EVALUATION OF THE FINANCIAL AUTONOMY OF MUNICIPALITIES UNDER THE OLD AND NEW MUNICIPAL FINANCE LAW

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 1, 1 - 13, 23.06.2023

Ertuğrul Selçuk Güldüler , Simge Dağıdır

Öz

Local governments, and municipalities in particular, need a variety of sources of revenue to provide common local services. Some of these revenues are municipalities own revenues, some are shares of general budget tax revenues, and some are other revenues. The revenues that can be considered as own revenues of municipalities are regulated by Law No. 2464 on Municipal Revenues. In this study, Law No. 2464 was compared with Law No. 5237 on Municipal Revenues, which was in force before this law, in terms of the types of revenues made available to municipalities. It was found that many of the taxes and revenues included in Act No. 5237 on Municipal Revenues were abolished in Act No. 2464, and that the share of municipalities own revenues in total revenues decreased during the periods in which they were in force. Based on this finding, it can be argued that Act No. 2464 on Municipal Revenues gives less space to the principle of fiscal autonomy than Act No. 5237 on Municipal Revenues.

Anahtar Kelimeler

Municipal Revenues Law, Financial Autonomy, Local Government

BELEDİYELERİN MALİ ÖZERKLİKLERİNİN ESKİ VE YENİ BELEDİYE GELİRLERİ KANUNU KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Yerel yönetimler ve yerel yönetimler özelinde belediyeler, ortak yerel hizmetleri sunabilmeleri için çeşitli gelir kaynaklarına gereksinim duymaktadır. Söz konusu gelirlerin bir kısmı belediyelerin öz gelirlerinden bir kısmı genel bütçe vergi gelirlerinden alınan paylardan bir kısmı da diğer gelirlerden oluşmaktadır. Belediyelerin öz gelirleri olarak değerlendirilebilecek gelirler, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunuyla düzenlenmektedir. Çalışmada 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunuyla bu kanundan önce yürürlükte bulunan 5237 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu belediyelere sağladıkları gelir çeşitleri kapsamında karşılaştırılmıştır. 5237 sayılı Belediye Gelirleri Kanununda yer alan birçok vergi ve gelirin, 2464 sayılı Kanunda kaldırıldığı, yürürlükte bulundukları dönemlerde belediyelerin öz gelirlerinin toplam gelirleri içindeki oranının azaldığı tespit edilmiştir. Bu tespitten hareketle 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun, 5237 sayılı Belediye Gelirleri Kanununa göre mali özerklik ilkesine daha az yer verdiği ileri sürülebilir.

Anahtar Kelimeler

Belediye Gelirleri Kanunu, Mali Özerklik, Yerel Yönetimler

Kaynakça

• 1982 Anayasası. (1982). 5.4.2023 tarihinde https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2709.pdf adresinden alındı.
• 5237 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu. (1948). 3.2.2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/6953.pdf adresinden alındı.
• 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu. (1981). 4.2.2023 tarihinde https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2464.pdf adresinden alındı.
• 5779 sayılı İl Özel İdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun. (2008). 1.2.2023 tarihinde https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5779.pdf adresinden alındı.
• 2380 sayılı Belediyelere ve İl Özel İdarelerine Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun. (1981). 7.2.2023 tarihinde https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5779.pdf adresinden alındı.
• Akpınar, R. (2019). Türkiye'de Yerel Yönetimlerin Gelişimi ve Yapısal Analizi. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Alıcı, O. V. (2017). Yerelleşme Sürecinde Belediye Gelirlerinin Değerlendirilmesi. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 26(4), s. 105 - 123.
• Arıkboğa, Ü. (2016). Türkiye'de Belediyelerin Gelir Yapısı: Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisİ, 13(33), s. 276- 297.
• Arıkboğa, Ü. (2017). 6360 Sayılı Kanun Sonrası Belediyelerin Mali Sorunları ve Çözüm Önerileri. H. Ateş, M. Bıyıkoğlu, H. Ateş, & M. Bıyıkoğlu (Dü) içinde, Belediye Yönetimi ve Kamusal Mali İlişkiler (s. 95-120). İstanbul: Dar Yayınları.
• Arıkboğa, Ü. (2019). Türkiye'de Yönetimler Arası Mali İliişkiler (2 b.). Ankara: Orion Kitabevi.
• Arısal, M. (2023). İstanbul’da Elektrik Kullanımının Dönemsel Karşılaştırması (1938-1960) . Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi , 11 (1) , 221-253 . DOI: 10.14782/marmarasbd.1231424
• Aslan, M. (2014). Kentsel Rantların Vergilendirilmesi. Ankara Barosu Dergisi(3), s. 118-134.
• Aydın, F. (2021). Belediye Gelirleri Kanun’unda Düzenlenmiş Olan Yerel Yönetim Gelirlerinin Özelikleri ve Önerileri. International Journal of Public Finance, 6(1), s. 159-175.
• Bilmen, M. S. (2022). Yerel Yönetimlerde Mali Özerklik ve İstanbul İlçe Belediyelerinin 2014 - 2018 Yılları Gelir Bütçelerinin Mali Özerklik Yönünden Değerlendirilmesi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bİlimler Enstitüsü Maliye Ana Bilim Dalı.
• Duru, A. A. (2020). Belediyelerin İlan ve Reklam Vergisi Uygulamaları Üzerine Bir Değerlendirme. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(3), s. 831- 943.
• Eryılmaz, B. (2014). Kamu Yönetimi (7 b.). Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Güler, B. (1994). Belediye Gelirlerinin Yapısı:1925- 1989. Çağdaş Yerel Yönetimler, 3(1), s. 19-37.
• Gündüzöz, İ. (2011). Türkiye'de Mahalli İdarelere Yapılan Merkezi Hükümet Transferleri: Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 20(2).
• İpek, E. Ş. (2018). Türkiye'de Belediye Gelirlerinin Değerlendirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, s. 1-19.
• Keleş, R. (1972). Belediye Gelirler ve Mali Denkleşme. AMME İDARESİ DERGİSİ, 5(1), s. 58-75.
• Keleş, R. (1987). Belediye Gelirleri. Amme İdareleri Dergisi, 20(4), s. 62-86.
• Keleş, R. (2019). Yerinden Yönetim ve Siyaset (11 b.). İzmir: Cem Yayınevi.
• Öz, N. S. (2012). Anayasa Mahkemesinin Belediye Meclislerinin Vergilendirme Yetkisiyle İlgili Kararına İlişkin Bir Değerlendirme. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 67(4), s. 63-88.
• Şataf, C., & Aygün, Ş. (2019). Türkiye'de Emlak Vergisine Yönelik Genel Bir Değerlendirme. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 11(1), s. 88-96.
• Tuna, M., Demir, E., & Emrullah, T. (2022). Belediyelerin Öz Gelirlerinin Artırılması Olabilirğinin Değerlendirilmesi. TheJournal of AcademicSocialScienceStudies, 15(93), s. 143-168. doi:http://dx.doi.org/10.29228/JASSS.58155
• Tuna, M., Demir, E., &Töremen, E. (2021). Belediyeler ve Bağlı İdareler Tarafından Alınan Yol, Su Tesisleri ve Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Paylarının Tespiti ve Uygulamalarının Değerlendirilmesi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 56(4), s. 3071-3089.
• Türkoğlu, İ. (2012). Belediye Gelirleri ve Yeni Bir Gelir Kaynağı Olarak Şehirleşme Rantı. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(40), s. 293-305.
• Yıldırım, U., &Ayrıçay, Y. (2007). Belediyelerin Finasman Sorunun Çözümünde Sermaye Piyasalarının Rolü. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 16(2), s. 21-44.