici rolünün desteklenmesi gerektiği düşünülmektedir. Çünkü kadınlarda bilinçli sağlık davranışlarının desteklenmesi ve düzenli tarama uygulamalarına katılımın artırılmasının, meme kanseriyle mücadelede hem klinik hem de halk sağlığı açısından önemli bir strateji olacağı öngörülmektedir.
Etik Beyan
Bu çalışma kapsamında, veriler toplanmadan önce Karabük Üniversitesi Sosyal ve Beşerî Bilimler Alanı Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulundan etik onay alınmıştır (Tarih: 29.12.2023,
Karar No: 2023-09).
Kaynakça
-
Altuntug, K., Kocak, V., & Ege, E. (2021). The evaluation of the validity and reliability of the breast cancer awareness scale (for Turkish women). Turkish Journal of Oncology, 36(2), 154–164. https://doi.org/10.5505/tjo.2021.2708
-
Alwan, N. A. S. (2016). Breast cancer among Iraqi women: preliminary findings from a regional comparative breast cancer research project. Journal of Global Oncology, 2(5), 255–258. https://doi.org/10.1200/JGO.2015.003087
-
Andrade, C. (2020). Sample size and its importance in research. Indian Journal of Psychological Medicine, 42(1), 102-3. https://doi.org/10.4103/IJPSYM.IJPSYM_504_19
-
Arkat, G., ve Güler, H. (2025). Kanser erken teşhis, tarama ve eğitim merkezine başvuran kadınların kendi kendine meme muayenesi yapmama nedenleri ve meme kanseri sağlık i̇nançlarının i̇lişkisi. Sağlık Hizmetleri Araştırma Dergisi, 3(1), 1-7.
-
Ayyıldız, N. İ., ve Çam, S. D. (2025). Kadınların meme kanseri bilgi düzeylerinin tarama yöntemlerini kullanma durumlarına etkisi. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 15(2), 761-771.
-
Bozkurt, Ö. D., Hazar, S., Can, M., ve Ahsun, S. (2021). Kadınlarda sağlık anksiyetesi ve meme kanseri korkusunun erken tanı davranışlarına etkisi. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(3), 348-355.
-
Bray, F., Ferlay, J., Soerjomataram, I., Siegel, R. L., Torre, L. A., & Jemal, A. (2018). Global cancer statistics 2018: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA: A Cancer Journal for Clinicians, 68(6), 394-424. https://doi.org/10.3322/caac.21492
-
Cancer Today. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2025. Erişim adresi: https://gco.iarc.who.int/today/
-
Ceyhan, B., Atakır, K., ve Özevci, G. (2022). Türkiye’deki kadınların meme kanseri tarama yöntemlerine yönelik farkındalıklarının incelenmesi. Dünya Sağlık ve Tabiat Bilimleri Dergisi, 5(2), 123-133.
-
Champion, V. L., Skinner, C. S., Menon, U., Rawl, S., Giesler, R. B., Monahan, P., & Daggy, J. (2004). A breast cancer fear scale: Psychometric development. Journal of Health Psychology, 9(6), 753–762. https://doi.org/10.1177/1359105304045383
-
Çidem, F., ve Ersin, F. A. T. M. A. (2019). Kadınların sosyal destek ve öz etkililik algılarının meme kanseri erken tanı davranışlarına etkisi. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 16(3), 183–190.
-
Edis, E. K. (2025). Kadınların kadercilik eğilimleri ile meme kanseri korkusu ve meme kanseri tarama inançları arasındaki ilişki. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 18(1), 109-120.
-
Emami, L., Ghahramanian, A., Rahmani, A., Mirza Aghazadeh, A., Onyeka, T. C., & Nabighadim, A. (2020). Beliefs, fear and awareness of women about breast cancer: Effects on mammography screening practices. Nursing Open, 8, 890–899. https://doi.org/10.1002/nop2.696
-
Ersin, F. (2024). Hemşirelik öğrencilerinin meme kanseri korku düzeyleri ve etkileyen faktörlerin incelenmesi: hemşirelik öğrenciler ve meme kanseri korkusu. Anatolian Journal of Mental Health, 1(2), 40-49.
-
Ersin, F., Gözükara, F., Polat, P., Erçetin, G., & Bozkurt, M. E. (2015). Determining the health beliefs and breast cancer levels of women regarding mammography. Turkish Journal of Medical Sciences, 45(4), 775–781.
-
Faul, F., Erdfelder, E., Lang, A. G., & Buchner, A. (2007). G*Power 3: A flexible statistical power analysis program for the social, behavioral, and biomedical sciences. Behavior Research Methods, 39(2), 175–191. https://doi.org/10.3758/BF03193146
-
Göçgeldi, E., Açıkel, C. H., Hasde, M., Aygut, G., Çelik, S., Gündüz, İ., ... & Deniz, C. (2008). Ankara-Gölbaşı ilçesinde bir grup kadının kendi kendine meme muayenesi yapma konusundaki tutum ve davranışlarının belirlenmesi. Fırat Tıp Dergisi, 13(4), 261–265.
-
Globocan Cancer Observatory. (2022). Erişim Tarihi: 19 Ağustos 2025. Erişim Adresi: https://gco.iarc.who.int/media/globocan/factsheets/populations/900-world-fact-sheet.pdf
-
Keten, H. S., Yıldırım, F., Ölmez, S., Üçer, H., ve Çelik, M. (2014). Kahramanmaraş Kanser Erken Teşhis Tarama ve Eğitim Merkezi’ne başvuran kadınların meme kanseri konusunda bilgi, tutum ve davranışları, European Journal of Therapeutics, 20(3), 212–216.
-
Kozan, R., ve Tokgöz, V. (2016). Türkiye’de meme kanseri farkındalığı ve tarama programı, Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(4), 185-188.
-
Kulakçı Altıntaş, H., ve Korkmaz Aslan, G. (2020). Kadınların meme ve serviks kanserinin erken tanısına yönelik sağlık inançlarının değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 7(3), 249-261.
-
Naghibi, A., Jamshidi, P., Yazdani, J., & Rostami, F. (2016). Identification of factors associated with breast cancer screening based on the PEN-3 model among female school teachers in Kermanshah. Journal of Education and Health Promotion, 4(1), 58–64.
-
Norouznia, S. (2014). Meme kanseri korkusunun kadınların erken tanı davranışları üzerinde etkisinin incelenmesi. [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi].
-
Rakkapao, N., Promthet, S., Moore, M. A., & Hurst, C. P. (2016). Development of a breast cancer awareness scale for Thai women: Moving towards a validated measure. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 17(2), 851–856. https://doi.org/10.7314/APJCP.2016.17.2.851
-
Saçıkara, Z., ve Koçoğlu Tanyer, D. (2021). Kırsal bölgede yaşayan kadınların serviks ve meme kanseri taramalarına katılım ve bilgi durumları. STED, 30(1):4352. https://doi.org/10.17942/sted.652657
-
Schober, P., Boer, C., & Schwarte, L. A. (2018). Correlation coefficients: Appropriate use and interpretation. Anesthesia & Analgesia, 126(5), 1763–1768. https://doi.org/10.1213/ANE.0000000000002864
-
Sohbet, R., & Karasu, F. (2017). Kadınların meme kanserine yönelik bilgi, davranış ve uygulamalarının incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(4), 113-121.
-
Seçginli, S. (2012). Meme kanseri taraması: Son yenilikler neler TAF Preventive Medicine Bulletin, 10(2), 193–200.
-
Taylan, S., Özkan, İ., & Öncel, S. (2021). The relationship between the fear of breast cancer, risk factors, and early diagnosis behaviors of women by age groups. Perspect Psychiatr Care, 1-12.
-
Taylan, S., ve Çelik, G. K. (2020). Ailesel meme kanseri öyküsü olan ve olmayan kadınlarda meme kanseri tanılama davranışları. Cukurova Medical Journal, 45(4), 1467–1475.
-
Terfa, Y. B., Kebede, E. B., & Akuma, A. O. (2020). Breast self-examination practice among women in Jimma, Southwest Ethiopia: A community-based crosssectional study. Breast Cancer: Targets and Therapy, 12, 181-187.
-
Tyrer, P., & Tyrer, H. (2018). Health anxiety: Detection and treatment. BJ Psych Advances, 24(1), 66–72.
-
Waheeb, H. N., Jassim, F. A., & Issa, S. S. (2023). Assessment of Nurses’ Knowledge About Breast Cancer. Journal of Namibian Studies: History Politics Culture, 35, 2899-2913.
-
Witte, K. (1992). Putting the fear back into fear appeals: the extended parallel process modell. Comunication Monographs, 59(4), 329-349. https://doi.org/10.1080/03637759209376276
-
Yılmaz, C., Dağlar, G., ve Bilgiç, D. (2022). Ebe ve hemşirelerde meme kanseri korkusunun sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına etkisi. Sağlık Bilimleri Dergisi, 31(3), 355–361