Tercüman-ı Hakikat Gazetesi’ne Göre Bosna Hersek’te İşgal Sürecinin Bir Analizi

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 2, 445 - 472, 29.12.2019

Esra Yoğurtçu

Öz

Osmanlı İmparatorluğu ve Bosna-Hersek arasındaki ilişki asırlara dayanmaktadır. Makalenin amacı, bu ilişkiyi coğrafi temellendirmeler ve tarihi irdelemeler ile anlatmak, Bosna-Hersek’teki Osmanlı hâkimiyetinin üzerinde durmak ve Bosna-Hersek’in Osmanlı İmparatorluğu ile bağlantısının nasıl koptuğunu açıklamaktır. Bu kopuş, Bosna halkı ve Bosnalı Müslümanlar üzerinde büyük izler ve tesir bırakmıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nun son döneminde, Balkanların kaderi, Rusya ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun istekleri ve yapılan savaşlar doğrultusunda oldukça büyük bir değişime uğramıştır. Berlin Antlaşması, Bosna-Hersek’in yeni bir siyasi yönetime gireceğini göstermektedir. Bu makalede işgal süresince siyasi ve sosyal gelişmeler, Boşnak halkının gerçekleştirdiği direniş ve yapılan işgalin Bosnalı Müslüman halkın etnik kimliklerini oluşturmasındaki etkisinin üzerinde durulacaktır.
Tüm bu üzerinde durulan ana meseleleri ele alabilmemiz için Osmanlı Devleti’nde bu süre zarfında basın hayatına devam eden Tercüman-ı Hakikat gazetesi makalenin ana temelini oluşturmaktadır. Bilindiği üzere XIX. yüzyıl sonu itibariyle önemli bir kaynak niteliği taşıyan gazeteler, kamuoyu hakkında belirgin fikirler edinilmesini sağlar. Bu anlamda basın haberleri konunun geçtiği dönemde halkın genelinin ne düşündüğünü bize gösterir. Bu basın organı ile Osmanlı Devleti’nde işgal süreci ile nasıl başa çıkıldığı ve bu işgale Osmanlı halklarının nasıl karşı çıktığı açıklanmış olacaktır.
Makale, bu olayı Tercüman-ı Hakikat gazetesi ile tarihi bir arka plana uygun olarak ve adım adım işgal sürecini takip ederek konunun daha iyi analiz edilmesine katkı sağlayacaktır.
Bosna-Hersek’in işgali Avusturya-Macaristan ve Sırbistan arasındaki çatışmanın bir dünya savaşına dönüşmesinde en büyük etken olması benim bu makaleyi yazmama vesile olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bosna-Hersek, Avusturya-Macaristan, Berlin Antlaşması, İşgal, Tercüman-ı Hakikat, Basın

An Analysis of the Occupation Process of Bosnia and Herzegovina According to the Tercüman-ı Hakikat Newspaper

Öz

The relationship between Ottoman Empire and Bosnia and Herzegovina dates back a long time period. The purpose of the essay is to talk about this relationship with geographical justifications and historical inspections, to discourse Ottoman Empire’s dominance on Bosnia and Herzegovina and to clarify how these two ruptured their connection. This disengagement effected Bosnian people and Bosnian muslims greatly. In the last era of the Ottoman Empire, the destiny of the Balkans had a huge change because of what Russia and Austria-Hungary Empire wanted and because of the wars. Berlin Agreement shows that Bosnia and Herzegovina will start a new political administration. In this essay, political and social improvements during occupation and how this occupation effected Bosnian muslims to create their own ethnical identities will be discussed.
To be able to handle all these main problems, Tercüman-ı Hakikat (Interpreter of Truth) newspaper which was one of the main sources of the Ottoman Empire in the meantime will be our fundamental in the essay. Newspapers known as important quarters provide a clear idea about public opinion. News shows us what the public think generally. With this press organ it’ll be explained how the Ottoman Empire dealt with the occupation process and how the country protest the phenomenon.
The essay will contribute to analyze the subject according to historical background with the newspaper of Tercüman-ı Hakikat and with following the procession of occupation step by step.
The fact that the occupation of Bosnia and Herzegovina is the biggest reason for the conflict between Austria - Hungary Empire and Serbia has led me to write this essay.

Anahtar Kelimeler

Bosnia and Herzegovina, Austria-Hungary, Treaty of Berlin, Occupation, Tercüman-ı Hakikat, Press

Kaynakça

• Tercüman-ı Hakikat Gazetesi. ARMAOĞLU, Fahir, 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1789-1914, İstanbul, Timaş Yayınları, 2013. BORA, Tanıl, Yeni Dünya Düzeninin Av Sahası: Bosna-Hersek, İstanbul, İletişim Yayınları, 2018. EMGİLİ, Fahriye, Avusturya-Macaristan İşgalindeki Bosna-Hersek’ten Göçler: Bosna-Hersek Kaynaklarına Göre Bir İnceleme, İstanbul, Bilge Kültür Sanat, 2012. FURAT, Ayşe Zişan, Gayr-i Müslim İdare Altında Müslümanların Din Eğitimi Avusturya-Macaristan Dönemi Bosna 1878-1918, İdil Yayıncılık, 2013. İMAMOVİĆ, Mustafa, Boşnakların Tarihi, Çev. Hüseyin Gül, Cenita Özgüner, İstanbul, Tarih Vakfı Yayınları, 2018. KARÇİÇ, Fikret, Bosna-Hersek İslam Hukuku Tarihi, Balkan İlmi Araştırmaları Merkezi, 1994. KARPAT, Kemal, Balkanlarda Osmanlı Mirası ve Milliyetçilik, İstanbul, Timaş Yayınları, 2015. ÖZTUNA, Yılmaz, Avrupa Türkiye’sini Kaybımız, Ankara, Ötüken Neşriyat, 2013. SEYHAN, Salih, Hakan TEMİZTÜRK, Senada DİZDAR, Osmanlı Dönemi Bosna Basın Tarihi, Erzurum, Atatürk Üniversitesi Yayını, 2016. TEKİN, Mehmet, “Tercüman-ı Hakikat”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 40, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 2011.