BİR YATIRIM ARACI OLARAK ALTININ VERİMLİLİĞİNE YÖNELİK DEĞERLENDİRME

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 109 - 145, 30.06.2025

Serkan Nural , Mehmet Bulut

https://doi.org/10.54863/jief.1463812

Öz

Türkiye’de tasarruf sahiplerinin altına dayalı yatırım araçlarına yönelik farkındalığının arttığının ve ön yargılarının zaman içinde değiştiğinin en önemli göstergesi, özellikle son yıllarda altına dayalı yatırım araçlarının gelişmesi ve ilgi görmeye başlamasıdır. Söz konusu bu gelişmelerin temelini oluşturan ve yatırımcıların altına dayalı yatırım enstrümanlarını tercihleri arasına almalarına neden olan faktörleri açıklamayı amaçladığımız çalışmamız, aynı zamanda yatırımcıların eğilimlerindeki ve tercihlerindeki değişimlerin gerekçelerini ortaya koyması bakımından konumuzun önemi ortaya çıkarmaktadır. Çalışmada fiziki altın yatırım araçları ve bunların nitelikleri ile altına dayalı yatırım araçlarına ilişkin literatür taraması ve sektör araştırması yapılarak, yatırım aracı olarak altının kullanım alanları ele alınmıştır. Bu kapsamda, analitik tanımlayıcı yöntem kullanılarak altın sektöründe ve finansal piyasalarda işlem gören bazı altın yatırım araçlarının ve fonlarının yıllar itibariyle endekslenmiş net aktif değerleri, vadeler bazında getirileri, yatırım araçlarının ve fonların büyüklükleri göz önüne alınarak karşılaştırmalı biçimde analizleri yapılmış, altın yatırım fonları ve altına endeksli yatırım enstrümanlarının verimlilikleri değerlendirilmiştir. Bilhassa altın fonlarının varlık dağılımları dikkate alınarak diğer yatırım araçları ve fonlarla karşılaştırmaları yapılmış, altına dayalı yatırım araçlarının ve varlık dağılımında ağırlıklı olarak altın bulunan fonların sundukları faydalar ve fırsatlar gösterilmiştir. Gerçekleştirilen değerlendirme ve analizler sonucunda, altına dayalı yatırım araçlarının verimliliğine ilişkin bulgular ortaya konmuş, söz konusu yatırım araçlarına olan ilginin ve sektörün gelişimine yönelik politika önerilerinde bulunulmuştur. Bu minvalde, özellikle altının kaydi bir yatırım aracı olmasındaki en büyük engeli teşkil eden altın havale ve EFT komisyonlarının sınırlandırılması ve yastık altı altınların ekonomiye kazandırılmasında bankalara vergi teşvikleri sunulması başta olmak üzere, sektörün çeşitlendirilmesine yönelik altına dayalı Sukuk ve tahvillerin ihraç edilebilmesi, fiziki/hurda altınlar karşılığında sertifikalar üretilerek likidite yönetiminde kullanılmasına ilişkin uygulamaların devreye alınması, vadeli altın işlemlerinden elde edilen kazanımlara yönelik vergi avantajlarının sunulması, altına dayalı işlemlerin yapıldığı piyasalarda yatırımcıların ve tasarruf sahiplerinin güvenini zedeleyen manipüle edici davranışların finansal cezalar ve hak sınırlayıcı yaptırımlarla engellenmesine yönelik kapsamlı önerilerde bulunulmuştur.

Bu çalışma yazarın “Kıymetli Madenlerin Para ve Sermaye Piyasalarında Kullanılması, Katkıları ve Gelecek Perspektifi: Altın Örneği” başlıklı doktora tezinden üretilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Altına Dayalı Yatırım Araçları. , Fiziki Altın , Âtıl Kaynaklar , Finansal Piyasalar

Etik Beyan

Bu çalışma yazarın “Kıymetli Madenlerin Para ve Sermaye Piyasalarında Kullanılması, Katkıları ve Gelecek Perspektifi: Altın Örneği” başlıklı doktora tezinden üretilmiştir.

Teşekkür

Bu çalışmamda şahsıma sağladığı her türlü destekten dolayı İslam Ekonomisi ve Finansı Doktora Programı tez danışmanı hocam Prof.Dr.Mehmet Bulut'a teşekkürlerimi sunarım.

EVALUATION OF THE EFFICIENCY OF GOLD AS AN INVESTMENT INSTRUMENT

Öz

The most important indicator that awareness of savers in Türkiye about gold-based investment instruments has increased and their prejudices have changed over time is development and interest in gold-based investment instruments, especially in recent years. Our study, which aims to explain the factors that form basis of these developments and cause investors to include gold-based investment instruments among their preferences, also reveals the importance of our subject in terms of revealing the reasons for changes in investors' tendencies and preferences. In the study, literature review and the sector research on physical gold investment instruments and their qualities and gold-based investment instruments were conducted, and areas of use of gold as an investment instrument were discussed. In this context, comparative analyses were made of some gold investment instruments and funds traded in gold sector and financial markets by using analytical descriptive method, considering indexed net asset values by years, yields by maturity, and sizes of investment instruments and funds, and efficiency of gold investment funds and gold-indexed investment instruments were evaluated. In particular, gold funds were compared with other investment instruments and funds by considering their asset allocations, and benefits and opportunities offered by gold-based investment instruments and funds with a predominantly gold-based asset allocation were demonstrated. As a result of evaluations and analyses conducted, findings regarding efficiency of gold-based investment instruments were presented, and policy recommendations were made regarding interest in these investment instruments and development of the sector. In this context, comprehensive recommendations were made regarding limitation of gold transfer and EFT commissions, which constitute greatest obstacle to gold becoming a registered investment instrument, and provision of tax incentives to banks in bringing under-the-mattress gold into the economy, as well as issuance of gold-based Sukuk and bonds for diversification of the sector, implementation of applications regarding production of certificates in return for physical/scrap gold and their use in liquidity management, provision of tax advantages for gains obtained from forward gold transactions, and prevention of manipulative behaviors that undermine the confidence of investors and savers in markets where gold-based transactions are made through financial penalties and rights-limiting sanctions.

This study was produced from the author's doctoral dissertation titled "Contributions and Future Perspective of Using Precious Metals in Money and Capital Markets: The Case Of Gold".

Anahtar Kelimeler

Gold-Based Investment Instruments , Physical Gold , Idle Resources , Financial Markets

Kaynakça

• Akbank. (2022, 10 12). akbank.com.tr. akbank.com.tr web sitesi: https://www.akbank.com/tr-tr/urunler/Sayfalar/altin-fonu.aspx
• Aslan, S. (1999). Altın ve Altına Dayalı İşlemler Muhasebesi. İstanbul: AB Yayınları.
• Çakıroğlu, D. G. (2010). Altın Mücevherat. İstanbul: Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi.
• Çıtak, S. (2004). 24 Ayar. Ankara: Düş Yıldızı Yayınları.
• Çıtak, S. (2006). Altın 24 Ayar’ın Hikayesi (2. b.). Ankara: Destek Yayınları.
• İAR. (2022, 09 10). iar.com.tr. iar.com.tr web sitesi: http://www.iar.com.tr/Urunler/gram-altin/2
• İstanbul Altın Rafinerisi A.Ş. (2021, 05 01). kadsis.com. kadsis.com web sitesi: https://kadsis.com/pdfs/iardergi/documents/doc1//pdf/full.pdf
• Karacan, A. İ. (1995, Temmuz). Dünya Gazetesi İstanbul Altın Borsası özel Eki. (32.). Dünya Gazetesi Yayınlan.
• Kettel, B. (1982). Gold. USA: Ballinger Publishing Company.
• Kevin, S. (2010). Commodity and Financial Derivatives. New Delhi: PHI Learning Private Limited.
• Menase, M. (2009). Altın Piyasası ve Türkiye’de Altın Fiyatlarını Etkileyen Faktörlerin Analizi. ( Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Bankacılık Ve Sigortacılık Enstitüsü, İstanbul.
• Mevzuat.gov.tr. (2022, 09 11). mevzuat.gov.tr. mevzuat.gov.tr: https://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf?mevzuatNo=18452&mevzuatTur=Teblig&mevzuatTertip=5
• Özdoğan, E. (2008). Altın ve Altın Fonları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kadir Has Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Pekcan, E. (1998). Altın Bankacılığı Borsası Rafinerisi ve Türkiye. İstanbul Ticaret Odası (1998-31), 17.
• Pirgaip, B. (2022, 03 14). Politik ve Ekonomik Yorumlar, 53(619). ekonomikyorumlar.com.tr web sitesi: http://www.ekonomikyorumlar.com.tr/files/articles/152820006157_1.pdf s11
• QNBFP. (2022, 04 12). qnbfp.com. qnbfp.com web sitesi: https://www.qnbfp.com/_downloads/2022/Aylik/TRGOLDIST202211.pdf
• Şener, N., & Akman, V. (1994). Altın İstanbul Altın Borsası ve Dünya'daki Örnekleri. İstanbul: Dünya Yayınları.
• Tağtekin, Ö. (2016). Fiziki Altın ve Altına Dayalı Yatırım Araçlarına Yönelik Yatırımcı Davranışına İlişkin Bir Uygulama. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• TCMB. (2022, 07 19). tcmb.gov.tr. tcmb.gov.tr web sitesi: https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/885240dd-9251-4680-9e7b-cbd31539e3da/bolumIII-26.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-885240dd-9251-4680-9e7b-cbd31539e3da-mhbSa-W
• TEFAS. (2022, 12 05). tefas.gov.tr. tefas.gov.tr web sitesi: https://www.tefas.gov.tr/FonAnaliz.aspx?FonKod=GTA
• Tilbe, F. (2010). Bir Yatırım Aracı Olarak Altın ve İstanbul Altın Borsasının Finans Sektörü Bağlamında İrdelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum Üniversitesi, Erzurum.
• Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası. (2006). Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Rehberi. VOBJEKTİF. İzmir.
• Yanık, İ. (2008). Altın Piyasaları Türkiye Ekonomis'inde Yatırım Alternatifi Olarak Altın Kullanımı İstanbul Altın Borsası İşlemlerinin Analizi. İstanbul: İstanbul Altın Borsası Yayınları.
• Ziraat Yatırım. (2022, 12 04). ziraatyatirim.com.tr. ziraatyatirim.com.tr web sitesi: https://www.ziraatyatirim.com.tr/Pictures/editorfiles/85368b34-10fb-4923-a063-211cddbe40d4.pdf