Van (Türkiye) İlinde Bulunan Bazı Göletlerin Su Kalite Özellikleri

Yıl 2024, , 1 - 17, 10.07.2024

Muhammet Demir

https://doi.org/10.46384/jmsf.1391707

Öz

Bu çalışma, Sonbahar (Kasım 2022), İlkbahar (Mayıs 2023) ve Yaz (Temmuz 2023) mevsimlerinde, Van ilinde bulunan Aşağı Tulgalı, Oymaklı, Sırımlı, Morçiçek ve Sağmalı gölet sularının fiziksel ve kimyasal özelliklerini araştırmak amacıyla yapılmıştır. Arazide yerinde yapılan ölçümlerde ortalama, çözünmüş oksijen 8.70±0.77 mgL-1, su sıcaklığı 13.56±0.62°C, bulanıklık 18.09±12.57 NTU, elektriksel iletkenlik 423.67±156.37 μScm-1, tuzluluk ‰0.21±0.08 mgL-1, pH 8.77±0.18, TÇK 215.26±80.04 olarak ölçülmüştür. Laboratuvarda yapılan kimyasal analizlerde ise ortalama, Cl2 27.36±3.81 mgL-1, Ca+2 52.50±14.43 mgL-1, Mg+2 22.95±10.49 mgL-1, Ca+Mg 151.97±48.96 mgL-1, CO32- 6.21±0.92 mgL-1, HCO3- 130.61±61.39 mgL-1, NO2- 0.07±0.02 mgL-1, NO2—N 0.02±0.01 mgL-1, NO3- 3.93±2.38 mgL-1, NO3—N 0.94 ±0.56 mgL-1, NH3 0.36±0.45 mgL-1, NH3-N 0.31±0.39 mgL-1, NH4 0.38±0.47 mgL-1, PO4-3 0.10±0.10 mgL-1, P 0.03±0.04 mgL-1, SO4 102.95±32.12 mgL-1, K 2.16±1.01 mgL-1, Na 9.76±3.12 mgL-1, B 0.56±0.38 mgL-1, Toplam sertlik 20.33±10.82 mgL-1, Organik madde 1.35±0.39 mgL-1, SAR 0.29±0.07 mgL-1, Cr+6 0.001±0.001 mgL-1, Fe+2 0.032±0.023 mgL-1, Mn+2 0.075±0.129 mgL-1, Cu 0.005±0.003 mgL-1, nikel ve kobalt değerleri ölçülebilir değerin altında ve Zn 0.010±0.003 mgL-1 olarak tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlar ilgili su kalitesi yönetmeliklerine göre değerlendirilmiştir. Gölet suları, YSKYY ve SKKY’ye göre, pH dışındaki parametrelerin tarımsal sulamada kullanılabilecek kalitede olduğu, ASSKY’ye göre, amonyak (Sırımlı ve Morçiçek hariç) ve nitrit dışındaki parametrelerin ise sazan ve alabalık üretimine uygun olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Göletler, Sulama suyu, Su kalitesi, Su kirliliği, Van

Water Quality Characteristics of Some Ponds in Van (Türkiye) Province

Öz

This study was conducted to investigate the physical and chemical properties of the waters of Lower Tulgalı, Oymaklı, Sırımlı, Morçiçek and Sağmalı ponds in Van province during the Autumn (November 2022), Spring (May 2023) and Summer (July 2023) seasons. On site measurements were as follows: Dissolved oxygen 8.70±0.77 mgL-1, water temperature 13.56±0.62°C, turbidity 18.09±12.57 NTU, electrical conductivity 423.67±156.37 μScm-1, salinity 0.21±0.08 mgL-1, pH 8.77±0.18, TDS 215.26±80.04. The mean levels of chemical parameters were determined as Cl2 27.36±3.81 mgL-1, Ca+2 52.50±14.43 mgL-1, Mg+2 22.95±10.49 mgL-1, Ca+Mg 151.97±48.96 mgL-1, CO32- 6.21±0.92 mgL-1, HCO3- 130.61±61.39 mgL-1, NO2- 0.07±0.02 mgL-1, NO2--N 0.02±0.01 mgL-1, NO3- 3.93±2.38 mgL-1, NO3--N 0.94 ±0.56 mgL-1, NH3 0.36±0.45 mgL-1, NH3-N 0.31±0.39 mgL-1, NH4 0.38±0.47 mgL-1, PO4-3 0.10±0.10 mgL-1, P 0.03±0.04 mgL-1, SO4 102.95±32.12 mgL-1, K 2.16±1.01 mgL-1, Na 9.76±3.12 mgL-1, B 0.56±0.38 mgL-1, total hardness 20.33±10.82 mgL-1, organic matter 1.35±0.39 mgL-1, SAR 0.29±0.07 mgL-1, Cr+6 0.001±0.001 mgL-1, Fe+2 0.032±0.023 mgL-1, Mn+2 0.075±0.129 mgL-1, Cu 0.005±0.003 mgL-1, nickel and cobalt values were below measurable levels and Zn was determined as 0.010±0.003 mgL-1. The results obtained were evaluated according to the relevant water quality regulations. According to YSKYY and SKKY, all the measured parameters excluding pH indicated that pond waters were suitable for agricultural irrigation. According to ASSKY, all parameters excluding ammonia (except Sırımlı and Morçiçek) and nitrite were suitable for carp and trout production.

Anahtar Kelimeler

Ponds, İrrigation water, Water quality, Water pollution, Van

Kaynakça

• AB. (1998) Avrupa Birliği, insan tüketimi amacıyla kullanılacak su kalitesini 98/83/EC Konsey Direktifi. https://suar.com.tr/uygulamalar/icmesuyu/icme-suyu-standartlari/avrupa-birligi-icmesuyu-standartlari/. Erişim tarihi: 10.11.2023.
• Akbaş, A. (2014). Türkiye Üzerindeki Önemli Kurak Yıllar. Coğrafi Bilimler Dergisi 12 (2). 101-118.
• APHA. (1995). Standard methods for the examination of water and wastewater. American Public Health. USA. 1008p.
• ASSKY. (2014) Alabalık ve Sazan Türü Balıkların Yaşadığı Suların Korunması ve İyileştirilmesi Hakkında Yönetmelik. Resmi Gazete 12.1.2014 tarihli ve 28880 sayılı. Ankara.
• Atabey, E. (2015). Elementler ve Sağlığa Etkileri. Hacettepe Üniversitesi Mezotelyoma ve Medikal Jeoloji Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları. Yayın No: 1. Ankara. s.619.
• Atıcı, A. A. (2017). Karasu Çayı (Van) Kum Alım Faaliyetlerinin Su Kalitesi ve İnci Kefali (Alburnus tarichi. Guldenstaedt 1814) Populasyonu Üzerine Etkileri (Doktora tezi basılmamış). Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Van.
• Atıcı, A. A. (2020). Dönerdere, Yumruklu, Değirmigöl ve Dolutaş Göletlerinin (Van. Türkiye) Su Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Cilt: 5 Sayı: 3. 348
• Ayyıldız, M. (1983). Sulama Suyu Kalitesi ve Tuzluluk Problemleri (ikinci baskı). A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları No: 879. Ders Kitabı No: 244. Ankara.
• Bayram, M. S. (2016). Van Gölü’ne dökülen Güzelkonak (Arpit) Deresi’nin (Gevaş-Van) su kalite kriterleri üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Van, Türkiye. 107s.
• Bower, C. A & Wilcox, L. V. (1965). Predpitation and solution ofcalcium carbonate in irrigation operations. Soil Sci 29: 93-94.
• Bulum, B. Ö. (2015). Bendimahi Çayı’nın (Van) su kalite kriterleri üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Van. Türkiye. 126s.
• Bulut, C., Akçimen, U., Uysal, K., Küçükkara, R. & Savaşer, S. (2010). Karanfilliçay Deresi Suyunun Fizikokimyasal ve Mikrobiyolojik Parametrelerinin Mevsimsel Değişimi ve Akuakültür Açısından Değerlendirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 21: 1-7.
• Çağlar, M. (2011). Murat Nehrinin Palu İlçesi ve Gülüşkür Bölgeleri Arasında Kalan Kısmının Su Kalitesi Ve Bentik Diyatomeleri (doktora tezi). Fırat Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Elazığ.
• Çavuş, A. (2018). Aygır Gölü su kalitesi ve yönetimi üzerine bir araştırma. Doktora Tezi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Van. Türkiye. 215s.
• Çiçek, N. L. & Ertan, Ö. O. (2012). Köprüçay Nehri (Antalya)’nın fiziko-kimyasal özelliklerine göre su kalitesinin belirlenmesi. Ekoloji. 21 (84): 54-65.
• Çoban, F. (2007). Hazar Gölü Su Kalitesinin Araştırılması (yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Elazığ.
• Dede, Ö.T. & Sezer, M. (2017). Aksu çayı su kalitesinin belirlenmesinde Kanada su kalitesi indeks (CWQI) modelinin uygulanması. Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University. 32 (3): 909-917.
• Demir, M. & Şen, F. (2021). 2021 Yılında Görülen Kuraklığın Van İlindeki Bazı Su Kaynakları ve Balıkçılığa Etkileri. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi (KUZFAD). Sayı: 2. 94 – 104.
• Demir, M. (2023a). Van İlinde Su Ürünleri Üretiminin Mevcut Durumu. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Balıkçılık Dergisi (COMU-JMSF). Cilt: 6 Sayı: 1. 15 – 23.
• Demir, M. (2023b). Van İlinde Bulunan Baraj Göllerinde Avlanabilir Stok Tespiti. Agro Science Journal of Igdir University Cilt 1 Sayı 1.
• Dişli, M. (2002). Şanlıurfa Balıklıgölü'nün Su Kalitesi Yönüyle Değerlendirilmesi (yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Dönmez, Z. K. (2010). Ilgın Çavuşçu Gölü Sulama Kanalında Su Kalitesi Parametrelerinin İncelenmesi (yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Konya.
• Donahue, I. & Irvine, K. (2003). Effects of sediment particle size composition on survivorship of benthic invertebrates from Lake Tanganyika. Africa. Archiv für Hydrobiology. 157(1). 131- 144. DOI: 10.1127/0003-9136/2003/0157-0131.
• DSÖ, (1993). World Health Organization. Guidelines for Drinkingwater Quality. https://suar.com.tr/uygulamalar/icmesuyu/icme-suyu-standartlari/dunya-saglikorgutu-icme-suyu-standartlari/. Erişim tarihi: 10.11.2023.
• Emre, Y. & Kürüm, V. (2007). Havuz ve Kafeslerde Alabalık Yetiştiriciliği. Posta Basım Evi. Seyrantepe-İstanbul. 272.
• Gülle, İ. (2005). Karacaören I Baraj Gölü (Burdur) planktonunun taksonomik ve ekolojik olarak incelenmesi. Doktora Tezi. Süleyman Demirel araştırma. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 35(3-4). 201-208.
• Gray, N. F. (2015). Metaller. 9. İçme Suyu Kalitesi. (Ed. Mustafa Işık). Nobel Akademik Yayıncılık. Ankara. 519.
• Gürevin, C. (2004). Ömerli (İstanbul) Baraj Gölü Su Kalitesi Problemlerinin Araştırılması ve Sürdürülebilir Kullanımı (Yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• HACH. (2005). DR 5000 Spectrometer Procedures Manuel. Erişim tarihi: 10 Haziran 2020. http://tr.hach.com/quick. search- download. search.jsa?keywords= kullan%C4%B1m.
• İSY. (2019) İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik. Resmi Gazete 6.7.2019 tarihli ve 30823 sayılı. Ankara.
• Kabay, T. (2019). Tarımsal Kuraklık. 3. International Symposium on Natural Hazards and Disaster Management. Van. Türkiye. 25 - 27 Ekim 2019. ss.128-133.
• Kaya, İ. (2015). Amasya Ziyaret Göleti Havzası Su Kalitesi Ve Sediment Konsantrasyonunun Zamansal Değişiminin Araştırılması (Yüksek lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Tokat.
• Kaya, N. & Şen, F. (2022). Kabaklı Göleti (Diyarbakır) Suyunun Su Kalitesi Özellikleri. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi (KUZFAD). Cilt: 2 Sayı: 2. 174 – 184.
• Maraşlıoğlu, F. (2007). Yedikır Baraj Gölü (Amasya-Türkiye) Fitoplanktonu ve Mevsimsel Değişimi Üzerine Bir Araştırma. Doktora Tezi. O.M.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü. Samsun.
• Minareci, O. & Çakır, M. (2018). Adıgüzel Baraj Gölü’nde (Denizli/Türkiye) Deterjan. Fosfat. Bor ve Ağır Metal Kirliliğinin Belirlenmesi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 8(1). 61-67.
• Obiefuna, G.I. & Sheriff, A. (2011). Assessment of Shallow Ground Water Quality of Pindiga Area. Yola Area. NE. Nigeria for Irrigation and Domestic Purposes. Research Journal of Environmental and Earth Sciences 3: 2: 131-141.
• Oğur, R. & Tekbaş, Ö.F. (2005). “Su Analizleri”. Aydan Matbaacılık.
• Olhan, E. & Ataseven, Y. (2009). Türkiye’de içme suyu havza alanlarında tarımsal faaliyetlerden kaynaklanabilecek kirliliği önleme ile ilgili yasal düzenlemeler. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi. 6 (2). 161-169.
• Özdemir, N. (1994). Tatlı ve Tuzlu Sularda Alabalık Üretimi. Fırat Üniversitesi Yayınları. No:35 228 sayfa. Elazığ.
• Özkan, (2023). Ulusal Su Planı. Tarım ve Orman Dergisi. Tarım ve Orman Bakanlığı. http://www.turktarim.gov.tr/Haber/869/ulusal-su-plani-hazirlandi.
• Pulatsü, S. & Çamdeviren, H. (1999). Water Quality Parameters in İnflow of Sakaryabaşı Trout Farm. Tarım Bilimleri Dergisi. 5:2. 30-35.
• Samsunlu, A. (2005). “Çevre Mühendisliği Kimyası” Birsen Yayınevi. İstanbul.
• Sepil, A. (2020). Nemrut Krater Gölü (Bitlis) Su Kalitesi. Gölde Yaşayan Aphanius mento (Heckel. 1843)’nun Larval Ontogenisi Ve Osmoregülatör Kapasitesinin Belirlenmesi. (Doktora Tezi). Van YYÜ. Fen Bilimleri Enstitüsü. Van.
• Seyhan, Y. (2016). Deliçay (Haydarbey Çayı)'ın su kalite kriterlerinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Van.
• SKKY. (2008). Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği. Erişim tarihi: 14.11.2023. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/02/20080213-13.htm.
• Sönmez, A.Y., Hisar. O. & Yanık, T. (2012). Karasu Irmağında ağır metal kirliliğinin tespiti ve su kalitesine göre sınıflandırılması. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg., 43(1). 69-77.
• Şahin, C. (2015). Düzağaç Akdeğirmen Baraj Gölü (Sincanlı. Afyonkarahisar) Sığ Bentik Zon'daki Chironomidae Faunasının Su Kalitesi İle İlişkilendirilmesi Üzerine Bir Araştırma (yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Afyon.
• Şen, F. (2001). Nazik Gölü (Ahlat-Bitlis) Sazan (Cyprinus carpio L.1758) Populasyonu Üzerinde Bir Araştırma. Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Erzurum. Türkiye. 140s.
• Şen, F. (2016). Türkiye’de Su Kaynakları Yönetimi. Söz Sahibi Kurumlar. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ve Su Ürünleri Uygulamaları, 2023-2071 Vizyonuyla Tarım (Ed: Kızılkaya S., Öztürk H., Djan F., Değirmen Ş.). 2. Cilt. Semih Ofset. Ankara. s: 208-241.
• Şen, F. (2017). Türkiye’de Su Kaynakları Yönetimi. Söz Sahibi Kurumlar. Gıda. Tarım Ve Hayvancılık Bakanlığı ve Su Ürünleri Uygulamaları. 2023-2071 Vizyonuyla Tarım. (Ed. Sabri Kızılkaya. Hüseyin Öztürk. Fatih Doğan. Şahin Değirmen. Nail Süngü). Semih Sistem Ofset Basım Yayım. Ankara. 208-241.
• Şen, F. Atıcı. A. A. & Elp, M. (2018). Van Gölü Havzası Endemik Balık Türleri. YYÜ Tar. Bil. Derg. 28:63-70.
• Tanyolaç, J. (2000). Limnoloji. Hatipoğlu Yayınevi. Ankara.
• Tanyolaç, J. (2009). Limnoloji (Tatlısu Bilimi). Hatipoğlu Yayınevi. Ankara. 263.
• Taş, B. & Çetin, M. (2011). Gökgöl (Ordu-Türkiye)’ün bazı fiziko-kimyasal özelliklerinin incelenmesi. Ordu Üniv. Bil. Tek. Derg., 1(1). 73-82.
• Tepe, Y. (2009). Reyhanlı Yenişehir Gölü (Hatay) su kalitesinin belirlenmesi. Ekoloji Dergisi. 18(70). 38-46.
• Tepe, Y. & Mutlu, E. (2004). Yayladağı Görentaş Göleti (Hatay) su kalitesi parametreleri üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 35(3-4). 201-208.
• TSE. (2022). Türk Standardı 266 (TS 266): İnsani Tüketim Amaçlı Sular. Türk Standartları Enstitüsü. Ankara. Türkiye. 1s.
• Varol, M. (2010). Dicle Nehri ve Üzerindeki Baraj Göllerinin Fiziksel. Kimyasal ve Algolojik Özellikleri. Doktora Tezi. Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri enstitüsü. Elazığ. 237.
• Yıldız, K., Şen, B., Baykal, T., Akbulut, A., Açıkgöz, İ., Udoh, A. U., Alp, M. T., Canpolat, Ö., Koçer, M. A. & Çağlar, M. (2008). Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki Önemli Sulakalanların Alg Florasının Sistematik Olarak İncelenmesi (Dicle Havzası). TÜBİTAK Proje No: TBAG-2436 (101T045).
• Yılmaz, L. & Peker, S. (2013). Su kaynaklarının Türkiye açısından ekono-politik önemi ekseninde olası bir tehlike: Su savaşları. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. Ankara. 3(1): 57-74.
• YSKYY. (2015). Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği. Resmi Gazete 5.4.2015 tarih ve 29327 sayı. Ankara.
• Wicks, BJ., Joensen, R., Tang, Q. & Randall, DJ. (2002). Swimming and Ammonia Toxicity in Salmonids: the Effect of Sub Lethal Ammonia Exposure on The Swimming Performance of Coho Salmon and The Acute Toxicity of Ammonia in Swimming and Resting Rainbow Trout. Aquat Toxicol. 59(1-2):55-69.
• Zünbülgil, B. (2015). Uluabat Gölü Sulakalan Bölgesi Epifitik Diyatomeleri İle Su Kalitesi Arasındaki İlişkiler (yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü