Kuzey Makedonya’daki Türk Soydaşların Yaşadığı Eğitim Sorunlarına Deneyimsel Bağlamda Çözüm Önerileri

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 2, 100 - 118

İlker Kösterelioğlu

https://doi.org/10.47157/jietp.1600685

Öz

Balkanlarda nüfus açısından oldukça fazla Türk soydaşımızın yaşadığı Kuzey Makedonya; çok kültürlü, çok dinli ve çok dilli bir toplum yapısını nitelikli bir biçimde sürdüren örnek bir ülke konumundadır. Ancak etnik milletlerin çokluğu ülke vatandaşlarının eğitime erişimlerinde ve eğitimin niteliğinde olumsuzluklar yaratmaktadır. Balkan coğrafyasında Türkçe’nin varlığı Türk kimliğinin korunmasıyla doğrudan ilişkilidir. Bu araştırmada Kuzey Makedonya vatandaşı Türk soydaşların eğitim alanında yaşadıkları sorunları, sorunların nedenlerini belirlemek ve deneyimsel bağlamda çözüm önerilerinin sunulması amaçlanmıştır. Veriler araştırmanın amacıyla örtüşen makale, tez, kitap, yazılı medya, çalıştay ve analiz raporlarından edilen bulgularla sınırlıdır. Nitel araştırma geleneği içinde derleme yöntemi kullanılarak gerçekleştirilen araştırmada veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. Yaşanılan sorunlar; öğretmen, öğrenci ve fırsat imkân eşitliği olmak üzere üç tema altında toplanmıştır. Veriler her başlık altında alt kategoriler oluşturularak detaylı biçimde sunulmuştur. Sorunların olası nedenleri; Kuzey Makedonya tarafı, Makedonya vatandaşı Türkler, demografik etkenler ve Türkiye tarafı olarak adlandırılan dört kategoride sunulmuştur. Sorunların nedenleri incelendiğinde Kuzey Makedonya devlet politikalarının daha fazla rolü olduğu saptanmıştır. Araştırmada sorunların çözümüne katkı sağlayacağı düşünülen otuz çözüm önerisi geliştirmiştir

Anahtar Kelimeler

Balkanlar , Kuzey Makedonya , Kuzey Makedonya Türkleri , Türkçe eğitim , eğitim sorunları

Etik Beyan

“Kuzey Makedonya’daki Türk Soydaşlarımızın Yaşadığı Eğitim Sorunlarına Deneyimsel Bağlamda Çözüm Önerileri” başlıklı çalışma etik kurul onayı gerektirmemektedir. Yazım sürecinde bilimsel, etik ve alıntı kurallarına uyulduğu, toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmadığını beyan ederim.

Destekleyen Kurum

Yoktur.

Teşekkür

Yoktur.

Solution Suggestions for the Educational Problems of Turkish Compatriots in North Macedonia in an Experiential Context

Öz

North Macedonia, which is home to many Turkish compatriots in the Balkans, is an exemplary country that maintains a multicultural, multi-religious and multi-lingual society in a qualified manner. However, the multiplicity of ethnic nationalities creates problems in the access to and quality of education for the citizens of the country. The existence of Turkish language in the Balkan geography is directly related to the preservation of Turkish identity in the region. In this study, it is aimed to determine the problems experienced by Turkish citizens of North Macedonia in the field of education, the causes of the problems and to offer solutions in an experiential context. The data are limited to the findings from articles, theses, books, written media, workshops and analysis reports that overlap with the purpose of the research. Content analysis was used to analyze the data in the research conducted using the compilation method in the qualitative research. According to the findings of the study, the problems experienced were categorized under three themes: teachers, students and equal opportunities. The data were presented in detail by creating subcategories under each theme. The possible causes of the problems are presented in four subcategories: North Macedonia side, Macedonian citizens of Macedonia, demographic factors and Turkey side. When the causes of the problems are analyzed, it is determined that North Macedonian governmental policies have more rolls in this implementation. In the research, thirty solution suggestions were developed, which are thought to contribute to the solution of the problems.

Anahtar Kelimeler

Balkans , North Macedonia , North Macedonia Turks , Turkish education , education problems

Kaynakça

• Abdula, S. (2024, Eylül 19). Kuzey Makedonya’da sivil alanın sivilleşmesi: devlet, uluslararası ağlar ve kültürel var Olma. Analizler, Platform Müslüman Dünyanın Gündemi, 25 Eylül 2024 tarihinde, https://platform.ilke.org.tr/analiz/kuzey-makedonya-da-sivil-alanin-sivillesmesi-devlet-uluslararasi-aglar-ve-kulturel-var-olma adresinden erişildi.
• Abdula, F. (2018, Aralık 20). Burada bir Türk kalmasa bile Türk kültürü yine yaşayacaktır. Anadolu Ajansı. 15 Eylül 2024 tarihinde, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/ burada-bir-turk-kalmasa-bile-turk-kulturu-yine-yasayacaktir/1343983 adresinden erişildi.
• Adalı, M. (1994). Değişen Balkanlar. Yeni Türkiye, 1(1), 63-68.
• Adiloğlu Eklemezler, S. (2023). Çok kültürlü bağlamda (Kuzey Makedonya’da) yer adları. ERDEM İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 84, 1-26. https://doi.org/10.32704/erdem.2023.84.001
• Akalın, Ş. H. (2002). Makedonya’da eğitim dili olarak Türkçe. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 13, 7-13.
• Aliju, D. (2018, Ocak 28). Makedonya’da Türkçe eğitim sorunları devam ediyor. Anadolu Ajansı. 15 Eylül 2024 tarihinde, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/makedonyada-turkce-egitim-sorunlari-devamediyor/1044 831 adresinden erişildi.
• Altay, E., & Akkaya, A. (2022). Kuzey Makedonya'da Türkçe eğitimi. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 7(1), 147-167. https://doi.org/10.32321/cutad.1098063
• Atalay, O. (2023, Şubat 3). Kuzey Makedonya Türklerinin sosyokültürel türbülansı. Analiz, İnsani ve Sosyal Araştırmalar Merkezi, 15 Eylül 2024 tarihinde, https://www.insamer.com/tr/kuzey-makedonya-turklerinin-sosyoku-ltu-rel-tu-rbu-lansi.html adresinden erişildi.
• Aydın Koyuncu, Ç., & Yılmaz, S. (2018). Makedonya’daki istikrarın sürdürülebilirliğinin Ohrid Çerçeve Anlaşması bağlamında analizi. International Journal of Social Inquiry, 11(1), 155-181.
• Babiç, M. (2014). Muslims and islamic fundamentalism in Macedonia. POLİTEJA, 4(30), 337-398.
• Çavuşoğlu, H. (2007). Yugoslavya-Makedonya topraklarından Türkiye’ye göçler ve nedenleri. Bilig, 41, 123-124.
• Çelik, M. (2021). Kuzey Makedonya’da Türkçe eğitim ve öğretim. [Sözlü bildiri]. I. Uluslararası Balkanlarda Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Sempozyumu, İzmir.
• Dalkılıç, M. (2019). Kuzey Makedonya Müslümanlarının günümüzde en yaygın sorunları ve çözüm önerileri. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 64-84.
• Dalkılıç, M. (2017). Ohri Çerçeve Anlaşması sonrası Makedonya’da etnik ayrımcılık ve kalıcı barışın tesisinde Türkiye’nin rolü. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6(12), 97-128.
• Demir, N., & Kayadibi, N. (2012). Makedonya’dan uzanan Türkçe bir köprü: Köprü Dergisi. Journal of World of Turks, 4(3). 7-25.
• Derman, O. (2017). Makedonya’daki Türkler üzerine sosyolojik bir çalışma [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Dervishev, A. (2023). Kuzey Makedonya Cumhuriyeti’ndeki Azınlıklar Üzerine Bir İnceleme [Yayımlanmamış doktora tezi]. Trakya Üniversitesi.
• Dikici, A. (2014). Türkiye’deki Balkan muhacirleri arasında kaybolan bir topluluk: Torbeşler. Avrasya Etüdleri, 46(2), 123-165.
• Emin, N. (2014). Makedonya siyasetini anlama kılavuzu. Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı, 43, 1-109.
• Emin, O. (2019). Makedonya’da Türkçe eğitiminin gelişimi için sesler dergisinin önemi. BAL-TAM Türklük Bilgisi, 31, 283-303.
• Ersen, E. T. (2024, Temmuz 5). Kuzey Makedonya'daki Türkler, asimilasyon ve ayrımcılığın son bulmasını istiyor. Anadolu Ajans, 15 Eylül 2024 tarihinde, https://www.aa.com.tr/tr/ayrimcilikhatti/ayrimcilik/ kuzey-makedonyadaki-turkler-asimilasyon-ve-ayrim ciligin-son-bulmasini-istiyor/1820735 adresinden erişildi.
• Gazete Balkan. (2022, Mart 31). 2021 Nüfus sayımı: Türkler, Makedonya nüfusun yüzde 3,86’sını oluşturuyor. 15 Eylül 2024 tarihinde, https://gazetebalkan.ro/2022/03/31/turkler-make donya-nufusun-yuzde-386sini oluşturuyor adresinden erişildi.
• Hasan, E. (2017). Makedonya eğitim raporu 2017. E. Bay (Ed.), Türk dünyasının eğitim sistemleri ve sorunları Eğitim Raporu 2017 içinde, (1. baskı, ss. 113-224). Pegem Akademi Yayınları.
• Hasan, E., & Adiller, S. (2017). Makedonya, Radoviş Türklerinin Türkçe eğitiminde sorunlar ve çözüm önerileri. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 1-28.
• Hacısalihoğlu, M. (2003). Makedonya. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 27, 437-444.
• Hoffman, G. W. (1977). The Evolution of the ethnographic map of Yugoslavia: A historical geographic interpretation. An Historical Geography of the Balkans, 8-9, 440-464.
• İbrahim, T., & Karaberzat, M. (2022). K. Makedonya'da Türkçe eğitimin durumu ve çözüm önerileri. Abdülhakim Hikmet Doğan Eğitim Kültür ve Sanat Merkezi Yayınları, Gostivar: Kuzey Makedonya.
• İlbeği, H. (2005). Dağılan Yugoslavya-Kosova ekseninde Türk olma bilinci. B. Günay (Ed.), Avrupa’dan Asya’ya sorunlu Türk bölgeleri içinde, (1. baskı, ss. 167-214). IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• İşeri, K., & Selda Çapan, T. (2022). Balkanlarda Türkçe öğretiminde sorunlar ve çözüm önerileri. International Journal of Language Academy, 10(4), 222-235. https://doi.org/10.29228/ijla.65998
• Kayadibi, N. (2014). Makedonya’da Türkçe eğitim. Devlet iki Aylık Fikir ve Kültür Dergisi. 15 Eylül 2024 tarihinde, http://devlet.com.tr/makaleler/y51-makedonyada_ turkce_egıtım.html adresinden erişildi.
• Kök, A. (2014). Turan ülküsü, Türklerde alfabe ve dil birliği. Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi. Eylül 2014, 15-21.
• Kul, E. (2022). Evladı Fatihan in Macedonia (Problems-suggestions of solution. Journal of Eurasian Inquiries, 11(2), 191-221. https://doi.org/10.26650/jes.2022.011
• Küçüksüleymanoğlu, R. (2008). Stratejik planlama süreci. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16,(2), 403-412.
• Merriam, S. B. (2009). Qualitative research: A guide to design and implementation. (Çev. ed. S. Turan), Ankara Nobel Yayıncılık.
• Merriam, S. B., & Tisdell, E. J. (2015). Qualitative research: A guide to design and implementation (4. baskı). John Wiley & Sons, SF.
• Minority Rights Group (2020). 15 Eylül 2024 tarihinde, https://minorityrights.org/communities/turks-3/ adresinden erişildi.
• Nuredin, A. (2008). Dünden bugüne Makedonya Türkleri. Hikmet İlmi Araştırma Dergisi, 11, 171-197.
• Oran, B. (1993). Balkan Müslümanlarında dinsel ve ulusal kimlik (Yunanistan, Bulgaristan, Makedonya ve Kosova üzerine karşılaştırmalı bir inceleme). Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 48(1), 109-120. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000001636
• Rahman, R. (2012). Makedonya’da Türk Azınlık ve Makedonya-Türkiye İlişkileri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Sahipkıran Stratejik Araştırma Merkezi (2016, Aralık 25). Makedonya’da Türkçe eğitim sorunlarına çözüm arandı. 15 Eylül 2024 tarihinde, https://sahipkiran.org /2016/12/26/makedonyada-turkce/ adresinden erişildi.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı (2024, Ekim 24). Güncel açıklamalar. 15 Eylül 2024 tarihinde, https://www.mfa.gov.tr/sc_-5_-kuzey-makedonya-cumhuriyeti-nde-duzenlenen-nufus-sayimi-sonuclari-hk-sc.tr. mfa adresinden erişildi.
• Uzunçarşılı, İ. H. (2011). Osmanlı tarihi (6. baskı). Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Yavuz, R. İ., & Açık, F. (2020). Balkan Türklerinin Türkçeye dair farkındalıkları. Türklük Bilimi Araştırmaları, 48, 39-54.
• Yeni Balkan (2022, Mayıs 20). Makedonya Türkleri milli sayım koordinasyon kurulu üyeleri, 2021 nüfus sayımı ile ilgili itiraz dilekçesini devlet istatistik kurumuna teslim etti. 15 Eylül 2024 tarihinde, https://yenibalkan.com/tr/gundem/makedonya-turkleri-milli-sayim koordinasyon -kurulu-2021-nufus-sayimi-ile-ilgili-itiraz-dilekcesini-devlet-istatistik-kurumuna-teslim-edildi adresinden erişildi.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. bakı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız Yalçındağ, E. (2021). Üsküp’te Türkçe eğitimi ve Türkçenin genç nesil tarafından öğrenilmesi üzerine. Balkanlarda Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları, 3(1), 39-52. https://doi.org/10.47139/balted.836756