Türkiye’de Belediye Şirketlerinin Denetimi Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 1, 39 - 52, 01.06.2015

Hülya Küçük

Öz

1980’li yıllarda tüm dünyayı etkisi altına alan ve ülkemizin de etkileyen hızlı kentleşme, teknolojik gelişmeler,
merkezden yerele kayan hizmet sunumundaki yeni kamu işletmeciliği anlayışı gibi nedenler kamusal mal ve hizmetlerin
talebinde ve sunumunda artışa neden olmuştur. Günümüzde mali yerelleşmenin önem kazanmasıyla birlikte belediyeler daha
etkin görev yapan kurumlar haline gelmiştir. Belediyelerin nitel ve nicel olarak görev alanlarının genişlemesiyle birlikte yeni
sorunlar ortaya çıkmış ve bu sorunların çözümü içinde belediyeler yeni yollar araştırmasına neden olmuştur. Belediye, belde
sakinlerinin mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan, idarî ve malî özerkliğe sahip kamu tüzel
kişisidir (5393, 1.md).

Belediye şirketleri ise, “sermayesine ve yönetimine doğrudan ya da dolaylı bir veya birden fazla belediye
tarafından sahip olunan, kent yaşamını kolaylaştırıcı ürün ve hizmetleri özel hukuk hükümleri çerçevesinde kendi personel ile
yürüten/üreten, ayrı bütçeli, özel hukuk tüzel kişiliğe haiz, ticari faaliyette bulunan şirketler” olarak tanımlanabilir. Yerel
yönetim birimleri içinde oldukça önemli bir yere sahip olan belediyelerin hizmet sunumunda yeni kamu işletmeciliği
anlayışla birlikte şirketleşmeye gitmiştir. Belediyelerin şirketleşmeye gitmesinin merkezi yönetim açısından olumlu ve
olumsuz yönleri bulunmaktadır. Bununla birlikte belediyelerin kaynakları etkin bir şekilde kullanabilmesi ve merkezi
yönetimi zarara uğratmaması için şirketlerin iyi bir şekilde denetlenmesi gerekmektedir. Bu bağlamda bu çalışmada ilk
olarak belediye şirketlerinin tarihsel gelişimi, hukuki dayanağı, belediye şirketlerinin oluşumu, belediye ile olan ilişkileri
incelenecektir. Çalışmanın diğer bölümünde ise denetim türleri ve belediye şirketlerinin denetimi ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Belediyeler, Belediye Şirketleri, Denetim, 6085 Sayılı Sayıştay Kanunu

An Evaluation on Inspection of Municipal Companies in Turkey

Öz

The rapid urbanization, technological developments and the new understanding of public administration in the
provisionof services that affects the whole world, which affected the whole world in the 1980s, caused an increase in the
demand for and presentation of public goods and services. Nowadays, with the importance of financial localization,
municipalities have become more effective institutions. With the expansion of the qualitative and quantitative mandates of
the municipalities, new problems have arisen and municipalities have been investigating new ways to solve these problems.
The municipality is a public legal entity with administrative and financial autonomy (5393, 1.md) established to meet the
local common needs of the residents of the province.

The municipal companies are "persons who have a separate budget, private law legal personality, engaged in
commercial activities owned or operated by one or more municipalities directly or indirectly in their capital and management,
carrying out / producing urban life facilitating products and services with their own personnel under the provisions of private
law" companies ". In the service delivery of the municipalities, which have a very important place in the local administration
units, the new public administration has gone into corporation with the understanding. The municipalities have positive and
negative aspects in terms of central administration to go to the company. However, companies need to be well supervised so
that the municipalities can use the resources effectively and do not disturb the central government. In this context, this study
will first examine the historical development of the municipal companies, their legal basis, the formation of the municipal
companies, and their relation to the municipality. In the other part of the work, the types of audits and supervision of
municipal companies will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Municipalities, Auditing, Law No. 6085 of the Court of Accounts

Kaynakça

• Altıntaş, A. (2011), 6085 Sayılı Kanun Bağlamında Düzenlilik Denetimi, Dış Denetim Dergisi.
• Akalın, G. (1994), Yerel Yönetimlerin İktisadi Teşebbüslerinin Özelleştirilmesi, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt 3, Sayı 6, s.15-27.
• Akın N.ve Anıl N. (2009), Belediyeler ve İktisadi Teşebbüslerinin (B.İ.T.) Denetimi ve Vergi Kanunları Karşısındaki Durumu, Mali Çözüm Dergisi, S. 95, ss. 187-208.
• Barun, B. (2007), Yolsuzlukla Mücadelede Dış Denetimin Rolü, Yerelleşme ve Yolsuzluk Konferansı TEPAV, Ankara.
• Berk, A. (2003),Yerel Hizmet Sunumu ve Belediye İktisadi Teşebbüsleri, Sayıştay Dergisi, Sayı 49.
• Çiftçi, H. (2006),Büyükşehir Belediyelerinin İdari ve Mali Yapıları (Konya Büyükşehir Belediyesi Örneği), İstanbul Üniversitesi SBE, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Dayar, H. (2015). Türkiye'de Belediye Hizmetlerinin Özelleştirilmesi Ve Etkileri: Kütahya Belediyesi Örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(7).
• Dilbirliği, M. (1995), Belediye Şirketleri”, Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt 4, Sayı 2.
• Dinçer, Ö., “BİT, KİT Değildir,” İstanbul Bülteni, İstanbul.
• Dönmez, M. (1996), “Belediyelerin Şirket Kurmaları ve Kurulmuş Şirketlere Ortak Olmaları”, Mahalli İdareler Dergisi, S.30, Ankara.
• Erdoğan, H. (2010), Belediye Yatırımlarının Finansmanında Yap-İşlet-Devret Alternatifi: Antalya Sarısu Mesire Alanı Örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt 15, S 3, s. 471-486.
• Güneri Akalın, “Yerel Yönetimlerin İktisadi Teşebbüslerinin Özelleştirilmesi”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt 3, Sayı 6, Kasım 1994, s.17.
• İlhan, İ. (2013), Türkiye’de Belediyeler ve Şirketleri Arasındaki İhale İlişkileri Üzerine Bir Araştırma, Sayıştay Dergisi, Sayı 88.
• Kara, U. ( 2008), Yerel Yönetimlerde Yeniden Yapılanma Sürecinde Belediye İktisadi Teşekkülleri: İSTAÇ A.Ş. Örneği, Marmara Üniversitesi SBE, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Karabeyli, Levent, (1999), “Risk Denetimi – Temel Kavramlar ve Yaklaşımlar”, Ankara: Sayıştay Başkanlığı Hizmet İçi Eğitim Yayınları No:4.
• Kavruk, Hikmet, (2005), “Yerel Yönetim Şirketleri”, Hüseyin Özgür ve Muhammet Kösecik (Der), Yerel Yönetimler Üzerine Güncel Yazılar – 1: Reform, Ankara: Nobel Yayınları, ss.421-448.
• Kışlalı, M. ve Sayan. İ. Ö. (2008), Belediyelerde Şirketleşmenin Yararı Var Mı? Hurafeler ve Gerçekler, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt 17, Sayı 1, s.59-74.
• Kubalı, Derya, (1998), Performans Denetimi Kavram, İlkeler, Metodoloji ve Uygulamalar, Ankara: TC Sayıştay Başkanlığı Yayınları.
• Meşe, M. (2011), Belediye Şirketleri Üzerine Bir Değerlendirme, Dış Denetim Dergisi.
• Okutan, E. (2011), Belediye Şirketlerinin Denetiminde 6085 Sayılı Sayıştay Kanunu Sonrası Dönem, Dış Denetim Dergisi.
• Özdemir, G. (2011). Belediye İktisadi Teşebbüsleri’nin Kuruluş Amacı, Hukuki Dayanakları Ve Güncel Durum. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (22), 59-84.
• Sayıştay Başkanlığı, (2008), Mali Denetim Rehberi (Taslak), Ankara: Sayıştay Başkanlığı.
• Sayıştay Başkanlığı, (2013), Performans Bilgisi Denetimi Rehberi, Ankara: Sayıştay Başkanlığı.
• Sayıştay Başkanlığı, (2013), Düzenlilik Denetimi Rehberi, Ankara: Sayıştay Başkanlığı.
• Tortop, N. (1993), Güçlü Mahalli İdarelerin Gelişmesi, Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt 2,Sayı 2, ss.3-10. http://www.ibb.gov.tr/tr