THE CUSTODY PROCEDURE OF THE ESCROW OFFICER IN EQUITY CROWDFUNDING AND ITS EVALUATION IN TERMS OF ISLAMIC LAW

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 1, 1 - 22, 30.06.2023

Muhammed Çıtak Abdullah Durmuş

https://doi.org/10.54863/jief.1187905

Öz

Crowdfunding became widespread with the 2008 crisis. Because this crisis left entrepreneurs and the majority of companies alone in the face of financial difficulties. In order to overcome these problems, the financing models offered by conventional banks were incompetent. Therefore, an alternative to this financial problem was needed. Thus, crowdfunding appeared. With the emergence of crowdfunding around the world, several models based on this financing have developed. One such model is the equity crowdfunding model. This model, now regulated in Turkey, differs from the regulations of other countries. Because in Turkey, the funds are collected by an escrow agent, not by the platform. In this study, the application of escrow agent involved in equity crowdfunding is going to be investigated first. Then this application will be analyzed according to Islamic jurisprudence. Moreover, this study also offers some suggestions for Takasbank (the current escrow agent) as well as other institutions that can provide these same services.

Anahtar Kelimeler

Capital Markets Board of Turkey, Equity Crowdfunding, Escrow Agent, Islamic Law, Wadîa.

PAYA DAYALI KİTLE FONLAMASINDA EMANET YETKİLİSİNİN SAKLAMA PROSEDÜRÜ VE FIKHİ AÇIDAN DEĞERLENDİRMESİ

Öz

Küresel boyutta tün dünyayı etkisi altında alan 2008 ekonomik krizi, beraberinde kitle fonlamasını gündeme getirmiştir. Zira bu kriz, girişimcileri ve şirketlerin ekseriyetini finansal sıkıntılarla baş başa bırakmıştır. Bu sıkıntıları aşmak için ise bankaların sunmuş oldukları finansman modelleri, çoğu zaman olumsuz sonuçlanmıştır. Buna binaen, bu likidite problemine karşı bir alternatif gerekiyordu. İşte bu noktada kitle fonlaması devreye girmiştir. Kitle fonlamasının gündeme gelmesiyle ve tüm Dünya’da insanların ilgisini çekmesiyle farklı modeller geliştirilmiştir. Bu modellerden bir tanesi de paya dayalı kitle fonlaması modelidir. Türkiye’de resmiyet kazanan bu model, diğer ülkelere nazaran farklılık arz etmektedir. Zira Türkiye’de fonlar platformlardan ziyade emanet yetkilisi olan tarafta toplanmaktadır. Bu çalışma, paya dayalı kitle fonlamasında yer alan emanet yetkilisinin mahiyetini ve uygulamasını detaylı bir şekilde ele aldıktan sonra, bunun fıkhi açıdan tahlili yapılmıştır. Ayrıca hem Takasbank’a hem de emanet yetkilisi görevini üstlenebilecek diğer portföy saklama kuruluşlarına yönelik bazı önerilerde bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), Paya Dayalı Kitle Fonlaması, Emanet Yetkilisi, İslam Hukuku, Vedîa., Capital Markets Board of Turkey, Equity Crowdfunding, Escrow Agent, Islamic Law, Wadîa.

Kaynakça

• Aktepe, İ. E. (2013). Sorularla Katılım Bankacılığı. İstanbul: Türkiye Katılım Bankaları Birliği.
• Altuntaş, H., & Şahin, M. (Çev.). (2011). Kur’ân-ı Kerîm Meâli (12. bs). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Apaydın, Y. (2001). Karz. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 24, ss. 520-525). İstanbul: TDV Yayınları.
• Atsan, N., & Erdoğan, E. O. (2015). Girişimciler için Alternatif bir Finansman Yöntemi: Kitlesel Fonlama Crowdfunding. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10(1), 297-320.
• Bayındır, S. (2005). İslâm Hukuku Penceresinden Faizsiz Bankacılık. İstanbul: Rağbet Yayınları.
• Çağlar, M. T. (2019). Yeni Nesil Alternatif Finansman Yöntemi Olarak Kitlesel Fonlama: Dünya ve Türkiye’deki Uygulamalarının Etkinliği. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 18-34.
• Çelik, İ. (2017). Meşru’ Bir Yatırım Aracı Olarak Mudârebe ve Günümüzde Kullanımı. Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1(3), 381-396.
• İbn Ebî Şeybe, E. B. A. b. M. (1409/1989). El-Musannef fi’l-Ehâdîs ve’l-Âsâr (1. bs, C. 1–7). Riyad: Mektebetü’r-Rüşd.
• İbn Kudâme, E. M. M. el-Cemmâîlî el-Makdisî. (1417/1997). El-Muğnî (3. bs, C. 1–15). Riyad: Darü Âlimu’l-Kûtub.
• İbn Mâce, E. A. M. b. Y. el-Kazvînî. (t.y.). Es-Sünen (C. 1–2). Dâru İhyai’l-Kutubi’l-Arabiyye.
• Kâsânî, A. E. B. b. M. b. A. (1406/1986). Bedâiu’s-Sanâi fî Tertîbi’ş-Şerâi (2. bs, C. 1–7). Beyrut: Dârü’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• Mevvâk, E. A. M. b. Y. b. E.-K. el-Abderî el-Gırnâtî. (1416/1994). Et-Tâc ve’l-İklîl li-Muhtasarı Halîl (1. bs, C. 1–8). Beyrut: Darü’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• Nevevî, E. Z. Y. b. Ş. b. M. (1412/1991). Ravzatü’t-Tâlibîn ve Umdetü’l-Müttakîn (2. bs, C. 1–12). Beyrut: el-Mektebetü’l-İslamiyye.
• Sâbunî, M. A. (1439/2018). el-Fıkhü’ş-Şeriyyü’l-Müyessir fî davi’l-Kitabi ve’s-Sünneti: Fıkhü’l-Muâmelât (C. 1–4). Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye.
• SPK. (2013a). İstanbul Takas ve Saklama Bankası Anonim Şirketi Merkezi Takas Yönetmeliği. Resmî Gazete, (28711).
• SPK. (2013b). Portföy Saklama Hizmetine ve Bu Hizmette Bulunacak Kuruluşlara İlişkin Esaslar Tebliği. Resmî Gazete, (28695).
• SPK. (2015). Aracı Kurumlar Tarafından Yapılacak Repo ve Ters Repo İşlemlerine İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ. Resmî Gazete, (29554).
• SPK. (2021). Kitle Fonlaması Tebliği. Resmî Gazete, (31641).
• SPK. (2022). Yetkilendirilmiş Portföy Saklama Kuruluşları. SPK.
• Şahin, A. b. Ş. b. M. (1425/2004). Ahzü’l-Mâl alâ Amâli’l-Gurbi (1. bs, C. 1–2). Riyad: Darü Kunûzi İşbilliyyâ li-Neşrî ve’t-Tevzî.
• Şubeyr, M. O. (1430/2010). el Medhalü ilâ Fıkhi’l-Muâmelâti’l-Mâliyye: El-Mal, El Mülkiyye, El Akd (2. bs). Amman: Darü’n-Nefâis.
• Takasbank. (2017). İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş.’nin Kaldıraçlı Alim Satım İşlemleri Teminat ve Raporlama Hizmeti Prosedürü. İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş., (1389).
• Takasbank. (2020a). İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş.: 1 Ocak—30 Eylül 2020 Konsolide Olmayan Ara Dönem Faaliyet Raporu. İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş.
• Takasbank. (2020b). Paya Dayalı Kitle Fonlaması Emanet Yetkilisi Prosedürü. İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş.
• Takasbank. (2020c). Takasbank Ücret ve Komisyon Tarifeleri: Kitle Fonlaması Emanet Yetkilisi Ücret Tarifesi. İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş.
• TBK. (2011). Türk Borçlar Kanunu. Resmî Gazete, 50(27836).
• Umrânî, A. b. M. (1431/2010). El-Menfeatü fi’l-Karzi (2. bs). Riyad: Darü Kunûzi İşbilliyyâ li-Neşrî ve’t-Tevzî.