PATARA LİMAN CADDESİNDE MOZAİKLİ BİR YAPI

Yıl 2022, Sayı: 15, 17 - 33, 09.11.2022

Şevket Aktaş

https://doi.org/10.26658/jmr.1143768

Cited By: 1

Öz

Patara kent merkezini limana bağlayan liman caddesinin batı portiğindeki II numaralı mekânda yapılan kazılarla bulunan mozaik, bu makalenin konusunu oluşturur. Söz konusu mozaik ilgili mekânın ikinci katına aittir. Oldukça tahrip olan ve çok sayıda küçük parçadan oluşan bu mozaik, Patara’da Kadın Şapeli ve Liman Hamamı’ndaki örneklerden sonra tespit edilen üçüncü örnektir. 2013 yılında gerçekleştirilen konservasyon çalışmaları ardından mozaiğin üç bordürle çevrelenen bir panodan oluştuğu anlaşılmıştır. Geometrik desenli mozaik, opus tessellatum tekniğinde yedi farklı renge sahip tessera kullanılarak yapılmıştır. Desenlerin işlenişinde koyudan açığa doğru sıralanan renkler ile motiflere bir derinlik hissi kazandırılmıştır. Dairesel ana desenin boşluklarında kullanılan dolgu motifleri ile de karmaşık bir dekorasyon yaratılmıştır. Patara mozaiğinin desen repertuarı ve yapım tekniğinin yanı sıra kazı bulguları, ikinci kata ait bu taban mozaiğini MS 5. yüzyıla tarihlememize olanak tanır. Patara mozaikleri üzerine ilk detaylı araştırmaya konu olan bu mozaik, başta Patara olmak üzere Likya ve Batı Anadolu’da tespit edilen taban mozaiklerine yeni bir örnek sunar. Bunun yanı sıra bu çalışma, özellikle bölgenin mozaik repertuarı, inşa teknikleri ve olası yeni atölyelerin tespitine ilişkin soruları da tartışmaya açar.

Anahtar Kelimeler

Likya, Patara, Liman Caddesi, Batı Portik, mozaik

A BUILDING WITH MOSAIC IN THE PATARA HARBOR STREET

Öz

This article is about a mosaic uncovered during the excavations in chamber II on the west portico of the Harbor Street of Patara that connects the city center to the harbor. The mosaic in question was located on the second floor of the relevant space. The mosaic, which is heavily damaged and consists of many small fragments, is the third example uncovered after those founds in the Women’s Chapel and Harbor Bath at Patara. After restoration work was completed in 2013, it was discovered that the mosaic was made up of a panel surrounded by three borders. Utilizing seven various tessera kinds, this geometric patterned mosaic was created using the opus tessellatum process. With the colors ordered from dark to bright in the pattern processing, the motifs have been given a sense of depth. Filling motifs are utilized in the gaps of the circular main design to produce more intricate ornamentation. The Pataran mosaic’s design repertory and building technique, as well as the excavation results, place it in the 5th century AD. This mosaic, the topic of the first comprehensive study of Pataran mosaics, is a unique example of floor mosaics found in Lycia and Western Anatolia, particularly in Patara. Furthermore, this study opens questions about the mosaic repertoire of the region, construction techniques, and the identification of possible new workshops.

Anahtar Kelimeler

Lycia, Patara, Harbour Street, West Portico, mosaic

Kaynakça

• Aktaş 2012 Ş. Aktaş, “Ana Cadde”, bk. H. İşkan Işık, Patara 2010 Yılı Kazı ve Restorasyon Çalışmaları, 33. KST, 3, 15-39.
• Aktaş 2013 Ş. Aktaş, Patara Ana Caddesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Aktaş 2019a Ş. Aktaş, “Sosyal Yaşamın Merkezi: Liman Caddesi ve Merkez Agora”, H. İşkan (ed.), Patara: Kent, Liman, Kült, İstanbul, 250-271.
• Aktaş 2019b Ş. Aktaş, “Patara Merkez Agora Batı Stoa Kuzey kapısı”, V. Keleş - H. Kasapoğlu - H. E. Ergürer - E. Çelikbaş - A. Yılmaz (eds.), Cevat Başaran‘a 60. Yaş Armağanı / Essays for Cevat Başaran‘s 60th Birthday Occasion, Ankara, 783-796.
• Aktaş 2020 Ş. Aktaş, “Liman Caddesi”, H. İşkan - F. Şahin (eds.), Lykia‘nın Akdeniz‘e Açılan Kapısı PATARA, Ankara 61-65.
• Akyürek 2016 E. Akyürek, “Likya’da Bizans Dönemi”, H. İşkan – E. Dündar (eds.), Lukka‘dan Likya‘ya / From Lukka to Lycia Sarpedon ve Aziz Nikolaos‘un Ülkesi / The Land of Sarpedon and St. Nicholaos, İstanbul, 520-533.
• Bayburtluoğlu 2007 C. Bayburtluoğlu, “Arycanda Kazıları 2006”, ANMED 5, 1-5.
• Çelik 2013 Ö. Çelik, “İncirli Köyü Martyrium Mozaikleri ve Hatay Mozaikleri Arasındaki Yeri”, JMR 14, 53-77.
• Décor I C. Balmelle - M. Blanchard Lemée - J. Christophe - J.-P. Darmon - A.-M. Guimier Sorbets - H. Lavagne - R. Prudhomme - H. Stern, Le Décor géométrique de la mosaïque romaine I, Paris, 1985.
• Décor II C. Balmelle - M. Blanchard-Lemée - J.- P. Darmon - S. Gozlan - M. P. Raynaud, Le Décor géométrique de la mosaïque romaine II, Paris, 2002.
• Duliere 1974 C. Duliere, Mosaique des Portiques de la Grande Collonade Section VI, Foullis d’Apamee de Syrie, Miscellenae 3, Centre Belge de Recherches Archeologiques a Apamee de Syrie, Bruxells. Ennaifer 1994 M. Ennaifer, “État de la recherche dans le domaine de la mosaïque en Tunisie”, CMGR IV, 229-242.
• Habas 2018 L. Habas, “Early Byzantine Mosaic Floors of the Church at Ozem, Israel”, JMR 11, 97-120.
• Işık 2011 F. Işık, Caput Gentis Lyciae Patara / Likya Soyunun Başkenti, İstanbul.
• Işıklıkaya 2010 I. R. Işıklıkaya, Perge Mozaikleri. Macellum, Güney Hamam ve Geç Dönem Meydanı Doğu Portiği, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• İşkan 2020 H. İşkan, “Konum ve Tarih”, H. İşkan – F. Şahin (eds.), Lykia‘nın Akdeniz‘e Açılan Kapısı PATARA, Ankara 55-60.
• Korkut 2021 T. Korkut, “The Mosaics of the Basilica”, T. Korkut - S. Urano (eds.), The City Basilica of Tlos, İstanbul, 79-126.
• Koşdemir 2022 U. Koşdemir, Olympos Antik Kenti 3 No.Lu Kilise Mozaikleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Landstatter 2012 S. Landstatter, Ephesos Yamaç Evleri 2, İstanbul.
• Levi 1947 D. Levi, Antioch Mosaic Pavement, Vol. I-II, Princeton.
• Manière-Lévêque 2012 A.-M. Maniere-Lévêque, Corpus of the Mosaics of Turkey Volume II, Xanthos, Part 2: The West Area, İstanbul.
• Mlynarczyk 2002 J. Mlynarczyk, “Hippos (Sussita): Exploration of the North-West Church Complex ( Areas NWC and. OPB) 2002”, Swiatowit IV (XLV), 73-88.
• Olcay-Uçkan vd. 2019 B. Y. Olay-Uçkan – G. K Öztaşkın – Ö. E. Öncü – S. Evcim – M. Öztaşkın, “Olympos Kazısı 2017 Yılı Çalışmaları”, 40. KST, 3, 617-638.
• Özet 2009 A. Özet, “Bodrum-Torba Monastery Mosaics” JMR 3, 71-82.
• Öztaşkın - Öztaşkın 2012 G. K. Öztaşkın – M. Öztaşkın, “Antalya-Olympos Mozaikli Yapı”, K. Dörtlük – T. Kahya – R. Boyraz Seyhan - T. Ertekin (eds.), Uluslararası Genç Bilimciler Buluşması I: Anadolu Akdenizi Sempozyumu, Antalya, 329-346.
• Öztaşkın 2013 G. K. Öztaşkın, Olympos Antik Kenti Episkopeion Yapı Topluluğu, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Parrish 2007 D. Parrish, “The General State of Mosaic Research in Turkey in 2005”, M. Şahin (ed.), III. Uluslararası Türkiye Mozaik Korpusu Sempozyumu Bildirileri/The Proceeding of III. International Symposium of the Mosaic of Turkey, Bursa, 17-26.
• Patacı – Laflı 2019 S. Patacı – E. Laflı, Hadrianapolis IV: Early Byzantine mosaics and frescoes from Northwestern central Turkey, BAR International Series 2928, Oxford.
• Raynaud 2009 M. P. Raynaud, Corpus of The Mosaics of Turkey I - Lycia - Xanthos, Part 1, The East Basilica, İstanbul.
• Scheibelreiter 2007 V. Scheibelreiter, “Mosaics in Roman and Late Antique Western Asia Minor”, M. Şahin (ed.), III. Uluslararası Türkiye Mozaik Korpusu Sempozyumu Bildirileri/The Proceeding of III. International Symposium of the Mosaic of Turkey, Bursa 63-77, Lev. 187-193.
• Şahin 2004 D. Şahin, Amisos Mozaiği, Ankara.
• Tiryaki 2016 A. Tiryaki, “Rhodiapolis Piskoposluk Kilisesi’nin Geometrik Desenli Taban Mozaikleri” OLBA XXIV, 505-534.
• Üney 2015 S. Üney, Haleplibahçe Mozaikleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.