A New Proposal To Interest-Free Money Market Management Of Central Banks: Tekaruz Method

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 2, 197 - 227, 31.12.2019

Fatih Kazancı

Öz

Central banks around the world use
interest-based money market products to contribute to the liquidity management
of the banks under their control. Some central banks, such as Malaysia,
Bahrain, Kuwait and the United Arab Emirates, use interest-free money products
in addition to the interest-based money market products. However, the fiqh
debates over some of these interest-free money market products continues today.
Therefore, central banks, which also control interest-free banks around the
world, must use fiqh-appropriate money market products. Qard contracts are
interest-free contracts and no surplus is received in return. For this reason,
products structured with the help of qard contracts are considered to be in
accordance with fıqh. In this article, the interest-free money market products
of some countries that control the dual financial system are examined in detail
from a technical and fiqh point of view. At the end of the article, two new
interest-free money market products which are formed by tekaruz method are
presented. As a result, central banks that control dual financial systems will
be able to contribute to interest-free money markets through these new
products.

Merkez Bankalarının Faizsiz Para Piyasası Yönetimlerine Yeni Bir Öneri: Tekaruz Yöntemi

Öz

Dünya genelinde merkez bankaları, para politikası
hedeflerine ulaşmak amacıyla faize dayalı para piyasası ürünleri kullanırlar.
Malezya, Bahreyn, Kuveyt ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi bazı İslam ülkesi
merkez bankaları ise kontrolleri altında olan ikili (dual) finansal sistemleri
gereğince faizli para piyasası ürünlerine ek olarak faizsiz para piyasası
ürünleri kullanmaktadırlar. Fakat bu faizsiz para piyasası ürünleri üzerinde
fıkhi tartışmalar günümüzde de devam etmektedir. Oysaki dünya genelinde İslami
bankaları da kontrol eden merkez bankalarının fıkhi açıdan uygun para piyasası
ürünleri kullanmaları gerekmektedir. Karşılığında herhangi bir fazlalık
verilmediğinde faiz içermeyen sözleşmeler kapsamında olan karz sözleşmeleri
yardımıyla yapılandırılan ürünler, fıkhi açıdan uygun olarak kabul
edilmektedirler. Makalede, ikili (dual) finansal sistemi kontrol eden ülkelerin
faizsiz para piyasası ürünleri operasyonel ve fıkhi açıdan detaylı olarak
incelenmiş ve makale sonunda karşılıklı karz sözleşmeleri kullanılarak,
“tekaruz yöntemi” yardımıyla yapılandırılan iki yeni faizsiz para piyasası ürünü
sunulmuştur. İkili (dual) finansal sistemleri kontrol eden merkez bankaları bu
yeni ürünler sayesinde faizsiz para piyasalarına katkıda bulunabileceklerdir.

Anahtar Kelimeler

Merkez Bankacılığı, Para Piyasası Ürünleri, Likidite Yönetimi, Faizsiz Bankacılık, Tekaruz Yöntemi

Kaynakça

• AAOIFI (2012). Faizsiz Bankacılık Standartları. İstanbul: Türkiye Katılım Bankaları Birliği. Yayın No: 2.
• Alam, N. Ve Rizvi, S. A. R. (2016). Islamic Capital Markets, Volatility, Performance And Stability, Switzerland: Palgrave CIBFR Studies in Islamic Finance, 2016.
• Bayındır, S. (2015). Fıkhi ve İktisadi Açıdan İslami Finans (Para ve Sermaye Piyasaları). İstanbul: Süleymaniye Vakfı Yayınları. Yayın No: 21.
• Bindseil, U. (2000). Central Bank Liquidity Management: Theory And Euro Area Practice.
• CBB Wakalah (2018). http://Www.Cbb.Gov.Bh/Page-P-The_Central_Bank_Of_ Bahrain_Launches_A_New_Liquidity_Management_İnstrument_(Wakalah)_For_The_İslamic_Retail_Banks.Htm [26/02/2018].
• CMF (2018).hhttps://Www.Centralbank.Ae/En/Pdf/Notice-No-4119-2011-Collaterali Zed-Murabahah-Facility.Pdf [22/02/2018].
• Durmuş, A. (2008). Fıkhi Açıdan Günümüz Para Mübadelesi İşlemleri. Doktora Tezi. İstanbul, 2008.
• Erol, R. N. (2019). İslam İktisat Ekonomisi, Tekaruz, Karz-ı Hasen ve.. http://Www.Yazaroku.Com/Guncel/Resat-Nuri-Erol/19-02-2019/İslam-İktisat-Sistemi-Tekaruz-Karzi-Hasen-Ve. (10/05/2019).
• Eskicioğlu, O. (2019). Kitap ve Sünnette Temel İktisadi Kavramlar Adlı Tebliğin Müzakeresi, http://www.Enfal.de/Oe83.Htm, (10/05/2019).
• Greuning, H.V. and Iqbal, Z. (2008). Risk Analysis for Islamic Banks. The World Bank. Washington, D.C.
• Güler, H. (2009). Likidite Yönetimi Çerçevesinde Dolaşımdaki Para Hacminin Modellenmesi ve Likidite Tahmini. (Uzmanlık Yeterlilik Tezi). TCMB Piyasalar Genel Müdürlüğü. Ankara.
• IMF (2015). Monetary Operations and Islamic Banking in GCC: Challenges And Options. IMF Working Paper. Wp/15/2034.
• Islamic Financial Services Board (2008) Technical Note On Issues in Strengthening Liquidity Management of Institutions Offering Islamic Financial Services: The Development of Islamic Money Markets. March 2008.
• Islamic Financial Services Board (2014). Strenghtheining The Financial Safety Net: The Role Of Shariah Compliant Lender of Last Resort Facilities as an Emergency Financing Mechanism, IFSB Working Paper Series Wp-01/04/2014.
• Kahraman, A. (2010). Takas, TDV İslam Ansiklopedisi. Cilt:39: 451-453.
• Karaman, H. (1989). Akid, TDV İslam Ansiklopedisi. Cilt:2: 251-256.
• Özdemir, A. (2012). Karz Akdinin Mahiyeti ve Faizli İşlemleri Önleme Fonksiyonu, Çukurova Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi 12(1): 125-145.
• Taner, E. (2008). Globalleşen Dünyada Merkez Bankalarının Fazla Likidite Yönetimi ve Türkiye Örneği. (Uzmanlık Yeterlilik Tezi). TCMB Piyasalar Genel Müdürlüğü. Ankara.
• Thomson Reuters (2016). Liquidity Management Through Sukuk.
• Yanpar, A. (2014). İslami Finans: İlkeler, Araçlar ve Kurumlar. İstanbul: Scala Yayıncılık.