A Group of Edessa Oriented Mosaic Panels Exhibited in Royal Ontario Museum

Yıl 2018, Sayı: 11, 239 - 256, 30.11.2018

Derya Şahin Nur Deniz Ünsal

https://doi.org/10.26658/jmr.459915

Cited By: 2

Öz

The theme of this article is the three mosaic pavements and we think that they are oriented from Edessa (Şanlıurfa) which are exhibited in Toronto Royal Ontario Museum today. One of the three mosaics mentioned here called the Young Girl Mosaic. This mosaic is very similar to the mosaic pavements found in Edessa rock tombs and showing local production characteristics. Artemis Mosaic, which is the second mosaic panel, reflects contemporary design features with Haleplibahçe Mosaics from Edessa (Şanlıurfa). The last panel reviewed in the article is the Lion Figure Mosaic. The basic characteristics of the Lion figure reflect the characteristics of Edessa local mosaic workshop.

Two mosaic pavements, Young Girl Mosaic and Lion Mosaic, are dated to the first quarter of the 3rd century AD and Artemis Mosaic is dated to the beginning of the 6th century and is localized to Edessa with its style and technique characteristics and they are made in opus tessellatum technique.

Keywords: Mosaic, grave mosaic, Edessa, opus tessellatum, Toronto Royal Ontario Museum.

Anahtar Kelimeler

mosaic, grave mosaic, Edessa, opus tessellatum, Toronto Royal Ontario Museum

Ontario Kraliyet Müzesi’nde Sergilenen Edessa Kökenli Bir Grup Mozaik Pano

Öz

Çalışmanın konusunu, Toronto kenti Ontario Kraliyet Müzesi’nde sergilenen ve Edessa (Şanlıurfa) kökenli olduğunu düşündüğümüz mozaik döşemeler oluşturmaktadır. Sözü edilen üç mozaikten ilki “Genç Kız Mozaiği” olarak isimlendirilmektedir. Bu mozaik, Edessa kentine has kaya mezarlarında bulunan ve yerel üretim özellikleri gösteren mozaik döşemelere çok benzemektedir. İkinci mozaik panonun üzerinde yer alan Artemis betimi, Haleplibahçe Mozaikleriyle çağdaş tasarım özellikleri yansıtmaktadır. Makale kapsamında incelenen son pa-noda ise aslan figürü betimlenmiştir. Aslan figürünün temel özellikleri, Edessa yerel mozaik atölyesi özelliklerini yansıtmaktadır.

Yukarıda bahsi geçen opus tessellatum döşemelerden ikisi yani Genç Kız Mozaiği ve Aslan Mozaiği, İS 3. yüzyılın ilk çeyreğine, Artemis Mozaiği ise İS 6. yüzyılın başlarına tarihlenmekte ve stil ile teknik özelliklerinden hareketle Edessa’ya lokalize edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mozaik, mezar mozaiği, Edessa, opus tessellatum, Toronto Ontario Kraliyet Müzesi

Kaynakça

• Akurgal 1987 E. Akurgal, Anadolu Uygarlıkları, İstanbul.
• Bailey 1968 L. R. Bailey, “The cult of the Twins at Edessa”, JAOS 88/2, 342-344.
• Balty 1981 J. Balty, “Mosaïque antique au Proche-orient I. Des origines a la Tetrachie”, H. Temporini (ed.), Aufstiegung Niedergang der Römischen Welt, principat 12.2, 347–429.
• Balty 1990 J. Balty, La Mosaïque de Sarrîn (Osrhoène), Paris.
• Balty 1995 J. Balty, Mosaïques antiques du Proche Orient, Basançon.
• Beydiz 2016 M. G. Beydiz, Mitolojiden Sanata Hayvan İmgesi, İstanbul.
• Campbell 1979 S. D. Campbell, “Roman Mosaic Workshops in Turkey”, AJA 83, 3, 287-292.
• Cimok 2000 F. Cimok, A Corpus Antioch Mosaics, İstanbul.
• Colledge 1994 A. R. M. Colledge, “Some Remarks on the Edessa Funerary Mosaics”, LMGR IV, 189–197.
• Çelik - Güler 2002 B. Çelik - S. E. Güler, “Edessa Mozaikleri”, C. Kürkçüoğlu – M. Akalın – S. Kürkçüoğlu – S. E. Güler (eds.), Şanlıurfa İli Kültür Eğitim Sanat ve Araştırma Yayınları (Şurkav), 182-189.
• Décor I C. Balmelle – M. Blanchard Lemée – J. Christophe – J.-P. Darmon – A.-M. Guimier Sorbets – H. Lavagne – R. Prudhomme – H. Stern, Le Décor Géométrique de la Mosaïque Romaine I, Paris, 1985.
• Dunbabin 2002 K. M. D. Dunbabin, Mosaics of the Greek and Roman World, Cambridge.
• Drijvers 1972 J. W. H. Drijvers, Old Syriac (Edessean) Inscriptions, Leiden.
• Drijvers 1980 J. W. H. Drijvers, Cults and Beliefs at Edessa, Leiden.
• Drijvers - Healey 1999 J. W. H. Drijvers - J. F. Healey, The Old Syriac Inscriptions of Edessa and Oshroene: Text, Translations and Commentary, Leiden.
• Euting 1909 J. Euting, “Natulae Epigraphicae”, Florigium ou Recueil de Travaux d’Érudition dédiés á Monsieur le Marquis Melchior de Vogué, Paris, 231-239.
• Günel 1970 A. Günel, Türk Süryani Tarihi, Diyarbakır.
• Harrak 1992 A. Harrak, “The Ancient Name of Edessa”, JNES 51, 3, 209-214.
• Healey 2006 J. F. Healey, “A New Syriac Mosaic Inscription”, JSS LI/2, 313-327.
• Karabulut vd. 2011 H. Karabulut – M. Önal – N. Dervişoğlu, Haleplibahçe Mozaikleri Şanlıurfa/Edessa, İstanbul.
• Katoğlu 2017 T. Katoğlu, Ceza Hukuku ve Kültür Varlıkları, Ankara.
• Köse 2005 V. Köse, Nekropolen und Grabdenkmaeler von Sagalassos in Pisidien in hellenistischer und römischer Zeit, SEMA 7, Turnhout.
• Leroy 1957 J. Leroy, “Mosaiques Funéraires D’Édesse”, Syria 34, 306–342.
• Levi 1947 D. Levi, Antioch Mosaics I-II, Princeton.
• Önal 2013 M. Önal, Poseidon-Euphrates Evleri Belkıs/Zeugma, İstanbul.
• Önal 2017 M. Önal, Urfa-Edessa Mozaikleri, Zonguldak.
• Parlasca 1983 K. Parlasca, “Neues zu den Mosaiken von Edessa und Seleukeia am Euphrat”, Colloquio Internazionale sul Mosaico Antico III, 227-234.
• Ross 2001 K. S. Ross, Roman Edessa, Politics and Culture on the Eastern Fringes of the Roman Empire, 114–242 CE, London and Newyork.
• Salman 2007 B. Salman, Orta Euphrates Mozaikleri Işığında Edessa ve Samosata Mozaikleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Segal 1953 J. B. Segal, “Pagan Syriac Monuments in the Vilayet of Urfa”, AnSt 3, 97-119.
• Segal 1954 J. B. Segal, “Some Syriac Inscrptions of the 2nd-3rd Century A.D.”, BSOAS 26, 2-36.
• Segal 1959 J. B. Segal, “New Mosaics from Edessa”, Archaeology 12, 150–157.
• Segal 1970 J. B. Segal, Edessa, Blessed City, Oxford.
• Segal 1983 J. B. Segal, “A Note on a Mosaic from Edessa”, Syria 60, 107–110.
• Segal 2002 J. B. Segal, Edessa (Urfa) Kutsal Şehir, (çev. A. Arslan), İstanbul.
• Sivas 2013 H. Sivas, “Frig Kaya Mezarları”, T. Tüfekçi Sivas - H. Sivas (eds.), Frigler: Midas‘ın Ülkesinde, Anıtların Gölgesinde / Phrygians: In the Land of Midas, In the Shadow of Monuments, İstanbul, 260-287.
• Tükel - Yüzgüller 2018 U. Tükel - S. Yüzgüller, Sözden İmgeye Batı Sanatında İkonografi, İstanbul.
• Tülek 1998 F. Tülek, Efsuncu Orpheus, Orpheus, The Magician, The Transition of Orpheus theme from Paganism to Chris-tianity in late Roman-Early Byzantine Mosaics, İstanbul.
• Uysal - Bulgan 2016 T. Uysal - F. Bulgan, The Gaziantep Zeugma Mosaic Museum/Mozaik Müzesi, İstanbul.
• Ünal 2002 A. Ünal, Hititler Devrinde Anadolu I - İstanbul.
• Wheeler 2004 M. Wheeler, Roma Sanatı ve Mimarlığı (çev. Z. Koçel Erdem), İstanbul.