Wooden Lectern and Qur’an Case with Ivory Mosaic Decoration from Konya A.R. İzzet Koyunoğlu Museum

Yıl 2024, Sayı: 17, 83 - 102, 04.11.2024

Ayben Kayın

https://doi.org/10.26658/jmr.1564687

Öz

The subject of the study is a lectern and a Qur’an case from wooden artworks in the Konya A.R. İzzet Koyunoğlu Museum. The aim of the study is to make detailed examinations of these two works, which are very similar in terms of technical and ornamental features and are also related in terms of their functions, to introduce the works and to make a dating suggestion by comparing them with similar examples.
The works are decorated with tarsi and painting on wood. The fact that the Qur’an case and the lectern show similar characteristics in terms of technique, color, decoration and workmanship makes us think that the works may be produced in the same period or even by the same master or workshop, and allows us to make suggestions on this subject. A similar Qur’an case, a drawer and three lecterns were identified in various museums and publications conducted in order to make a dating suggestion about the works. Based on similar examples that could be identified, it was deemed possible to date the works to the second half of the 17th century.

Anahtar Kelimeler

Wooden art, Ottoman art, marquetry, Qur’an case, lectern.

Konya A.R. İzzet Koyunoğlu Müzesinde Bulunan Fildişi Mozaik Süslemeli Ahşap Rahle ve Kur’an Mahfazası

Öz

Çalışmanın konusunu Konya A.R. İzzet Koyunoğlu Müzesinde bulunan ahşap eserlerden bir rahle ile bir Kur’an mahfazası oluşturmaktadır. Çalışmanın amacı, teknik ve süsleme özellikleri bakımından birbirine oldukça benzeyen ve aynı zamanda işlevleri yönünden de ilişkili olan bu iki eserin ayrıntılı incelemelerini yaparak eserleri tanıtıp benzer örnekler ile karşılaştırarak tarihlendirme önerisinde bulunmaktır.
Eserler, ahşap üzerine tarsi ve boyama teknikleriyle süslenmiştir. Kur’an mahfazası ve rahlenin teknik, renk, süsleme ve işçilik yönünden benzer özellikler göstermesi, eserlerin aynı dönem ve hatta aynı usta ya da atölye üretimi olabileceği konusunu düşündürmekte ve bu konuda öneri yapmamıza imkân vermektedir. Eserler hakkında tarihlendirme yapabilmek için yapılan müze araştırmaları ve yayınlarda benzer bir Kur’an mahfazası, bir çekmece ve üç rahle tespit edilmiştir. Tespit edilebilen benzer örneklere dayanarak eserlerin 17. yüzyılın ikinci yarısına tarihlendirilmesi mümkün görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Ahşap sanatı, Osmanlı sanatı, tarsi tekniği, Kur’an mahfazası, rahle

Kaynakça

• Akınay 2019 A. Akınay, Türk ve İslam Eserleri Müzesi’nde Bulunan Bir Grup Ahşap Eser, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
• Bilirgen 2004 E. Bilirgen, “Saray Koleksiyonundan Çekmece ve Kutular”, Antik Dekor 85, 76-84.
• Bozer 2006 R. Bozer, “Ahşap Sanatı”, A. U. Peker - K. Bilici (eds.), Anadolu Selçukluları ve Beylikler Dönemi Uygarlığı 2, Ankara.
• Bozkurt 2007 N. Bozkurt, “Rahle”, TDV İslam Ansiklopedisi 34, İstanbul, 413-415.
• Çığ 1962 K. Çığ, “İmzalı Eski Çekmece, Güz ve Lihye-İ Saadet Mahfazaları ve Sanatkârları”, Milletlerarası I. Türk Sanatları Kongresi, Ankara, 101-119.
• Çulpan 1968 C. Çulpan, Rahleler, İstanbul.
• Kara 2021 H. Kara, “Hat Sanatı Araç Gereçlerinin Korunduğu Hattat Sandıkları: Ankara Etnografya Müzesinden Örnekler”, SUSBED 46, 42-57.
• Kara 2022 H. Kara, Konya Mevlana Müzesindeki Ahşap Eserler, İstanbul.
• Katıldı 2019 N. Katıldı, İstanbul Türk ve İslam Eserleri Müzesi’nde Yer Alan Rahleler, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
• Kerametli 1961 C. Kerametli, “Osmanlı Devri Ağaç İşleri, Tahta Oyma, Sedef, Bağ ve Fildişi Kakmalar”, Türk Etnografya Dergisi 55, 5-13.
• Öney 1970 G. Öney, “Anadolu’da Selçuklu ve Beylikler Devri Ahşap Teknikleri”, Sanat Tarihi Yıllığı 3, 135-149.
• Şenyurt 1993 T. Z. Şenyurt, Türk ve İslam Eserleri Müzesi’ndeki Kakmalı Rahleler, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Yücel 1977 E. Yücel, “Osmanlı Ağaç İşçiliği”, Kültür ve Sanat 5, 58-71.