TÜRKİYE'DE 2003 - 2023 YILLARI ARASINDA GERÇEKLEŞEN ENFLASYONUN MUTLULUK DÜZEYİNE ETKİLERİ

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 2, 135 - 146, 16.12.2024

Ahmet Yalçın

Öz

Mutlu olmak tarih boyunca her insanın temel ihtiyaçlarından sonra elde etmek için çabaladığı gereksinim olmuştur. Her insanın mutlu olma kriterleri ve beklentileri değişiklik göstermekle birlikte bu kriterleri yerine getirebilmesi için kişisel beklentisi oranında bir satın alma gücüne sahip olması gerekmektedir. Satın alma gücünü etkileyen temel faktör ise enflasyondur. Enflasyon bir ülkedeki mal veya hizmetlerin fiyatlarının yıllar içinde artmasıdır. Enflasyondaki artış satın alma gücü ile ters orantılıdır. Bu doğrultuda artan enflasyon oranları satın alma gücünü düşürecek dolayısıyla düşen satın alma gücü de doğru orantılı olarak mutluluk endeksini etkileyecektir.
Çalışmada Türkiye'de son 20 yılda gerçekleşen enflasyon oranları ile söz konu yıllar için Türkiye’de ölçülen mutluluk oranları incelenerek, karşılaştırmalı olarak değerlendirme yapılması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda 2003-2023 yılları arası veriler kullanılmıştır. Enflasyon verileri TÜİK aracılığıyla, mutluluk verileri de yine TÜİK tarafından yayınlanan yaşam memnuniyet raporlarından elde edilmiştir. Ayrıca Birleşmiş Milletler tarafından yayınlanan Dünya mutluluk raporlarından da faydalanılmıştır. Nitel araştırmalarda yaygın olarak kullanılan doküman analizi tekniğinden yararlanılarak değerlendirilmeler yapılmıştır. Yapılan analizlerle enflasyondaki artış veya azalışın mutluluk düzeyini nasıl etkilediği konusuna açıklık getirilmeye çalışılmıştır.
Yapılan analizler ve değerlendirmeler sonunda Türkiye'de enflasyonun yıllar içinde değişkenlik gösterdiği bunun sonucunda harcamaların ve yatırımların şeklinin değiştiği gözlemlenmiştir. Bu değişken durum insanların satın alma gücünü ve dolayısıyla yaşam memnuniyetini etkilemektedir. 2021 yılı sonrası oluşan enflasyon oranlarındaki artarak devam eden artış Türk lirasının satın alma gücünü hızlı bir şekilde düşürmüş bunun sonucunda takip eden yıllarda genel mutluluk düzeyinde de düşüş yaşanmıştır.
Sonuç olarak politika üretici konumunda olan hükumetler gerekli müdahaleleri zamanında yapamadığı takdirde vatandaşların geleceğe güvenle bakma umudu azalmaktadır. Hedeflenen makroekonomik göstergelerin yüksek olması gelecek yıllara güven içinde bakılmasını engelleyeceği gibi düşük hedef gösterilip gerçekleşen verilerin beklenenden yüksek gelmesi ise bireylerin geleceğe yönelik tedbirleri alamamasına ve hazırlıksız yakalanıp daha büyük bir satın alma gücü kaybı yaşamasına neden olmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Gerçekleşen enflasyon, Mutluluk düzeyi

THE EFFECTS OF INFLATION ON HAPPINESS IN TÜRKİYE BETWEEN 2003 AND 2023

Öz

Throughout history, being happy has been a requirement that every human being strives to achieve after basic needs. Although the criteria and expectations of each person to be happy vary, in order to fulfill these criteria, they must have a purchasing power in proportion to their personal expectations. The main factor affecting purchasing power is inflation. Inflation is the increase in the prices of goods or services in a country over the years. The increase in inflation is inversely proportional to purchasing power. Accordingly, increasing inflation rates will decrease purchasing power, and therefore, decreasing purchasing power will affect the happiness index in direct proportion.
This study aims to make a comparative evaluation by analyzing the inflation rates realized in Turkey in the last 20 years and the happiness rates measured in Turkey for the years in question. To this end, data between 2003 and 2023 are used. Inflation data were obtained from TurkStat and happiness data were obtained from life satisfaction reports published by TurkStat. World happiness reports published by the United Nations were also utilized. Document analysis technique, which is widely used in qualitative research, was utilized. With the analyzes, it was tried to clarify how the increase or decrease in inflation affects the level of happiness.
As a result of the analyses and evaluations, it has been observed that inflation in Turkey has fluctuated over the years and as a result, the pattern of expenditures and investments has changed. This volatile situation affects people's purchasing power and therefore their life satisfaction. After 2021, the continued increase in inflation rates rapidly decreased the purchasing power of the Turkish lira, resulting in a decline in the general level of happiness in the following years.
As a result, if governments, which are in the position of policy makers, fail to make the necessary interventions in a timely manner, the hope of citizens to look to the future with confidence diminishes. High targeted macroeconomic indicators will prevent citizens from looking to the future with confidence, while low targeted macroeconomic indicators and higher than expected actual data will cause individuals to be unable to take measures for the future and to be caught unprepared, resulting in a greater loss of purchasing power.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Realized inflation, Level of happiness

Kaynakça

• Albayrak, Ş. G. (2022). Mutluluk Ekonomisi ve Türkiye. Turkish Business Journal, 3 (5)
• Altun Erdoğdu, K. (2022). Türkiye’de Mutluluğa Etki Eden Faktörlerin İncelenmesi. Alanya Akademik Bakış Dergisi, 6 (3)
• Artan, S. (2015). Türkiye’de Enflasyon, Enflasyon Belirsizliği ve Büyüme. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi (1)
• Atgür, M. (2021). Enflasyon ve Enflasyon Belirsizliği İlişkisinin Türkiye Ekonomisi Açısından Analizi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 46
• Atgür, M. (2021). Türkiye’de Enflasyon ve Faiz İlişkisi: Gibson Paradoksunun Türkiye’de Geçerliliği (2004-2020). Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (2)
• Aytekin, İ. Ve Bozkaya, Ş. (2021). ‘‘Makro Ekonomik Göstergelerin Ekonomik Güven Üzerindeki Etkilerinin Analizi: Türkiye Örneği’’. JSAS 2 (1)
• Bentham, J. (1996). The collected works of Jeremy Bentham: An introduction to the principles of morals and legislation. Clarendon Press.
• Birinci, Y. (2011). Enflasyon, Para Politikası ve Stratejileri. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 47 (1-4)
• Birleşmiş Milletler, (2012 – 2023). Dünya Mutluluk Raporları. https://worldhappiness.report/ed/2012/ https://worldhappiness.report/ed/2013/ https://worldhappiness.report/ed/2014/ https://worldhappiness.report/ed/2015/ https://worldhappiness.report/ed/2016/ https://worldhappiness.report/ed/2017/ https://worldhappiness.report/ed/2018/ https://worldhappiness.report/ed/2019/ https://worldhappiness.report/ed/2020/ https://worldhappiness.report/ed/2021/ https://worldhappiness.report/ed/2022/ https://worldhappiness.report/ed/2023/
• Çelebi, G. (2020). Bireylerin Mutluluk Düzeylerinin Değişkenler Açısından İncelenmesi. Academic Review Of Humanities And Sciences 3 (1)
• Easterlin, R. A. (1974). Does economic growth improve the human lot? Some empirical evidence. In Nations and households in economic growth. Academic Press.
• Eğilmez, M. (2014). Enflasyon İle Faiz İlişkisi. https://www.mahfiegilmez.com/2014/05/enflasyon-ile-faiz-iliskisi.html#:~:text=A%C5%9Fa%C4%9F%C4%B1daki%20%C5%9Fekilde%20bunu%20g%C3%B6steriyorum%20(FtED,d%C3%BC%C5%9F%C3%BCrmek%20i%C3%A7in%20faizi%20art%C4%B1rmak%20gerekir. (15.5.2024)
• Erer, D. (2023). Enflasyon ve Enflasyon Belirsizliği Arasındaki Zamanla Değişen İlişkinin Analizi: Türkiye Örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 24 (1)
• FED Financial Statements 2021: Municipal Liquidity Facility LLC https://www.federalreserve.gov/aboutthefed/files/mlfllcfinstmt2021.pdf
• FED Financial Statements 2023: Municipal Liquidity Facility LLC https://www.federalreserve.gov/aboutthefed/files/mlfllcfinstmt2023.pdf
• Han, A. (2022). Türkiye’de Faiz ve Enflasyon Arasındaki İlişkinin Fisher Hipotezi Kapsamında Ampirik Olarak Sınanması. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (1)
• Hacıalioğlu, A. Ve Sağlam, M. (2021). Covid-19 Pandemi Sürecinde Tüketici Davranışları ve E-Ticaretteki Değişimler. Medya ve Kültürel Çalışmalar Dergisi, 3 (1)
• Kapusızoğlu, M. (2011). Ekonomik Kriz, 2002 Seçimleri ve Seçmen Tercihi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 3 (2)
• Karabıyık, İ. ve Uçar, M. (2010). Türkiye’de 1980 Sonrası Uygulanan IMF Destekli İstikrar Programlarının Ekonomik Açıdan Değerledirilmesi. Akademik İncelemeler Dergisi, 5 (2)
• Karluk, R. (1973). Enflasyon Kavramı ve Sonuçları, Eskişehir İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Dergisi, 9 (1)
• Kendirli, S. Şenol, F. Y. (2023). Mutluluk Endeksi, Milli Gelir, Eğitim ve Suç Oranı İlişkisi: Finlandiya Örneği. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (4)
• Kim, J. (2023). Stock Market Reaction To US Interest Rate Hike: Evidence From An Emerging Market, Heliyon 9 (5)
• Korap, L. ve Dikilitaş, S. (2019). Türkiye Ekonomisindeki Enflasyonist Yapının Değerlendirilmesine Yönelik Ekonometrik Bir Uygulama. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 19 (37)
• Korkmaz, Ö. (2023). Enflasyon Oranını Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi: 2007-2023 Dönemi Türkiye Ekonomisi İçin Bir Uygulama. Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 12 (34)
• Köksal, O. Şahin, F. (2015). Gelir ve Mutluluk: Gelir Karşılaştırılmasının Etkisi. Sosyoekonomi 23 (26)
• Özkurt, İ. Ö. (2016). Türkiye’de Enflasyon Hedeflemesi Politikasını Etkileyen Etmenler; Ekonometrik Bir Analiz. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (35)
• Şimşir, N. C. (2013). “Türkiye’de mutluluk ekonomisinin belirleyicilerinin ekonometrik analizi.” Finans Politik & Ekonomik Yorumlar 50 (579)
• Tatlıyer, M. (2016). Enflasyon Neden Yükselir, Nasıl Düşer? : Türkiye Örneği. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12 (30)
• Tatlıyer, M. (2021). Türkiye Ekonomisinde Enflasyon ve Ekonomik Büyüme (1950-2015). Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, ICMEB17 Özel Sayı
• Teker, S. ve Özer, B. (2012). Sermaye Piyasaları Yapısal Karşılaştırması: Gelişmiş Gelişmekte Olan Ülkeler ve Türkiye. Muhasebe ve Finansman Dergisi 8 (55)
• Tokgöz, E. (2020). Lüks Üründe Mutluluk Arama Motivasyonu ve Lüks Ürün Satın Alma Niyeti: Tüketici Sosyal Uyumu ve Cinsiyetin Düzenleyici Rolü. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 23(43)
• TÜİK, (2012). Yaşam Memnuniyet Araştırması 2012. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Life-Satisfaction-Survey-2012-13445#:~:text=18%2D24%20ya%C5%9F%20grubundaki%20bireylerde,%60%2C3't%C3%BCr.&text=Evli%20bireylerin%2C%20evli%20olmayanlara%20g%C3%B6re,%52%2C9'dur. (15.5.2024)
• TÜİK, (2023). Yaşam Memnuniyet Araştırması 2023. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Yasam-Memnuniyeti-Arastirmasi-2023-49692#:~:text=Bireylerin%20ortalama%20ya%C5%9Fam%20memnuniyet%20d%C3%BCzeyi%205%2C7%20oldu&text=Bireylerin%20ortalama%20ya%C5%9Fam%20memnuniyet%20d%C3%BCzeyi%202022%20y%C4%B1l%C4%B1nda%205%2C5%20hesaplan%C4%B1rken,kad%C4%B1nlarda%20ise%205%2C8%20oldu. (15.5.2024)
• Ulutürk Akman, S. (2021). Mutluluk ve Yaşam Memnuniyetinin Belirleyicileri: Türkiye İstatistik Kurumu Yaşam Memnuniyeti Araştırması Üzerine Analizler. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (81)
• Yalvaç Arıcı, H. (2020). Mutluluk Tarihi. Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 9
• Yıldırım, S. Ve Basılgan, M. (2023). Enflasyon Bekleyişlerinin Oluşumu: Davranışsal İktisat Açısından Bir Analiz. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 12 (2)