Çocuk ve Ergenler İçin Uyku Yoksunluğu Ölçeği

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 48 - 61, 01.06.2021

Mehmet Kandemir Edanur Bozdemir Yunus Hayran Zahide Tonga Aslı Kandemir

https://doi.org/10.47157/jietp.875187

Öz

Araştırmanın amacı, çocuk ve ergenlerin uyku yoksunluğu düzeylerinin belirlemesine yönelik ölçme yeterliliği olan bir ölçek geliştirmektir. Çocuk ve Ergenler İçin Uyku Yoksunluğu Ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması için, ulaşılabilirlik ve elverişlilik esasına dayalı olan uygun örnekleme yöntemi ile iki ayrı araştırma grubu oluşturulmuştur. Yapı geçerliliğinin belirlendiği birinci aşama araştırma grubunu 77’si (%38.3) erkek, 124’ü (%61.7) kadın olmak üzere toplam 201 kişi; çıkan yapının doğrulandığı ikinci aşama araştırma grubunu ise, 8’i (%34.6) erkek, 166’sı (% 65.4) kadın olmak üzere toplam 254 kişi oluşturmuştur. Ölçeğin örneklem yeterliliği için yapılan analizler sonucunda, Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) = .94 olarak bulunurken; Bartlett Testi sonucu χ2=1833.03 (p<.00) bulunmuştur. Açımlayıcı Faktör Analizi sonucunda, ölçeğin tek faktörlü bir yapısının olduğu bulunmuştur. Ayrıca, ölçeğin tek faktörlü yapısının, varyansın %54.48’ini açıkladığı ve iç tutarlılık güvenirlik katsayısının ise .94 olduğu bulunmuştur. Daha sonra tek boyutlu yapının doğrulanması çalışmasına geçilmiştir. Yapılan Doğrulayıcı Faktör Analizi sonucunda, Ki-Kare/Serbestlik Derecesi (254.94/ 65), 3.92; RMSEA değerleri .07 ve RMR değerinin .027 olduğu görülmektedir. Test edilen modele ilişkin elde edilen uyum katsayıları incelendiğinde, CFI=.94, GF3=.91, AGFI= .91, IFI=.96, NFI=.94 ve TLI= .97 olduğu görülmektedir. Elde edilen verilere göre, geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirildiği söylenebilir.Test edilen modele ilişkin elde edilen uyum katsayıları incelendiğinde, CFI=.94, GF3=.91, AGFI= .91, IFI=.96, NFI=.94 ve TLI= .97 olduğu görülmektedir. Elde edilen verilere göre, geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirildiği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Uyku, uyku yoksunluğu, uyku yoksunluğu ölçeği, çocuk, ergen

Sleep Deprivation Scale for Children and Adolescents

Öz

The aim of the study is to develop a scale that is capable of measuring to determine the sleep deprivation levels of children and adolescents. To study the validity and reliability of the Sleep Deprivation Scale for Children and Adolescents, two separate research groups were formed with the appropriate sampling method based on accessibility and availability. The first stage research group, in which the structure validity was determined, consisted of a total of 201 people, 77 (38.3%) male and 124 (61.7%) female. The second stage research group, in which the emerging structure was confirmed, consisted of 254 people, 8 (34.6%) male and 166 (65.4%) female. As a result of the analyzes made for the sampling adequacy of the scale, while Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) = .94; Bartlett Test result was found to be χ2 = 1833.03 (p <.00). As a result of the Explanatory Factor Analysis (EFA), It has been found that the scale has a single factor structure. In addition, it was found that the single factor structure of the scale explained 54.48% of the variance and the internal consistency reliability coefficient was .94. Then, the verification of the one-dimensional structure was started. As a result of the Confirmatory Factor Analysis (CFA), It was seen that the Chi-Square / Degrees of Freedom (254.94 / 65), 3.92; RMSEA values was .07 and the RMR values was .027. When the fit coefficients obtained for the tested model are examined, it is seen that CFI = .94, GF3 = .91, AGFI = .91, IFI = .96, NFI = .94 and TLI = .97. According to the data obtained, it can be said that a valid and reliable scale has been developed.
When the fit coefficients obtained for the tested model are examined, it is seen that CFI = .94, GF3 = .91, AGFI = .91, IFI = .96, NFI = .94 and TLI = .97. According to the data obtained, it can be said that a valid and reliable scale has been developed.

Anahtar Kelimeler

Sleep, sleep deprivation, sleep deprivation scale, child, adolescent

Kaynakça

• Akerstedt, T. ,Froberg, J. E., & Friberg, Y. (1979). Melatonin exceration, body temperature and subjective arousal during 64 hours of sleepdeprivation. Psyconeuroendocrinology, 4(3), 219-225.
• Akerstedt, T., Froberg, J. & Palmblad, J. (1979). Thyroid and adrenomedullary reactions during sleep deprivation. Acta Endocrinol, 90(2), 223-239.
• Arlet, V. N., Jennifer, M. K., Jacqueline, I., Kristen, K., Dale, A. S., & Plamen, D. P. (2009). Sleep curtailment is accompanied by increased intake of calories from snacks. The American Journal of Clinical Nutrition, 89(1), 126-33.
• Aydın, H., & Karacan, İ. (1998). Uyku ve psikofizyolojik süreçler. İçinde Güleç, C. & Köroğlu, E. (Eds). Psikiyatri temel kitabı (ss. 673-80). Hekimler Yayın Birliği.
• Aydın, H., & Yetkin, S. (2014). Bir semptom ve bir hastalık olarak uykusuzluk. Journal of Turkish Sleep Medicine, 1(1), 1-8.
• Badia, P., Burduvali, E., Drake, C., Jefferson, C., Nickel, C., & Roth, T. (2003). The pediatric daytime sleepiness scale: sleep habits and school outcomes in middle-school children. Sleep, 26(4), 455-8.
• Beck, U. (1981). Hormonal secretion during sleep in man. Modification of growth hormone and prolactin secretion by ınterruption and selective deprivation of sleep. International Journal of Neurology, 15(1-2), 17-29.
• Berg, B. L. (2001). Qualitative research methods for the social sciences (4th ed.). Nediham Heights: Allyn & Bacon.
• Blum, N. J., & Carey, W. B. (1996). Sleep problems among infants and young children pediatrics in review. American Academy of Pediatrics, 17(3), 87-92.
• Bonnie, R. J, Findley, L. J., & Levinson, M. P. (1992). Driving performance and automobile accidents in patients with sleep apnea. Clinics in Chest Medicine, 13(3), 427-435.
• Bryman, A., & Cramer, D. (2001). Quantitative data analysis with SPSS release 10 for Windows. New York.
• Bülbül, S., Kurt, G., Ünlü, E., & Kırlı, E. (2010). Adolesanlarda uyku sorunları ve etkileyen faktörler. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 53(3), 204-210.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem A Yayıncılık
• Campbell, A. J., Elder, D. E., McDowall, P. S., & Galland, B. C. (2017). Parent knowledge of children's sleep: A systematic review. Sleep Medicine Reviews, (31), 39-47.
• Carskadon, M.A. (Eds). (2002). Adolescent sleep patterns: biological, social, and psychological influences. Cambridge University Press.
• Carskadon, M. A., & Wolfson, A. R. (1998). Sleep schedules and daytime functioning in adolescents. Child Development, 69(4), 875-887.
• Çalıyurt, O. (1998). Sirkadiyen uyku uyanıklık düzenini etkileyen iş ve çalışma gruplarında uyku kalitesinin değerlendirilmesi (Uzmanlık tezi). Trakya Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalı, Edirne.
• Çapa, Y., Çakıroğlu, J., & Sarıkaya, H. (2005). The development and validation of a Türkish version of teachers’ sense of efficacy scale. Eğitim ve Bilim, 30 (137), 74-87
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Akademi.
• Dahl, R.E. (1996). The impact of inadequate sleep on children’s daytime cognitive function. Seminars in Pediatric Neurology, 3(1), 44-50.
• Dahl, R. E., & Lewin, D. S. (2002). Pathways to adolescent health sleep regulation and behavior. J Adolesc Health, 31(6), 175-84.
• Daşdemir, F. (2012). Yaşamın ilk üç yılında uyku sorunları ve etkili uyku ekolojisi etmenleri. (Yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Deane, J. Fallone, G., & Owens, J. A. (2002). Sleepiness in children and adolescents: Clinical implications. Sleep Medicine Reviews, 6(4), 287-306.
• Drake C., Nickel C., Burduvali E., Roth T., Jefferson C., & Badia, P. (2003). The pediatric daytime sleepiness scale: Sleep habits and school outcomes in middle-school children. Sleep, 26(4), 455-458.
• Farney, R. J., Jensen, R. L., Walker, L. E. & Walker, J. M. (1986). Ear oximetry to detect apnea differentiterapid eye movement(REM) and non-REM (NREM) sleep. Screening for the sleep apnea syndrome. Chest Journal, 89(4), 533-539.
• Fredriksen, K., Reddy, R., Rhodes, J., & Way, N. (2004). Sleepless in chicago: tracking the effects of adolescent sleep loss during the middle school years. Child Development, 75(1), 84-95.
• Fuligni, A. J., & Hardway, C. (2006). Dimensions of family connectedness among adolescents with mexican, chinese, and european backgrounds. Developmental Psychology, 42(6),1246-1258.
• Garrity, K. (2007). Delaware school nurse association–your child’s sleep. https://www.dsna.org.
• Gerrig, J. R., & Zimbardo, G. P. (2012). Psychology and life, psikoloji ve yaşam psikolojiye giriş. (19. Baskı) içinde (ss.141-143). Psychology and life. (Çev. Sart, G.). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Giedke, H., & Schwarzler, F. (2002) Therapeutic use of sleep deprivation in depression. Sleep Medicine Reviews, 6(5), 361-377.
• Glasser, W. (1989). Reality therapy: A new approach to psychiatry. Harper & Row Publisher.
• Gruber, R., Raviv, A., & Sadeh, A. (2002). Sleep neurobehavioral functioning and behavior problems in school age children. Child Development, 73(2), 405-417.
• Güleç, G. (2003). http://uykubozuklugu.uludag.edu.tr/dersnotları001htm.
• Guyton, A. (1996). Tıbbi fizyoloji. (ss.761-765). Nobel Tıp Kitapevi.
• Guyton, A., & Hall, (2011). States brain activity - sleep, brain waves, epilepsy, psychoses. in: Textbook of medical physiology in (pp. 721-28). WB Saunders.
• Guyton, A., & Hall, J. (1996). Tıbbi fizyoloji. (9.Baskı) içinde (ss.761-763). (Çev. Çavuşoğlu, H.). Nobel Tıp Kitapevi.
• Henson, R. K., & Roberts, J. K. (2006). Use of exploratory factor analysis in published research. Educational and Psychological Measurement, 66(3), 393-416.
• Hirshkowitz, M., Whiton, K., Albert, S. M., Alessi, C., Bruni, O., DonCarlos, L., Hazen, N., Herman, J., Adams Hillard, P. J., Katz, E. S., KheirandishGozal, L., Neubauer, D. N., O’Donnell, A. E., Ohayon, M., Peever, J., Rawding, R., Sachdeva, R. C., Setters, B., Vitiello, M. V., & Ware, J. C. (2015). National sleep foundation’s updated sleep duration recommendations: Final report. Sleep Health, 1(4), 233-43.
• İzci, B., Ardıç, S., Fırat, H., Şahin, A., Altınörs, M., & Karacan, I. (2008). Reliability and validity studies of the Turkish version of the epworth sleepiness scale. Sleep Breath, 12(2), 161-168.
• Johns, M. (1991). A new method for measuring daytime sleepiness. the epworth sleepiness scale. Sleep, 14(6), 540-545.
• Jöreskog, K. G., & Sörbom, D. (1993). LISREL 8: Structural equation modeling with the SIMPLIS command language. Scientific Software International.
• Kaplan, D. L., Liu, L., Liu, X., & Owens, J. A. (2005). Sleep patterns and sleep problems among schoolhildren in the United States and China. Pediatrics. January, 115(1), 266-268.
• Karaçal, Ş. (2010). Konya ilinde yaşayan 0-17 yaş grubu çocuklarda uyku bozukluklarının sıklığı (Uzmanlık tezi). Selçuk Üniversitesi, Meram Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Konya.
• Kelman, B. B. (1999). The sleep needs of adolescents. Journal of School Nursing, 15(3), 14-19.
• Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis. Routledge.
• Kyung Do, Y., Shin, E., Bautista, M.A., & Foo, K. (2013). The associations between self-reported sleep duration and adolescent health outcomes: What is the role of time spent on Internet use? Sleep Medicine, 14(2), 195-200.
• Lee, K. A., Rankin, S., & Ward, T. M. (2007). Caring for children with sleep problems. Journal of Pediatric Nursing, 22(4), 283-296.
• Lillis, C., Prisecilla, L. M., & Taylor, C. (2001). Fundamentals of the nursing in (pp.1013-36). JB Lippincott Company.
• Maslow, A. H. (1943). A theory of human motivation. Psychological Review, 50(4), 370-396.
• Meltzer, L. J., & Mindell, J. A. (2004). Nonpharmacologic treatments for pediatric sleeplessness. Pediatric Clinics of North America, 51(1), 135-151.
• Meijer, A. M., & Van Den Wittenboer, G. L. H. (2004). The joint contribution of sleep, intelligence and motivation to school performance. Personality and Individual Differences, 37(1), 95–106.
• Oginska, H., & Pokorski, J. (2006). Fatigue and mood correlates of sleep length in three age-social groups: school children, students, and employees. Chronobiology International the Journal of Biological and Medical Rhythm Research, 23(6), 1317–1328.
• Owens, J. A., & Witmans, M. (2004). Sleep problems. Current Problems in Pediatric and Adolescent Health Care, 34(4), 154-179.
• Owens, J. A. (2001). The practice of pediatric sleep medicine: Results of a community survey. Pediatrics, 108(3),51.
• Önder, İ., Masal, E., Demirhan, E., Horzum, M.B., & Beşoluk, Ş. (2016). Psychometric properties of sleep quality scale and sleep variables questionnaire in Turkish student sample. International Journal of Psychology and Educational Studies, 3(3), 9-21.
• Özdamar, K. (1999). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. Kaan Kitabevi.
• Scherer, Robert F., Wiebe, F. A., Luther, D. C., & Adams J. S. (1988). Dimensionality of coping: Factor stability using the ways of coping questionnaire. Psychological Reports, 62, 763-770.
• Sharma, S. (1996). Applied multivariate techniques. John Wiley & Sons.
• Spilsbury, J. C., Drotar, D., Rosen, C. L., & Redline, S. (2007). The cleveland adolescent sleepiness questionnaire: A new measure to assess excessive day-time sleepiness in adolescents. Journal of Clinical Sleep Medicine, 3(6), 603-612.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74.
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş, temel ilkeler ve lisrel uygulamaları. Ekinoks Yayınları.
• Tabachnick, B., & Fidel, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6. edition). Allyn & Bacon Inc.
• Terrnan, J. S., & Terman, M. (2001). Light therapy. In: Dement W. C. Kryger, M. H, M. D. & Roth, T. (Eds). Principles and Practice of Sleep Medicine. 1259-71.
• Thiedke, C. C. (2001). Sleep disorders and sleep problems in childhood. American Family Physician, 63(2), 277-284.
• Walker, M. P. (2005). A refined model of sleep and the time course of memory formation. The Behavioral and Brain Sciences, 28(1), 51-64.
• Ward, T. M., Rankin, S., & Lee, K. A. (2007). Caring for children with sleep problems. Journal of Pediatric Nursing, 22(4), 283-296.
• Wolfson, A. R., & Carskadon M. A. (1998). Sleep schedules and daytime functioning in adolescents. Child Development, 69(4), 875-887.