Introduction and Index of Varna Şer'iyye Registry Number 18

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 1 - 75, 27.06.2022

Coşkun Dönmez

Öz

Sharia records, which are important archival sources of Ottoman city history studies, provide detailed information about the period, place, event and society they belong to. Making use of these resources has sometimes become a problem for researchers due to the difficulty of transcription and the excessive number of documents. In order to overcome these problems, it is important to make indexes of the sharia registers in the country and abroad and to accelerate these studies. In the Sharia registers, there are the correspondence with the center of the Ottoman State, provisions such as verdict, warrant, edict, commanded, and proof, and the wishes of the people. Records related to local issues are the events that took place among the people, marriage, divorce, alimony, guardianship, estate, real estate sales, debt, murder, assault, theft, rape, construction and repair, assignment and assignment, tax records, fixed price applications, foundations, grants etc. contains topics.
In this study, the introduction and index of the şeri'yye register number 18 of the Varna District, which remained under the administration of the Ottoman State for about five hundred years, was made. The rich content of the registry in question regarding the social and economic situation of the accident constituted the main starting point of this study. After giving brief information about the registry, the documents in the book were classified and the documents were given as summaries. The said documents provide important information about the socio-cultural and economic structure of the region, as well as reveal the administrative and judicial structure of the Ottoman Empire. In this respect, it is seen that the registry is an important resource for many research fields.

Anahtar Kelimeler

Varna, Ottoman Empire, Varna, Sharia Registers, urban history

18 Numaralı Varna Şer’iyye Sicilinin Tanıtımı ve Fihristi

Öz

Osmanlı şehir tarihi çalışmalarının önemli arşiv kaynaklarından olan şer’iyye sicilleri, ait oldukları dönem, mekân, olay ve toplum hakkında ayrıntılı bilgiler sunmaktadır. Araştırmacılar için bu kaynaklardan yararlanmak transkripsiyon zorluğu ve belge sayısı fazlalığından dolayı kimi zaman problem haline gelmiştir. Bu problemleri aşmak için yurt içinde ve yurt dışında bulunan şer’iyye sicillerinin fihristlerinin yapılması ve bu çalışmaların hızlandırılması önem arz etmektedir. Şer’iyye sicillerinde Osmanlı Devleti merkezi ile olan yazışmalar, ilam, berat, ferman, buyruldu, hüccet gibi hükümler ile halkın istekleri yer almaktadır. Mahalli konularla ilgili kayıtlar ise ahali arasında vuku bulan olaylar, nikâh, boşanma, nafaka, vesayet, tereke, gayrimenkul satışları, borç, katl, darp, hırsızlık, tecavüz, inşaat ve tamirat, atama ve görev tevcihi, vergi kayıtları, narh uygulamaları, vakıf, hibe vb. konuları ihtiva etmektedir.
Bu çalışmada Osmanlı Devleti idaresinde yaklaşık beş yüzyıl kalan Varna Kazası’nın 18 numaralı şeri’yye sicilinin tanıtım ve fihristi yapılmıştır. Söz konusu sicilin kazanın sosyal ve ekonomik durumuna ilişkin zengin muhtevası bu çalışmanın temel hareket noktasını oluşturmuştur. Sicil hakkında kısa bir bilgi verdikten sonra defterde yer alan belgelerin tasnifi yapılmış ve belgeler özetler halinde verilmiştir. Söz konusu belgeler bölgenin sosyo-kültürel ve ekonomik yapısıyla ilgili önemli bilgiler vermekle beraber Osmanlı Devletiʼnin idari ve adli yapısını ortaya koymaktadır. Bu açıdan sicilin pek çok araştırma sahası için önemli bir kaynak olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Varna, Şer’iyye Sicilleri, Şehir Tarihi

Kaynakça

• Varna Şer’iyye Sicili (VŞS), Defter No: 18, H.1286-1287. (İstanbul Müftülüğü Şer’iyye Sicili Arşivi Bilad-ı Metruke Mahkemesinde Bulunmaktadır.)
• ALPASLAN, Erhan, 1247-1254 H./M. 1830-1838 Tarihli 2 Nolu Varna Şer’iyye Sicil DefterininTranskribsiyonu ve Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, KSÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş 1996.
• ALPASLAN, Erhan-Aydın, Tülay, Balkanlar'da Bir Türk Şehri: Varna (Sosyo-Kültürel Açıdan Bir İnceleme), Uluslararası II. Türk Kültürü Araştırmaları Sempozyumu, Bosna Hersek, 2015, s. 110-129.
• BAYRAM, Sebahattin, H. 1260/M. 1844-H. 1275/M. 1858 Tarihli Varna Kazası Kadı Sicili, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Fakültesi Türk İktisat Tarihi Bilim Dalı, İstanbul 1995.
• DÖNMEZ, Coşkun, 9 Numaralı Varna Kadı Sicilinin Transkripsiyonu Ve Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ksü Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş 2018.
• ---------- “9 Numaralı Varna Şer’iyye Sicilinin Tanıtımı ve Fihristi”, Kesit Akademi Dergisi, S. 10, Aralık, 2017, s. 756-809.
• SÖYLEMEZ, Faruk-DÖNMEZ, Coşkun, “XIX. Yüzyılın Ortalarında Varna’nın Sosyo-Ekonomik Yapısı (9 Numaralı Varna Şer’iye Siciline Göre)” III. Uluslararası Sosyal Bilimler Araştırmaları Kongresi Bildiriler Kitabı, Makedonya 2018, s. 108-121
• TATAR, Özcan, “384 Numaralı Harput Şer’iyye Sicili’nin H. 1046-1047 (M. 1636-1637) Tanıtımı ve Fihristi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 27, S. 1, Elazığ 2017, s. 233-247.
• UĞUR, Yunus, “ Şer’iyye Sicilleri “, DİA, C. 39, İstanbul 2010, s. 8-11.