Biyoloji Öğretmenlerinin Biyoteknoloji ve Uygulamalarına Yönelik Bilgi ve Tutumlarının Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 1, 1 - 15, 18.06.2021

Mete Arslan Konak , Semra Hasancebi

https://doi.org/10.51960/jitte.826174

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada, TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu) 4005 Bilim ve Toplum programları tarafından desteklenen “Geleceğin Teknolojisi Biyoteknoloji-2” projesinde gerçekleştirilen teorik ve uygulamalı etkinliklerin, biyoloji öğretmenlerinin biyoteknoloji ve uygulamalarına yönelik bilgi ve tutumlarına etkisi araştırılmıştır. Çalışmada tek grup ön-test son-test zayıf deneysel desen kullanılmıştır. Proje etkinlikleri tek dönem olarak 23-30 Haziran 2019 tarihleri arasında Edirne Trakya Üniversitesi’nde yürütülmüştür. Çalışmanın hedef kitlesini, Türkiye’nin çeşitli illerinden Millî Eğitim Bakanlığına bağlı liselerde görev yapmakta olan 25 Biyoloji öğretmeni oluşturmuştur. Veri toplama amacı ile “Biyoteknoloji Tutum Ölçeği” (3likert tipi), “Biyoteknoloji Bilgi Testi” (6 açık uçlu) olmak üzere iki farklı ölçme aracı kullanılmıştır. Uygulanan tutum ölçeğinden elde edilen sonuçlara göre, biyoloji öğretmenlerinin biyoteknoloji ve uygulamalarına yönelik tutumları proje öncesine göre, proje sonrasında yükselmiştir. Biyoteknoloji bilgi testi sorularının sonuçları incelendiğinde, öntest-sontest puan ortalamaları arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptanmıştır. Bu durum teorik ve uygulamalı biyoteknoloji etkinliklernin biyoloji öğretmenlerinin biyoteknoloji ve uygulamalarına yönelik bilgi düzeylerini ve tutumlarını olumlu yönde etkilediğini göstermiştir. Biyoteknoloji ve uygulamalarına yönelik eğitim projelerinin daha geniş ve farklı hedef kitle ile yaygınlaştırılması, çalışmalarda kavram yanılgısı, uygulama yapabilme becerisi, kaygı, ilgi, algı gibi farklı değişkenlerin incelenmesi ve bu değişkenlerin arasındaki ilişkilerin ortaya konması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Biyoteknoloji uygulamaları, Öğretmen eğitimi, Biyoloji öğretmenleri, Tutum, Bilgi

Destekleyen Kurum

TUBİTAK BİLİM VE TOPLUM PROGRAMLARI

Proje Numarası

218B537

Teşekkür

Geleceğin Teknolojisi Biyoteknoloji-2 projesi (https://gtb4005.trakya.edu.tr/) TÜBİTAK’ın 4005 Yenilikçi Eğitim Uygulamaları programı ile (218B537 etkinlik numarasıyla) 2019 yılında desteklenmiştir.

Evaluation of Biology Teachers' Knowledge and Attitudes Towards Biotechnology and its Application

Öz

In recent years, it has been emphasized by various authorities that biotechnology will be an important power in shaping the future, and current developments reveal products that confirm this. The fact that genetics and biotechnology enter students' lives at an early age with both written and visual media causes teachers to confront some controversial issues in a constructivist approach. It is extremely important for our teachers to recognize this technology, to learn its scope and ethical boundaries in the correct information and guidance of the young generation. It is necessary to carry out many studies in our country in order to improve the knowledge and attitude levels of teachers and students in biotechnology, to increase biotechnology literacy, and to eliminate prejudices about biotechnology applications. For this purpose, the 'Future Technology Biotechnology-2' project has been designed based on the 5E model and collaborative learning method, one of the innovative educational practices.
In this study, TUBITAK (Turkey Scientific and Technological Research Council of Turkey) 4005 supported by the Science and Society program, "Technology of the Future of Biotechnology-2" project conducted theoretical and practical activities, the effect of the knowledge and attitudes of teachers toward biotechnology were investigated. The target audience of the study, from various provinces of Turkey, has created 25 biology teachers working in schools affiliated to the Ministry of Education. The theoretical and applied activities in the project were carried out in Edirne Trakya University between 23-30 June 2019 as a single term.
It is aimed to renew the biotechnology, genetic engineering, cloning and bioethics knowledge of biology teachers involved in the project, to inform them about new studies in these fields and to increase the variety of teaching materials they use in their lessons. Applied scientific activities designed using collaborative and 5E learning models in line with this goal; Interactive applications, experimental applications in research laboratories, virtual laboratory applications, experimental applications that participants can use in their own teaching environments with simple tools and equipment, innovative learning methods with web 2.0 tools were used.
In the study, one group pretest-posttest weak experimental design was used among the quantitative research designs. The group pretest-posttest was designed as a trial model without control group. In this design, the effect of the experimental process was obtained by using pretest-posttest measurement tools on a single group. Two different measurement tools, namely "Biotechnology Attitude Scale" (3likert type) and "Biotechnology Knowledge Test" (6 open-ended), were used for data collection. In the knowledge test, there are 6 open-ended questions prepared to learn the knowledge of the participants about genetic engineering, biotechnology and cloning studies and genetically modified organisms. In order to learn the general attitudes of the project participants about biotechnology applications, an attitude scale consisting of 15 items (3likert type) was used.
In order to evaluate the open-ended questions used in the study, descriptive analysis was performed first, and as a result of the evaluation, the answers of the participants were scored as correct, partially correct and incorrect / no answer. The scores obtained were evaluated in the SPSS program. When the data obtained were analyzed in terms of normality assumptions, Shapiro-Wilk values were determined as p <0.005. However, Skewness and Kurtosis values were found to be -0.25, 0.18 for the pretest and -0.39, -0.77 for the posttest. Therefore, the nonparametric test, Wilcoxon signed rank test, was applied to determine whether there is a significant difference between the pre-test and post-test scores of the biotechnology knowledge test questions. With the p value of the results obtained in the study, the effect levels were also calculated.
According to the results obtained from the attitude scale applied in the project study, the attitude of biology teachers who participated in the project towards science increased after the project compared to before the project and the results were found to be statistically significant at a high effect level (t = -5.91, p <0.001). The attitude scores of teachers participating in the project towards science were 35.52 (SD = 4.47) before the project, but increased to 41.44 (SD = 3.41) after the project (p <.05). Considering the average rank and total of the difference scores, it is seen that the observed difference is in favor of the post-test scores. When the results of the present study are evaluated, it can be said that applied biotechnology education is effective in increasing the knowledge level of biotechnology and its applications and increasing the attitude towards these issues.
It is recommended to disseminate training projects for biotechnology and its applications to a wider and different target audience, to examine different variables such as misconception, ability to practice, anxiety, interest, perception, and to reveal the relationships between these variables.

Anahtar Kelimeler

Biotechnology applications, Teacher training, Biology teachers, Attitude, Knowledge

Proje Numarası

218B537

Kaynakça

• Agaç, H. (2019). Fen bilgisi öğretmen adaylarının “Tarımsal Biyoteknoloji” konusundaki yapılandırılmış deney uygulamalarının bilgi ve tutumlarına etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Alakoç, Y. D. (2010). Adli bilimlerde DNA analizleri. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 9(2), 1–8.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Sarıyıldız Matbaacılık, 1–360.
• Campbell, N. A. & Reece, J. B. (2005). Biology. 7th. Ed Pearson Benjamin Cummings. Cape Town.
• Çamur, E. (2016). Biyoloji öğretmen adaylarının biyoteknolojik uygulamalarına yönelik tutumları ile bilimsel epistemalojik inançları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Cebesoy, Ü. B. & Öztekin, C. (2016). Relationships among Turkish pre-service science teachers’ genetics literacy levels and their attitudes towards issues in genetics literacy. Journal of Baltic Science Education, 15(2), 159.
• Çelik, O. ve Erişen, S. (2010). Ortaöğretim düzeyinde biyoloji dersi kapsamında uygulanan biyoteknoloji programının değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 25–39.
• Chabalengula, V. M., Mumba, F. & Chitiyo, J. (2011). American elementary education pre-service teachers’ attitudes towards biotechnology processes. International Journal of Environmental and Science Education, 6(4), 341–357.
• Cohen, J. (1994). The earth is round (p<. 05). American psychologist, 49(12), 997-1003.
• Çolak, M. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının biyoteknoloji uygulamalarına yönelik tutumları ile çevre etiği farkındalıkları arasındaki ilişki. 26. Uluslararası eğitim bilimleri kongresi özetler kitabı (ss. 20-23). Ankara: Pegem Akademi.
• Darçın, E. S., & Türkmen, L. (2006). A study prospective Turkish science teachers’ knowledge at the popular biotechnological issues. Asia Pacific Forum on Science Learning and Teaching, 7(2), 1-13.
• Dawson, V. (2007). An exploration of high school (12–17 year old) students’ understandings of, and attitudes towards biotechnology processes. Research in Science Education, 37(1), 59–73.
• Dawson, V. & Schibeci, R. (2003). Western Australian high school students’ attitudes towards biotechnology processes: Case studies. Journal of Biological Education, 38(1), 7–12.
• Dawson, V. & Soames, C. (2006). The effect of biotechnology education on Australian high school students’ understandings and attitudes about biotechnology processes. Research in Science & Technological Education, 24(2), 183–198.
• Demir, A. (2018). Ölümsüzlük ve yapay zekâ bağlamında trans-hümanizm. AJIT-e: Bilişim Teknolojileri Online Dergisi, 9(31), 95-104.
• Dinçer, S. (2014). Eğitim bilimlerinde uygulamalı meta-analiz. Ankara: Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık, 2014(1), 1–133.
• Doğan, S., Kıvrak, E. ve Baran, Ş. (2004). Lise öğrencilerinin biyoloji derslerinde edindikleri bilgileri günlük hayatla ilişkilendirebilme düzeyleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1).
• Dönmez, D., Şimşek, Ö. ve Kaçar, Y. A. (2015). Yeni nesil DNA dizileme teknolojileri ve bitkilerde kullanımı. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 8(1), 30–37.
• Ergin, I., Gürsoy, Ş. T., Öcek, Z. A. ve Çiçeklioğlu, M. (2008). Sağlık meslek yüksekokulu öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalara dair bilgi tutum ve davranışları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 7(6), 503–508. Fan, X. (2001). Statistical significance and effect size in education research: Two sides of a coin. The Journal of Educational Research, 94(5), 275–282.
• Gigerenzer, G. (1998). We need statistical thinking, not statistical rituals. Behavioral and Brain Sciences, 21(2), 199–200.
• Gülbay, D., Özçelik, B., ve Kahveci, D., 2006. Türk Tüketicisinin Genetiği Değiştirilmiş Gıdalar Hakkındaki Görüşleri. 9. Gıda Kongresi (24-26 Mayıs 2006) Bildiriler Kitabı içinde (ss. 845-848), Bolu, Türkiye.
• Gunter, B., Kinderlerer, J. & Beyleveld, D. (1998). Teenagers and biotechnology: A survey of understanding and opinion in Britain. Studies in Science Education, 32, 81-112.
• Gürkan, G. (2013). Fen bilgisi öğretmen adayları ve öğretmenlerinin biyoteknoloji ve genetik mühendisliği bilgi düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Gürkan, G. ve Kahraman, S. (2018). Öğretmen Adaylarının Bilim ve Bilim İnsanı Kavramlarına İlişkin Algılarının Metafor Analizi Aracılığıyla İncelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 204-225.
• Harman, A. ve Akın, M. F. (2006). Eğitim fakültesi öğrencilerinin matematik dersinin öğretim şekli üzerine bir değerlendirme. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 5(18), 124–130.
• Işık, İ. (2014). Yokluk hipotezi anlamlılık testi ve etki büyüklüğü tartışmalarının psikoloji araştırmalarına yansımaları. Eleştirel Psikoloji Bülteni, 5, 55–80.
• Kahraman, S. (2020). Fen bilimleri öğretmen adaylarının biyoteknoloji, genetik mühendisliği ve klonlama kavramlarına ilişkin algılarının incelenmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 14(1), 57–83.
• Kakaç Meşe, A. (2017). Tek hücre jel elektroforezi için görüntü analizi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Başkent Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kaya, H., Soya, S., Akkale, C. ve Tanyolac, B. (2012). Biyoteknoloji ve Biyoinformatik (s. 599-654).
• Kidman, G. (2009). Attitudes and interests towards biotechnology: the mismatch between students and teachers. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 5(2), 135–143.
• Kırbağ-Zengin, F., Alan, B. ve Keçeci, G. (2016). Akademik çelişki tekniğinin fen bilgisi öğretmen adaylarının klonlama kavramsal anlama seviyelerine ve fen öz yeterliklerine etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(46), 1307–9581.
• Kıvanç, Z. ve Arı, A. G. (2019). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Biyoteknoloji ve Genetiği Değiştirilmiş Organizma (GDO) Konularında Tutumlarının Değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(1), 37–57.
• Klop, T., Severiens, S. E., Knippels, M. P. J., van Mil, M. H. W. & Ten Dam, G. T. M. (2010). Effects of a science education module on attitudes towards modern biotechnology of secondary school students. International Journal of Science Education, 32(9), 1127–1150.
• Koçak, N., Türker, T., Kılıç, S. ve Hasde, M. (2010). Tıp fakültesi öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalar hakkındaki bilgi, tutum ve davranışlarının belirlenmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 52(3), 198–204.
• Köksal, H. (2019). 2023 Eğitim Vizyon Belgesi, Tekillik ve Transhümanizm. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 6(1), 145–157.
• Konak, M. A., Hasançebi, S. ve Çakıcı, Y. (2018). Geleceğin Teknolojisi Biyoteknoloji Projesi. 13th International Balkan Education and Science Congress (BES2018) içinde (ss. 736–740). Trakya University, Edirne.
• Lamanauskas, V. & Makarskaitė-Petkevičienė, R. (2008). Lithuanian university students’ knowledge of biotechnology and their attitudes to the taught subject. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 4(3), 269–277.
• Leslie, G. & Schibeci, R. (2003). What do science teachers think biotechnology is? Does it matter? Australian Science Teachers Journal, 49(3), 16–21.
• Levinson, R. (2006). Towards a theorethical framework for teaching socio-scientific controversial issues. International Journal of Science Education, 28(10), 1201–1204.
• Mohapatra, A. K., Priyadarshini, D. & Biswas, A. (2010). Genetically modified food: Knowledge and attitude of teachers and students. Journal of Science Education and Technology, 19(5), 489–497.
• Nordqvist, O. & Aronsson, H. (2019). It is time for a new direction in biotechnology education research. Biochemistry and Molecular Biology Education, 47(2), 189–200.
• Öktem, H. ve Yücel, M. (2012). Bitki Biyoteknolojisi ve Genetik: İlkeler. Teknikler ve Uygulamalar.Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Olsher, G. & Dreyfus, A. (1999). Biotechnologies as a context for enhancing junior high-school students’ ability to ask meaningful questions about abstract biological processes. International Journal of Science Education, 21(2), 137–153.
• Orhan, T. Y. ve Şahin, N. (2018). The Impact of Innovative Teaching Approaches on Biotechnology Knowledge and Laboratory Experiences of Science Teachers. Education Sciences, 8(4), 213.
• Özden, M., Akgün, A., Çinici, A., Gülmez, H. ve Demirtaş, F. (2013). 8. Sınıf öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalar (gdo) hakkındaki bilgi düzeyleri ve biyoteknolojiye yönelik tutumlarının incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 3(2), 94-115.
• Özgün, B. B., Gürkan, G. ve Kahraman, S. (2018). Öğretmen Adaylarının Bilim ve Bilim İnsanı Kavramlarına İlişkin Algılarının Metafor Analizi Aracılığıyla İncelenmesiİnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 204-225.
• Özsoy, S. ve Özsoy, G. (2013). Effect Size Reporting in Educational Research. Elementary Education Online, 12(2), 334-346.
• Patton, M. Q. (1990). Qualitative evaluation and research methods. SAGE Publications, inc.
• Prabha, S. (2016). Laboratory experiences for prospective science teachers: A meta-analytic review of issues and concerns European Scientific Journal, 12(34), 235-250.
• Rosnow, R. L., & Rosenthal, R. (1989). Statistical procedures and the justification of knowledge in psychological science. American Psychologist, 44, 1276-1284.
• Sarıbıyık, M. (2019). Mesleki eğitimde+ 1 uygulamalı eğitim modeli. SETA (Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı) Analiz, (292).
• Seda, O. (2017). Üniversite Öğrencilerinin Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar ve Gıdalar Hakkındaki Bilgi Düzeyleri ve Tutumları: Bitlis Eren Üniversitesi Örneği. Journal of Food and Health Science, 3(3), 97–108.
• Semenderoğlu, F. ve Aydın, H. (2014). Öğrencilerin Biyoteknoloji ve Genetik Mühendisliği Konularını Kavramsal Anlamalarına Yapılandırmacı Yaklaşımın Etkisi. Electronic Turkish Studies, 9(8).
• Şenler, B., Çakır, N. K., Görecek, M. ve Taşkın, B. G. (2006). Fen bilgisi öğretmenlerinin biyoteknoloji konusundaki bilgi düzeylerinin belirlenmesi (Muğla ili örneği). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(31), 126–132.
• Sinan, O. (2015). Öğrencilerin biyoteknoloji ile ilgili bilgi ve tutumların farklı değişkenlere göre incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 183-201.
• Sıcaker, A. ve Aydın, S. Ö. (2015). Ortaöğretim biyoteknoloji ve gen mühendisliği kavramlarının öğrenciler tarafından değerlendirilmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 51–67.
• Šorgo, A. & Ambrožič-Dolinšek, J. (2009). Biotechnology teaching. The relationship among knowledge of, attitudes toward and acceptance of genetically modified organisms (GMOs) among Slovenian teachers. Electronic Journal of Biotechnology, 12(3), 1–13.
• Sürmeli, H. ve Şahin, F. (2009). Üniversite öğrencilerinin biyoteknoloji çalışmalarına yönelik bilgi ve görüşleri, Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(37), 33–45.
• Thieman, W. J. and Palladino, M. A. (2013). Biyoteknolojiye giriş. (Çev: Mücella Tekeoğlu). Ankara: Palme Yayıncılık.
• Thompson, B. (1999). Improving research clarity and usefulness with effect size indices as supplements to statistical significance tests. Exceptional Children, 65(3), 329–337.
• Tuna Erdoğan, I. (2019). Yıkanmış Kan Lekelerinden DNA Elde Edilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Üsküdar Üniversitesi, Bağımlılık ve Adli Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Turan, F. N. (2020). Klonlama ile ilgili öğrenci düşünceleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Turan, M. ve Koç, I. (2012). Fen bilgisi öğretmen adaylarının biyoteknoloji uygulamalarına yönelik tutumları. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 74–83.
• Turker, T., Kocak, N., Aydin, I., İstanbulluoğlu, H., Yildiran, N., Turk, Y. Z. ve Kilic, S. (2013). Determination of knowledge, attitude, behavior about genetically modified organisms in nursing school students. Gülhane Tip Dergisi, 55(4), 297.
• Vacha-Haase, T. & Thompson, B. (2004). How to estimate and interpret various effect sizes. Journal of counseling psychology, 51(4), 473.
• Yılmaz, B., Üner, A. K. ve Ercan, A. (2015). Üniversite öğrencilerinin biyoteknoloji ve genetiği değiştirilmiş gıdalar ile ilgili tutumları. Akademik Gastroenteroloji Dergisi, 14(2), 64–71.
• Yılmaz, M. ve Öğretmen, T. (2014). Biyoloji öğretmen adaylarının gen teknolojisine ilişkin bilgi düzeyleri ve bilgi kaynaklarının incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 4(4), 59–76.
• Yüce, Z. (2011). Fen bilgisi öğretmenliği öğrencilerinin biyoteknoloji konusundaki bilgileri ve biyoteknoloji uygulamalarına yönelik biyoetik yaklaşımları: tutum, görüş ve değer yargıları. Doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yüce, Z. ve Yalçın, N. (2012). Fen bilgisi öğretmen adaylarının biyoteknoloji konusundaki bilgi düzeyleri. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Niğde Üniversitesi, Niğde.