RUMELİ PARA VAKIFLARI ÖRNEĞİNDE HİZMETLER VE SERMAYE ARASINDAKİ İLİŞKİNİN AMPİRİK BİR ANALİZİ

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 1, 175 - 203, 30.06.2024

Bora Altay

https://doi.org/10.54863/jief.1413696

Öz

Bu çalışma, nakit vakıflarla finanse edilen hizmetlerin Rumeli'deki sermaye düzeyleri üzerindeki etkilerini, para vakıflarından elde edilen niceliksel bilgilerden yararlanarak uzun vadeli bir perspektiften araştırmaktadır. Özellikle dini hizmetler, kamu mallarının finansmanı, fakirlere yardım ve aile desteği dahil olmak üzere sermaye düzeylerinin belirleyicilerini araştırtmaktadır. Regresyon analizi bu hedeflere ulaşmak için bu çalışmanın birincil yöntemini oluşturmaktadır. Bu çalışmanın bulguları, dini hizmetlerin ve aile desteğinin para vakıfları tarafından finanse edilen baskın işlevler olduğunu, kamu mallarının finansmanı ve yoksullara yardımın ise daha az yaygın olduğunu ortaya koymaktadır. Bu çalışmada uygulanan niceliksel analiz, kamu mallarının finansmanının etkisinin negatif ve anlamsız olmasına rağmen, baskın hizmetlere ilişkin katsayıların pozitif ve anlamsız olduğunu göstermektedir. Ancak bulgulara göre fakirlere desteğin sermaye seviyeleri üzerinde olumlu ve anlamlı bir etkisi olduğunu göstermektedir. Genel olarak, bu çalışmanın niceliksel analize dayalı bulguları, Rumeli'deki para vakıflarında kamu mallarının finansmanının ve yoksullara yardımın yaygın olduğu yönündeki literatürde genel olarak kabul edilen görüşe farklı sonuçlar ile katkı sunmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Osmanlı İmparatorluğu, Rumeli, Para Vakıfları, Sermaye, Hizmetler

Anahtar Kelimeler

Osmanlı İmparatorluğu, Rumeli, Para Vakıfları, Sermaye, Hizmetler

AN EMPIRICAL ANALYSIS OF THE RELATIONSHIP BETWEEN SERVICES AND CAPITAL IN THE CASE OF RUMELIA CASH WAQFS

Öz

This study investigates the effects of cash waqf-financed services on capital levels in Rumelia from a long-term perspective by employing quantitative information obtained from cash waqf deeds. Specifically, it explores the determinants of capital levels, including religious services, financing of public goods, poor support, and family support. Regression analysis generated the primary method of this study to achieve these goals. The findings reveal that religious services and family support are the predominant functions financed by cash waqfs, while financing public goods and assistance to people experiencing poverty are less common. The quantitative analysis suggests that the coefficients for former services are positive and insignificant, although the effect of financing public goods is negative and insignificant. However, poor support had a positive and significant effect on capital levels. Overall, this study's findings challenge the widely accepted notion in the literature that financing public goods and assistance to people experiencing poverty are prevalent in cash waqfs in Rumelia.

Anahtar Kelimeler

Keywords: The Ottoman Empire, Rumelia, Cash Waqfs, Capital, Services

Etik Beyan

No potential conflict of interest was reported by the author(s).

Kaynakça

• Adıgüzel, F. S. & Kuran, T. (2021). The Islamic waqf: Instrument of unequal security, worldly and otherworldly. Economic Research Initiatives at Duke (ERID), Working Paper 305: 1-55.
• Altay, B. (2022). Cash waqfs of Ottoman Bosnia, 1526-1914: A temporal analysis through capital levels. Vakıflar Dergisi, 57: 51-76.
• Barkan, Ö. L. (1953). H. 933-934 (M. 1527-1528) mali yılına ait bir bütçe örneği. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 15 (1-4): 251-329.
• Barkan, Ö. L. & Ayverdi, E. H. (1970). İstanbul vakıfları tahrir defteri. Istanbul Fetih Cemiyeti, İstanbul.
• Bulut, M., et al. (2019). Osmanlı dönemi Rumeli para vakıfları, 1-12. Istanbul: Istanbul Zaim University Publishing.
• Coşgel, M. & Ergene, B. A. (2011). Intergenerational wealth accumulation and dispersion in the Ottoman Empire: Observations from eighteenth-century Kastamonu. European Review of Economic History, 15: 255-276.
• Coşgel, M. & Ergene, B. A. (2012). Inequality of wealth in the Ottoman Empire: War, weather, and long-term trends in eighteenth-century Kastamonu. The Journal of Economic History, 72: 308-331.
• Çiftçi, C. (2004). 18. yüzyılda Bursa’da para vakıfları ve kredi işlemleri. Tarih Araştırmaları Dergisi, 23 (36): 70-102.
• Çizakça, M. (1995). Cash waqfs of Bursa, 1555-1823. Journal of the Economic and Social History of the Orient, 38 (3): 315-354.
• Çizakça, M. (2000). A history of philanthropic foundations: The Islamic World from the seventh century to the present. Istanbul: Boğaziçi University Press.
• Durrmuş, M. E. (2016). Muhasene kayıtları ışığında 18. yüzyıl son çeyreğinde Üsküdar para vakıfları. Sakarya University Social Science Institute, Unpublished M. A. Thesis.
• Ergene, B. & Berker, A. (2008). Wealth and inequality in 18th-century Kastamonu: Estimations for the Muslim majority. International Journal of Middle East Studies, 40: 23-46.
• Ergene, B. & Berker, A. (2009). Inheritance and intergenerational wealth transmission in eighteenth-century Ottoman Kastamonu: An empirical investigation. Journal of Family History, 34: 25-47.
• Ergene, B., Kaygun, A. & Coşgel, M. (2013). A temporal analysis of wealth in eighteenth century Ottoman Kastamonu. Continuity and Change, 28 (1): 1-26.
• Gürsoy, Ç. (2017). Para vakıfları kapsamında sosyo-ekonomik bir analiz: Davudpaşa mahkemesi kayıtları (1634-1911). Belleten, 81 (290): 159-190.
• Gürsoy, Ç. (2021). İstanbul Yeniköy mahkemesi para vakfı kayıtları (1591-1883). Osmanlı Araştırmaları, 57: 171-202.
• Gürsoy, Ç. & Özdeğer, M. (2022). Ebediyete bağış: Balat şer‘iyye sicillerinde para vakfı kayıtları. Belleten, 86 (306): 567-602.
• İnalcık, H. (1997). An Economic and Social History of the Ottoman Empire, Volume 1: 1300-1600. Cambridge: Cambridge University Press.
• Karagedikli, G. & Tunçer, A. C. (2018). Microcredit in the Ottoman Empire: A Review of Cash Waqfs in Transition to Modern Banking. In Financing in Europe, eds. Marcella Lorenzini, Cinzia Lorandini, D’Maris Coffman, 239-268. Cham: Palgrave Macmillan.
• Kaya, S. (2010). XVIII. yüzyıl sonlarında Üsküdar vakıflarının gelir kaynakları. Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, 29: 95-132.
• Kaya, S., Durmuş, M. E., Bektaş, İ. & Akkaya, A. (2017). Muhasebe Kayıtları Işığında 18. Yüzyıl Para Vakıflarının Nakit İşletme Yöntemleri. Uluslararası İslam Ekonomisi ve Finansı Araştırmaları Dergisi, 3 (3): 50-62.
• Kaya, S. & Durmuş, M. E. (2019). Muhasebe kayıtları ışığında mektep vakıflarının gelir giderleri: 18. yüzyıl sonları Üsküdar örneği. Vakıflar Dergisi, Special Issue: 159-186).
• Kıvrım, İ. (2016). Osmanlı Dönemi’nde Rize ve çevresinde kurulan para vakıfları. Vakıflar Dergisi, 46: 97-116.
• Kuran, T. (2003). The Islamic commercial crisis: Institutional roots of economic underdevelopment in the Middle East. The Journal of Economic History, 63 (2): 414-446.
• Kuran, T. (2005). The absence of the corporation in Islamic law: Origins and persistence. The American Journal of Comparative Law, 53 (4): 785-834.
• Kuran, T. (2016). Legal roots of authoritarian rule in the Middle East: Civic legacies of the Islamic waqf. The American Journal of Comparative Law, 64 (2): 419-454.
• Mandeville, J. E. (1979). Usurious piety: The cash waqf controversy in the Ottoman Empire. International Journal of Middle East Studies, 10 (3): 289-308.
• Orbay, K. (2014). Edirne Muradiye Vakfı’nın mali yapısı ve gelişimi. Belleten, 78: 983-1031.
• Özcan, T. (2003). Üsküdar para vakıfları: Kanuni dönemi Üsküdar örneği. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Özmucur, S. & Pamuk, Ş. (2002). Real wages and standards of living in the Ottoman Empire, 1489-1914. The Journal of Economic History, 62: 293-321.
• Özvar, E. & Yıldırım, S. (2022). Long-term changes in the creation of new cash waqfs in İstanbul. Bilig, 102: 27-51.
• Peri, O. (1992). Waqf and Ottoman welfare policy: The poor kitchen of Hasseki Sultan in eighteenth-century Jerusalem. Journal of the Economic and Social History of the Orient, 35 (2): 167-186.
• Quataert, D. (1975). Dilemma of Development: The Agricultural Bank and Agricultural Reform in Ottoman Turkey, 1888-1908. International Journal of Middle East Studies, 6 (2): 210-227.
• Shatzmiller, M. (2001). Islamic institutions and property rights: The case of the 'public good' waqf. Journal of the Economic and Social History of the Orient, 44 (1): 44-74.
• Shechter, R. (2005). Market welfare in the early-modern Ottoman economy: A historiographic overview with many questions. Journal of the Economic and Social History of the Orient, 48 (2): 253-276.
• Singer, A. (2013). Giving practices in Islamic societies. Social Research, 80 (2): 341-358.