Introduction of Rodosçuk (Tekirdağ) Sharia Registry No. 1526

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 227 - 244, 28.12.2024

Buse Nur Aras

https://doi.org/10.59839/jiees.1497823

Öz

The aim of this study is to reveal the density of the court in the city of Rodosçuk between the years of 985-986 H. 1577-1578 M. to determine what kind of documents were kept and to evaluate the documents by examining them in terms of subject. When the literature is examined, it is seen that only a few of the 244 Rodosçuk Sharia Registers that have survived to the present day have been transcribed and examined, and that there was a deficiency in this area. One of the aims is to contribute to the literature by filling this deficiency and to provide resources for those working in the field. In the study, the Rodosçuk Sharia Record No. 1526, which is located in the Prime Ministry Ottoman Archives, was obtained and transcribed. After the transcription was done, the intensity of the court, types of documents and the subjects of the documents were examined based on the document samples and finally presented as numerical data. While the cases were divided according to their types, those sent from the center to the provinces were examined under the title of copy, and the documents prepared by Rodosçuk court officials were examined under the title of minutes. By examining the copies and minutes, the court density was indicated, and the documents were evaluated under two headings, economic and judicial, and shown in tables and graphs. In this way, the registry was introduced and evaluations were made based on the data obtained. Thanks to the introduction of the registry, socio-economic information specific to the region and period was obtained and analyzed. As a result of the analysis, the month of Zilkade in 985 and Muharram in 986 were the busiest months in the court. The document type that took up the most space in the registry was the minutes. On the other hand, it was seen that economic cases were more prevalent, while judicial cases (theft, assault, murder) were rarely encountered.

Anahtar Kelimeler

Court Records, Rodoscuk, Court, Kadı

1526 Numaralı Rodosçuk (Tekirdağ) Şer’iyye Sicilinin Tanıtımı

Öz

Bu çalışmanın amacı, Rodosçuk kentinde H.985-986 M.1577-1578 yılları arasında mahkemenin yoğunluğunu ortaya koymak, ne tür belgelerin tutulduğunu belirlemek ve belgeleri konu bakımından inceleyerek değerlendirmektir. Literatür incelendiğinde günümüze ulaşan 244 tane Rodosçuk Şer’iyye Sicilinden çok az bir kısmının transkripsiyonunun yapılarak incelendiği ve bu alanda bir eksiklik olduğu görülmüştür. Amaçlarımızdan birisi bu eksikliği gidererek literatüre katkı ve alanda çalışan kişilere kaynak sağlamaktır. Çalışmamızda Başbakanlık Osmanlı Arşivinde bulunan 1526 Numaralı Rodosçuk Şer’iyye Sicili temin edilerek, transkripsiyonu yapıldıktan sonra belge örneklerinden yola çıkılarak mahkemenin yoğunluğu, belge türleri ve belgelerin konuları incelenmiş ve sayısal veriler halinde sunulmuştur. Davalar türlerine göre ayrılırken merkezden taşraya gönderilenler suret, Rodosçuk mahkeme görevlileri tarafından düzenlenen belgeler ise zabıt başlığı altında incelenmiştir. Suret ve zabıtlar incelenerek mahkeme yoğunluğu belirtilmiş, belgeler konu bakımından ekonomi ve adli olmak üzere iki başlık altında değerlendirilerek tablo ve grafik halinde gösterilmiştir. Bu şekilde sicilin tanıtımı yapılmış olup elde edilen veriler sayesinde değerlendirmelerde bulunulmuştur. Sicilin tanıtımı sayesinde bölge ve dönem özelinde sosyal-ekonomik bilgiler elde edilmiş ve analizi yapılmıştır. İnceleme sonucunda 985 yılının Zilkade ayı ve 986 yılının Muharrem ayı mahkemede en yoğun olan aylardır. Sicil içinde en fazla yer tutan belge türü zabıtlardır. Öte taraftan ekonomi konulu davaların daha ağırlıklı olduğu görülürken adli konulu davalara (hırsızlık, darp, cinayet) az rastlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Şer'iyye Sicili, Rodosçuk, Kadı, Mahkeme

Kaynakça

• BOA,MŞH.ŞSC.d.7237
• Atar, Fahrettin, “Mahkeme”, TDV İslâm Ansiklopedisi, 27 (2003) s. 338-341.
• Ateş, Hacer, Kuzey Marmara Sahilleri ve Ard Alanında Şehirleşmenin Tarihi Süreci: XVI.-XVII. Yüzyıllarda Tekirdağ ve Yöresi, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih ABD, İstanbul, 2009.
• Aydın, Mehmet Âkif, “Mahkeme”, TDV İslâm Ansiklopedisi, c. 27, İstanbul, 2003 s. 342-344.
• Bostancı, Necla, 1596 Numaralı Rodoscuk (Tekfurdağı) Şer’iyye Sicilinin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yeniçağ Tarihi ABD, Sakarya, 2010.
• Cengiz, Emine, 1751 No’lu Rodoscuk (Tekirdağ) Şer’iyye Sicili Transkripsiyon ve Tahlili, Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih ABD, Edirne, 2008.
• Doğanay, Pınar, “Arşiv Belgeleri Işığında Rodoscuk’ta Demografik Yapı (1785-1839)”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 67 (2021), s. 222-237.
• Doğanay, Pınar, III. Selim Dönemi’nde Rodoscuk (1789-1808), Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2020.
• Doğanay, Pınar, “Osmanlı Toplumu’nda Aile: Rodoscuk Örneği (1785-1810)”, Journal of Universal History Studies, 3/2 (2020), s. 318-335.
• Ekin, Ümit, “17. Yüzyılın Son Çeyreğinde Rodosçuk Örneğinde Bir Osmanlı Mahkemesinin İş Yükü”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 55/1 (2015), s. 283-304.
• Ekin, Ümit, “17. Yüzyılın Sonlarında Rodosçuk Kazasında Kölelerin Toplumsal Statüsü”, Tarih Araştırmaları Dergisi, 29/47 (2010), s. 23-37.
• Faroqhi, Suraiya, “İstanbul’un İaşesi ve Tekirdağ-Rodoscuk Limanı”, ODTÜ Gelişme Dergisi, Ankara, 1980, s. 139-154.
• İbicioğlu, Şeyda, 1572 No’lu Tekirdağ (Rodosçuk) Şer’iyye Sicili Transkripsiyonu ve Tahlili, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih ABD, İstanbul, 2016.
• İslami, Agron, 1579 Numaralı Rodoscuk (Tekfurdağı) Şer’iyye Sicilinin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yeniçağ Tarihi ABD, Sakarya, 2010.
• Kılıç, Ahmet, Kayar Betül, “Osmanlı Yargılama Hukukunda “Şuhudü’l Hâl’in Fonksiyonunu Yeniden Değerlendirme Gerekliliği”, Adalet Dergisi, (2019).
• Ortaylı, İlber, “16. Yüzyılda Rodosçuk (Via Aegnetia’nın Marmara Uzantısı)”, Osmanlı İmparatorluğu’nda İktisadi ve Sosyal Değişim/Makaleler I, Turhan Kitabevi, Ankara, 2004, s. 85-93.
• Ortaylı, İlber, Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devleti’nde Kadı, İstanbul, 2022.
• Özkan, Ayşe, 1587 Numaralı Rodoscuk (Tekfurdağı) Şer’iyye Sicilinin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih ABD, Sakarya, 2019.
• Sarı, Furkan, 1599 Numaralı Rodoscuk Şer’iyye Sicilinin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih ABD, Sakarya, 2019.
• Sert, Özlem, Rodosçuk Osmanlılar Döneminde Esamesi Geçen İnsanların Kenti 1546-1553, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih ABD, İstanbul, 2017.
• Taş, Hülya, “Osmanlı Kadı Mahkemesindeki “Şühûdü’l-Hâl” Nasıl Değerlendirilebilir?”, Bilig, 44 (2008), s.25-44.
• Uğur, Yunus, “Şer’iyye Sicilleri”, TDV İslâm Ansiklopedisi, c. 39, İstanbul, 2010 s. 8-11.