Germanicia Antik Kentine Ait Oda ve Koridor Mozaiği ve İkonografik Değerlendirmesi

Yıl 2018, Sayı: 11, 9 - 25, 30.11.2018

Oktay Dumankaya

https://doi.org/10.26658/jmr.471758

Cited By: 6

Öz

Germanicia, Antik Çağlardan beri birçok medeniyete ev sahipliği yapan Doğu, Güneydoğu ve Akdeniz Bölgesi’nin kesişme noktasında yer alan Kahramanmaraş ilinde yer almaktadır. Lokalizasyonu tam olarak yapılamasa da kentin, 2339 metre yüksekliğindeki Ahir Dağı’nın güney eteklerinde yer aldığı düşünülmektedir. 2000’li yılların başında Kahramanmaraş il merkezinin doğusunda yer alan Dulkadiroğlu ilçesinde ortaya çıkartılan kalıntıların Germanicia Antik Kenti’ne ait olabileceği düşünülmektedir. Erken Bizans döneminde, Germanicia’nın önemli bir piskoposluk merkezi olduğu bilinmektedir. Eudoxius, Nestorius, Suras, Salamanes (Salamias), Anaphora Thomas ve John gibi birçok piskopos, “Germanikeia” Agnomeni ile anılmıştır. Makalenin konusunu oluşturan Erken Bizans Dönemi’ne ait mozaikler 2001 ve 2016 yıllarında arkeolojik kazılarda Dulkadiroğlu ilçesinde bir villa da ortaya çıkartılmıştır. Bu mozaikler üzerinde köy yaşamı, çeşitli bitkiler, evcil ve vahşi hayvan türleri bir arada tasvir edilmiştir. Bu mozaikler bize Germanicia’nın fauna ve florası hakkında bilgiler vermektedir. Makalemizin konusunu oluşturan mozaik üzerinde gözlemlenen hayvan betimlemelerinin İÖ I. yüzyıldan itibaren Roma resim sanatında önemli bir yer tuttuğu bilinmektedir. Köy yaşamı doğa, hayvan ve av sahnelerinin (Emblemata) mozaikler üzerine yansımaları Kuzey Afrika’da İS II. yüzyılda, Anadolu Avrupa ve Adriyatikte ise İS IV. yüzyıl ve sonrasında mozaikler üzerinde görülmeye başlamıştır. Ancak, bu sahneler Yahudi ve Hristiyan topluluklarda anlam değiştirerek dini semboller olarak algılanmıştır. Mozaikler üzerindeki köy hayatı, doğa, hayvan ve av sahneleri Eski ve Yeni Ahit’teki hikayelerle ilişkilendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Germanicia, Geç Roma, Anahtar kelimeler: Kahramanmaraş, mozaik, Opus Tessellatum

Room and Corridor Mosaics from the Ancient City of Germanicia and its Iconographic Assessment

Öz

Germanicia has been hosted by many civilizations since Antiquity and is located in the Kahramanmaraş pro-vince at the intersection of East, Southeast and Mediterranean Regions. Even though the localization cannot be done completely, it is thought that the city was located on the southern hillsides of Ahir Mountain in 2339 meters high. It is thought that the ruins discovered at the district of Dulkadiroğlu, located in the east of Kahramanmaraş city center at the beginning of 2000s, may belong to Germanicia ancient city. It is known that Germanicia was an important episcopal city in the Early Byzantine period and many bishops such as Eudoxius, Nestorius, Suras, Salamanes (Salamias), Anaphora Thomas and John were called “Germanikeia” Agnomen. The villa room and corridor mosaics mentioned in the article belong to the Early Byzantine Period. The founds in the district of Dulkadiroğlu were unearthed in the archaeological excavations in 2001 and 2016. Various plants, domestic and wild animal species were depicted together on these mosaics. These mosaics give us information about fauna and flora of Germanicia. The mosaic that forms the subject of our article and animal depictions had importance in Roman art since the 1st century BC. Village life, nature, animals and hunting scenes (Emblemata) began to appear on mosaics in North Africa in the 2nd century AD, in Anatolia, Europe and Adriatic in the 4th century AD and later. However, the meaning of these themes changed in the Jewish and Christian communities and were perceived as religious symbols. Village life, nature, animals and hunting scenes are associated with stories in the Old and New Testament.

Anahtar Kelimeler

Kahramanmaraş, Germanicia, Late Roman, mosaic, Opus Tessellatum

Kaynakça

• Albak 2016 E. Albak, “Adana Müze Müdürlüğü Kurtarma Kazı Çalışmaları”, 25. Müze Kurtarma Kazıları Sempozyumu ve II. Uluslararası Müzecilik Çalıştayı, 575-594.
• Arnott 2007 W. G. Arnott, Birds in the Ancient World from A to Z, London and New York.
• Aybek – Öz 2012 S. Aybek – A. K. Öz, “Mosaic Researches at Amisos, 1996”, JMR 5, 13-23.
• Bahadır 2011 G. Bahadır, “Anadolu’da Bizans-Sasani Etkileşimi (IV.-VII. Yüzyıllar)”, Turkish Studies VI.1, 685-703.
• Başpınar et al. in print G. Başpınar – İ. Kılınçkaya – C. Çerç, “Kahramanmaraş İli, Dulkadiroğlu İlçesi, Çokyaşar Mahallesi Mozaikli Alan Kurtarma Kazısı”, Uluslararası Sempozyum: Antik Çağda Maraş, Kahramanmaraş.
• Billerbeck 2006 M. Billerbeck (ed.), Stephani Byzantii Ethnica Vol. I: A-G, Berlin – New York.
• Can 2009 B. Can, “Erzincan Altıntepe Church with Mosaic”, JMR 3, 5-13.
• Campell 1979 S. Campbell, “Roman Mosaic Workshops in Turkey”, AJA 83, 187-292.
• Chadwick 2004 H. Chadwick, The Church in Ancient Society: From Galilee to Gregory the Great, Oxford.
• Clayton Jr 2007 P. B. Clayton Jr, The Christology of Theodoret of Cyrus: Antiochene Christology from the Council of Ephesus (431) to the Council of Chalcedon (451), Oxford.
• Çelik 2013 Ö. Çelik, “İncirli Köyü – I Mozaikleri/The Mosaics at İncirli Village – I”, JMR 6, 1-7.
• De Giorgi 2016 A.U. De Giorgi, Ancient Antioch, Cambridge.
• Décor I C. Balmelle – M. Blanchard Lemée – J. Christophe – J.-P. Darmon – A.-M. Guimier Sorbets – H. Lavagne – R. Prudhomme – H. Stern, Le Décor Géométrique de la Mosaïque Romaine I, Paris, 1985.
• Dimitrova 2006 E. Dimitrova, “In through the Inner Door (The Mosaic in the Narthex of the Large Basilica in Heraclea Lyncestis)”, M. Rakocija (ed.), Niš and Byzantium, The Collection of Scientific Works IV, 179-190.
• Dumankaya in print a O. Dumankaya, “Germanicia/Germanikeia. Roma Dönemi Maraş Kenti”, İ. Solak (ed.), Kahramanmaraş Ansiklopedisi, 3. Cilt/DEFG,
• Dumankaya in print b O. Dumankaya, “Eudoxius (Germanikeia/Antiochia Piskoposu)”, İ. Solak (ed.), Kahramanmaraş Ansiklopedisi, 3. Cilt/DEFG.
• Dunbabin 1978 K. M. D. Dunbabin, The Mosaics of Roman North Africa, Studies in Iconography and Patronage, Oxford.
• Dunbabin 1999 K. M. D. Dunbabin, Mosaics of the Grek and Roman World, Cambridge.
• Ekinci 2005 H. A. Ekinci, “2004 Yılı, Gölhisar, Yusufça Erken Bizans Dönemine ait Kurtarma Kazısı” 14. Müze Kurtarma Kazıları Semineri, 125-132.
• Eraslan 2013 Ş. Eraslan, “Germanicia Mozaiklerinde Av Sahneleri: Doğu ve Batıdan Örneklerle İkonografik Bir Değerlendirme”, Uluslararası Türk ve Dünya Kültüründe Kahramanmaraş Sempozyumu, 225-234.
• Eraslan 2014 Ş. Eraslan, “İstanbul Büyük Saray Mozaiklerindeki Grifon Betimlemeleri: Roma Döneminin Benzer Örnekleriyle İkonografik ve Sanatsal İlişkisi”, Cedrus 2, 443-451.
• Ermişler 1992 O. Ermişler, “Konya-Selçuklu Tatköy Manastırı Mozaik Kurtarma Kazısı”, 2. Müze Kurtarma Kazıları Semineri, 35-64.
• Ersoy 2017 A. Ersoy, Mozaikleri ile Yeniden Doğan Kent Germanicia, F. Eker (ed.), Berlin.
• Foss 1991 C. Foss, “Germanikeia”, A. P. Kazhdan, A.-M. M. Talbot, A. Cutler, T. E. Gregory, N. P. Ševčenko (eds.), The Oxford Dictionary of Byzantium Vol. 2, New York-Oxford, 845.
• Gregory 1991 T. E. Gregory, “Nestorios”, A. P. Kazhdan, A.-M. M. Talbot, A. Cutler, T. E. Gregory, N. P. Ševčenko (eds.), The Oxford Dictionary of Byzantium Vol. 2, New York-Oxford, 1460.
• Hachlili 2009 R. Hachlili, Ancient Mosaic Pavements: Themes, Issues and Trends, Leiden-Boston.
• Hales 2003 S. Hales, The Roman House and Social Identity, Cambridge.
• Jobst et al. 1997 W. Jobst – B. Erdal – C. Gurtner, İstanbul Büyük Saray Mozaiği, İstanbul.
• Kaçar 2008 T. Kaçar, “IV. Yüzyıl Constantinopolis Kilisesi’nde Aryanizm’in Yükselişi ve Düşüşü”, Prof. Dr. Işın Demirkent Anısına (In memory of Prof. Dr. Işın Demirkent), 145-159.
• Karabulut et al. 2012 H. Karabulut – M. Önal – N. Dervişoğlu, Haleplibahçe Mozaikleri Şanlıurfa/Edessa, İstanbul.
• Kazdhan – Carr 1991 A. P. Kazdhan – A.W. Carr, “Deer”, A. P. Kazhdan (ed.), Oxford Dictionary of Byzantium Vol.1, 598-599.
• Kolarik 1991 E. R. Kolarik, “Floor Mosaic”, A. P. Kazhdan, A.-M. M. Talbot, A. Cutler, T. E. Gregory, N. P. Ševčenko (eds.), Oxford Dictionary of Byzantium Vol. 2, 791.
• Kondeleon 1994 C. Kondeleon, Domestic and Divine: Roman Mosaics in the House of Dionysos, Ithaca.
• Küçük – Yar 2012 C. Küçük – M. Yar, “Kahramanmaraş Mozaikleri Konservasyon Çalışmaları”, JMR 5, 89-95.
• Levi 1947 D. Levi, Antioch Mosaic Pavements Vol. I, Princeton.
• Lippold 1964 L. Adolf, “Eudoxios”, Der Kleine Pauly: Lexikon der Antike, Sontheimer Walther, and Konrat Ziegler, Drückenmüller, 408.
• Lopez et al. 2016 R. Lopes-Gómez – A. Andreotti – J. Alessandro – M. Andreoni, “Purple Swamphen or Gallinule (Porphyrio porphyrio) and Humans: a Forgotten History of Past Interactions”, Society & Animals 24, 574-595.
• Magie 1950 D. Magie, Roman Rule in Asia Minor to the End of Third century After Christ, Princeton.
• Malalas Chron. J. Malalas, (Chronographia), The Cronicle of John Malalas, E. Jeffreys – M. Jeffreysand – R. Scott (trans.), Australian Association Byzantine Studies, Melbourne.
• Merrony 1998 M. W. Merrony, “The Reconciliation on Paganism and Christianity in the Early Byzantine Mosaic Pavements of Arabia and Palestine”, LA 48, 441-482.
• Millar 1993 F. Millar, The Roman Near East, 31 BC-AD 337, Vol. 6, Cambridge.
• Okçu 2007 R. Okçu, “Derecik Bazilikası Kurtarma Kazısı”, M. Şahin (ed.), III. Uluslararası Türkiye Mozaik Sempozyumu Bildirileri, 37-44.
• Omari 2012 E. Omari, “The Mosaics with Animals Theme in the Southern Adriatic Between 4th and 6th century AD: Decorative and Iconographic Schemes in Comparison”, JMR 5, 115-129.
• Önal 2017 M. Önal, Urfa-Edessa Mozaikleri, Zonguldak.
• Öztürk 2009 N. Ö. Öztürk, “Perinthos Bazilika 2007 Kazısı”, 17. Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu, 29-40.
• Patacı 2011 S. Patacı, “Paphlagonia Hadrianoupolis’i Hamam A ve A Kilisesi Mozaikleri”, JMR 4, 27-50.
• Sinclair 1999 W. M. Sinclair, “Eudoxius, bishop of Constantinople”, H. Wace (ed.), Dictionary of Christian Biography and Literature And Literature to the End of the Sixth Century A.D. with an Account of the Principal Sects and Heresies, (Original date of publication 1911), 653-654.
• Şahin 2004 D. Şahin, Amisos Mozaiği, Ankara.
• Tekin 2010 O. Tekin, “Pers İmparatorluğu’ndan Türk-İslam Egemenliğine, Kahramanmaraş’ta Tarih, Kültür ve Para” Dağların Gazeli Maraş, 157-183.
• Texier 2002 F. M. C. Texier, (Asie Mineure) Küçük Asya: Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi, Cilt 3, A. Suat (çev.), Ankara.
• Tok et al. 2013 E. Tok – A. Talaman – M. Atıcı, “Nymphaion (Kemalpaşa) Yakınlarında Bir Roma Villasının Mozaikleri: Eski Ahit Öyküleri Üstüne Bir Yorum/A Roman Villa’s Mosaics from near the Nymphaion (Kemalpaşa): An Interpretation on Old Testament’s Narratives”, JMR 6, 59-105.
• Tülek 2004 F. Tülek, Late Roman and Early Byzantine Floor Mosaics in Cilicia, Unpublished Doctoral Dissertation, University of Illinois.
• Ürkmez 2014 Ö. Ürkmez, “Eski Çağ’da Maraş ya da Marqašti Germanicia” KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi 11.2, 67-95.
• Vasiliev 1943 A. A. Vasiliev, Bizans İmparatorluğu Tarihi I, A. M. Mansel (çev.), Ankara.
• Yılmaz et al. 2014 O. Yılmaz – F. Coşkun – M. Ertuğrul, “Kutsal Bir Fenomen Olarak Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslamiyet’te Güvercin”, BEU. SBE. Dergisi Cilt 3.2, 129-139.
• Zoroğlu 2005 K. L. Zoroğlu, “Kahramanmaraş’ın İlkçağdaki Yeri”, I. Kahramanmaraş Sempozyumu, Cilt 1, 303-307.
• Wallace-Hadrill 1982 D. S. Wallace-Hadrill, Christian Antioch: A Study of Early Christian Thought in the East, Cambridge.
• Web references:
• http://syri.ac/diyarbakir-turkey-meryem-ana-kilisesi-diyr-00334 (12.07.2018).
• http://www.trakus.org/kods_bird/uye/?fsx=2fsdl17@d&tur=Tura%E7 (12.07.2018).
• http://www.christiansymbols.net/animals_2.php (12.07.2018).