Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Sustainable Crab Fishing with Rakkang (Stick Dip Nets): Catch Performance and Socio Economic Evaluation in Tanah Laut, Indonesia

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 75 - 86, 14.07.2025
https://doi.org/10.46384/jmsf.1658346

Öz

This study aims to evaluate the catch performance and socio-economic relevance of traditional stick dip nets, by comparing two types, Rakkang-A in Muara Kintap and Rakkang-B in Bawah Layung, Tanah Laut Regency, Indonesia. The fieldworks were conducted between September and October 2024. A total of 580 Rakkang were deployed in the mangrove areas, with sample size: Rakkang-A (n = 73 lifts, 10.43±0.04) and Rakkang-B (n = 71 lifts, 10.14±2.89). The crab catch data on Scylla serrata and S. olivacea were collected, and statistical analysis was performed to determine significant differences in catch rates. Results showed that the two Rakkang types effectively captured both S. serrata and S. olivacea, but with species-specific preferences. Rakkang-A was more effective for S. olivacea, while Rakkang-B yielded higher catches of S. serrata. Catch per unit effort (CPUE) analysis revealed that Rakkang-A had a higher CPUE for S. olivacea (0.14 ind/trap) compared to Rakkang-B (0.05 ind/trap). Conversely, both Rakkang types performed equally for S. serrata (0.16 ind/trap). Overall, CPUE of Rakkang-A (0.30±0.03) was approximately 1.34 times greater than that of Rakkang-B (0.22±0.05). The bait selection played a crucial role, with S. olivacea being more attracted to fish bait, whereas S. serrata preferred crab bait. These findings highlight the importance of selecting the appropriate Rakkang type and bait for optimizing crab fishing efficiency. Further research on environmental factors and gear modifications could enhance sustainability and economic viability for local fishers.

Destekleyen Kurum

Facilitating and communicating with relevant institutions and stakeholders

Proje Numarası

There is no specific project number for this research

Kaynakça

  • Abidin, N., Prafiadi, S., & Yunita, M. (2022). Keanekaragaman spesies kepiting bakau (Scylla Sp) di kawasan hutan mangrove Sungai Muturi, Teluk Bintuni. Jurnal Genesis Indonesia, 1(02), 55-65. https://doi.org/10.56741/jgi.v1i02.92
  • Afriani, A., Banurea, J. S., & Waruwu, R. (2024). The effectiveness of fish traps catch at different depth on Pandaratan Beach, Central Tapanuli District. Jurnal Penelitian Terapan Perikanan Kelautan, 6(1), 8-13.
  • Anggreini, A. P., Astuti, S. S., Miftahudin, I., Novita, P. I., & Wiadnya, G. D. R. (2017). Uji selektivitas alat tangkap Gill net Millenium terhadap hasil tangkapan ikan Kembung (Rastrelinger brachysoma). Journal of Fisheries and Marine Science, 1(1), 24-30.
  • Dahle, E. A. (1989). A review of models for fishing operation in applied operations research. In K. B. Halley, (Ed.), Fishing. Nato Scientific Affairs and Lenum Press, New York and London.
  • Diana, F., Hafinuddin, H., & Ansar, M. (2018). Pengaruh jenis umpan yang berbeda terhadap hasil tangkapan kepiting bakau (Scylla serrata) dengan menggunakan alat tangkap Bubu. Jurnal Perikanan Tropis, 5(2), 119-129. https://doi.org/10.35308/jpt.v5i2.1031
  • FAO. (2015). Voluntary guidelines for securing sustainable small-scale fisheries in the context of food security and poverty eradication. Rome, 34 p.
  • FAO, Duke University, & WorldFish. (2023). Illuminating Hidden Harvests: The Contributions of small-scale fisheries to sustainable development. Rome, 376 p. https://doi.org/10.4060/cc4576en
  • Fazhan, H., Azra, M. N., Halim, S. A., Naimullah, M., Abualreesh, M. H., Shu-Chien, A. C., Wang, Y., Fujaya, Y., Syahnon, M., Ma, H., Waiho, K., & Ikhwanuddin, M. (2022). Species composition, abundance, size distribution, sex ratios, and movementof Scylla mud crabs within the mangrove ecosystem at Setiu Wetland, Terengganu, Malaysia. Frontiers in Marine Science, 9, 899789. https://doi.org/10.3389/fmars.2022.899789
  • Gustiawan, A., Hertati, R., & Syafrialdi, S. (2018). Pengaruh perbedaan jenis umpan terhadap hasil tangkapan kepiting bakau (Scylla serrata) pada alat tangkap Bubu Lipat (Traps) di perairan muara Sungai Jenggalu Provinsi Bengkulu. SEMAH Jurnal Pengelolaan Sumberdaya Perairan, 2(1). https://doi.org/10.36355/semahjpsp.v2i1.160
  • Hanafi, A., Harsuko, R., & Afandhi, A. (2019). Fishing gears assessment based on code of conduct for responsible fisheries (CCRF) at Probolinggo. Jurnal Pembangunan dan Alam Lestari, 10(2), 107-114.
  • Haqie, M. S., Noor, M. T., Aida G. R., & Kusaeri, A. (2024). Pengaruh perbedaan jenis umpan segar terhadap hasil tangkapan kepiting bakau (Scylla Serrata) pada alat tangkap Bubu Lipat di lingkungan perairan mangrove Kecamatan Panimbang, Banten. Jurnal Perikanan Unram, 14(4), 2337-2343. https://doi.org/10.29303/jp.v14i4.1040
  • Harper, S., Zeller, D., Hauzer, M., Pauly, D., & Sumaila, U. R. (2013). Women and fisheries: Contribution to food security and local economies. Marine Policy, 39, 56-63. https://doi.org/10.1016/j.marpol.2012.10.018
  • Ikhwanuddin, M., Azmie, G., Juariah, H. M., Abol-Munafi, A. B., Zakaria, M. Z., & Ambak, M. A. (2012). Tracking the movement of mud crabs, genus Scylla from mangrove area using telemetry system. Borneo Science, 30, 40-57.
  • Jeujanan, B. (2008). The effectiveness of rumpon in fishing operations in Southeast Maluku Waters. (Thesis). Institut Pertanian Bogor.
  • Kabalmay, F. I., Noor, M. T., & Sutoyo, A. (2017). Analisis pengaruh perbedaan waktu tangkap terhadap efektifitas hasil tangkapan kepiting (Scylla sp) menggunakan alat tangkap Bubu di Pantai Timur Surabaya. Jurnal Techno-Fish, 1(2), 86-92. https://doi.org/10.25139/tf.v1i2.1047
  • Larosa, R., Hendrato, B., & Nitisupardjo, M. (2013). Identifikasi sumberdaya kepiting bakau (Scylla sp.) yang didaratkan di TPI Kabupaten Tapanuli Tengah. Journal of Management of Aquatic Resources, 2(3), 180-189. https://doi.org/10.14710/marj.v2i3.4213
  • Madhu, V. R., Anand, S. B., Cerbule, K., & Herrmann, B. (2023). Simple pot modification improves catch efficiency and species composition in a tropical estuary mud crab (Scylla serrata) fishery. Estuarine, Coastal and Shelf Science, 288, 108369. https://doi.org/10.1016/j.ecss.2023.108369
  • Manzano, S. L., Villarosa, J., Pascua, Q., & Ballad, E. L. (2023). Culture practices and market distribution of mud crab in Santa Teresita, Cagayan, Philippines. Maritime Technology and Research, 5(4), 264-502. https://doi.org/10.33175/mtr.2023.264502
  • Patil, P. G., Virdin, J., Diez, S. M., Roberts, J., & Singh, A. (2016). Toward a Blue Economy: A promise for sustainable growth in the Caribbean; An Overview. The World Bank, Washington D.C. 92 p.
  • Phu, D., Tran, P. D., Nguyen, L. T., To, P. V., & Nguyen, K. Q. (2020). Effects of the trap entrance designs on the catch efficiency of swimming crab Charybdis feriata fishery. Fisheries Research, 323, 105730. https://doi.org/10.1016/j.fishres.2020.105730
  • Putri, A., Bengen, D. G., Zamani, N. P., Salma, U., Kusuma, N. P., Diningsih, N. T., & Kleinertz, S. (2022). Mangrove habitat structure of mud crabs (Scylla serrata and S. olivacea) in the Bee Jay Bakau Resort Probolinggo, Indonesia. Ilmu Kelautan: Indonesian Journal of Marine Sciences, 27(2), 124-132. https://doi.org/10.14710/ik.ijms.27.2.124-132
  • Quinitio, E. T., & Parado-Estepa, F. D. (2017). Development of a sustainable mangrove crab industry through science-based research. Southeast Asian Fisheries Development Center.
  • Rijkure, A., Cerbule, K., & Megnis, J. 2024. Abandoned, lost, or otherwise discarded fishing gear in coastal fisheries: A case study in the Baltic Sea coastal waters of Latvia. Marine Policy, 165, 106187. https://doi.org/10.1016/j.marpol.2024.106187
  • Rosalina, D., & Utami, E. (2021). Duration of Rakkang operation on mangrove crab catch. Jurnal Kelautan, 14(2), 203-209. https://doi.org/10.21107/jk.v14i2.10670
  • Supeni, E. A., Iriansyah, Ariska, Alfarizi, D. M., & Warni, E. R. (2020). Empowerment of Rakkang fishermen in Sungai Loban Village, Tanah Bumbu District. AQUANA: Jurnal Pengabdian kepada Masyarakat, 1(2), 44-51.
  • Tahmid, M., Fahrudin, A., & Wardiatno, Y. (2015). Study of size structure and population mud crab (Scylla serrata) in mangrove ecosystem Bintan Gulf, Riau Islands. Jurnal Biologi Tropis, 15(2), 93-106.
  • Wijaya, N. I., Yulianda, F., Boer, M., & Juwana, S. (2010). Biologi populasi kepiting bakau (Scylla serrata F.) di habitat mangrove Taman Nasional Kutai Kabupaten Kutai Timur. Jurnal Oseanografi dan Limnologi di Indonesia, 36(3), 443-461.
  • Yulisti, M., Hidayat, A. S., Firdausy, C. M., Mu'awanah, U., Kurniasari, N., & Nurjati, E. (2024). Effects of eco-friendly fishing gears on fishermen's welfare and sustainable fisheries: Lessons learned from Indonesia. Marine Pollution Bulletin, 198, 115888. https://doi.org/10.1016/j.marpolbul.2023.115888

Rakkang (Katlanabilir Sepet) ile Sürdürülebilir Yengeç Balıkçılığı: Endonezya, Tanah Laut'ta Yakalama Performansı ve Sosyo Ekonomik Değerlendirme

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 75 - 86, 14.07.2025
https://doi.org/10.46384/jmsf.1658346

Öz

Bu çalışma, Endonezya, Tanah Laut Regency, Muara Kintap'taki Rakkang-A ve Bawah Layung'daki Rakkang-B olmak üzere iki türü karşılaştırarak, geleneksel katlanabilir sepetlerin yakalama performansını ve sosyo-ekonomik önemini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Saha çalışmaları Eylül ve Ekim 2024 arasında yürütülmüştür. Mangrov alanlarına toplam 580 Rakkang konuşlandırılmış olup, örneklem büyüklüğü şu şekildedir: Rakkang-A (n = 73 kaldırma, 10,43 ± 0,04) ve Rakkang-B (n = 71 kaldırma, 10,14 ± 2,89). Scylla serrata ve S. olivacea'da yengeç yakalama verileri toplanmıştır ve yakalama oranlarındaki önemli farklılıkları belirlemek için istatistiksel analiz yapılmıştır. Sonuçlar, iki Rakkang türünün hem S. serrata'yı hem de S. olivacea'yı etkili bir şekilde yakaladığını, ancak türlere özgü tercihlerin olduğunu göstermiştir. Rakkang-A, S. olivacea için daha etkiliyken, Rakkang-B daha fazla S. Serrata’yı avlamıştır. Birim çaba başına yakalama (CPUE), Rakkang-A'nın S. olivacea için (0,14 ind/tuzak) Rakkang-B'ye (0,05 ind/tuzak) kıyasla daha yüksek bir CPUE'ye sahip olduğunu ortaya koydu. Tersine, her iki Rakkang tipi de S. serrata için eşit performans gösterdi (0,16 ind/tuzak). Genel olarak, Rakkang-A'nın CPUE'si (0,30 ± 0,03), Rakkang-B'den (0,22 ± 0,05) yaklaşık 1,34 kat daha fazlaydı. Yem seçimi önemli bir rol oynadı; S. olivacea balık yemine daha çok çekilirken, S. serrata yengeç yemini tercih etti. Bu bulgular, yengeç avcılığının verimliliğini optimize etmek için uygun Rakkang tipini ve yemini seçmenin önemini vurgulamaktadır. Çevresel faktörler ve ekipman değişiklikleri üzerine daha fazla araştırma yapılması, yerel balıkçılar için sürdürülebilirliği ve ekonomik uygulanabilirliği artırabilir.

Proje Numarası

There is no specific project number for this research

Kaynakça

  • Abidin, N., Prafiadi, S., & Yunita, M. (2022). Keanekaragaman spesies kepiting bakau (Scylla Sp) di kawasan hutan mangrove Sungai Muturi, Teluk Bintuni. Jurnal Genesis Indonesia, 1(02), 55-65. https://doi.org/10.56741/jgi.v1i02.92
  • Afriani, A., Banurea, J. S., & Waruwu, R. (2024). The effectiveness of fish traps catch at different depth on Pandaratan Beach, Central Tapanuli District. Jurnal Penelitian Terapan Perikanan Kelautan, 6(1), 8-13.
  • Anggreini, A. P., Astuti, S. S., Miftahudin, I., Novita, P. I., & Wiadnya, G. D. R. (2017). Uji selektivitas alat tangkap Gill net Millenium terhadap hasil tangkapan ikan Kembung (Rastrelinger brachysoma). Journal of Fisheries and Marine Science, 1(1), 24-30.
  • Dahle, E. A. (1989). A review of models for fishing operation in applied operations research. In K. B. Halley, (Ed.), Fishing. Nato Scientific Affairs and Lenum Press, New York and London.
  • Diana, F., Hafinuddin, H., & Ansar, M. (2018). Pengaruh jenis umpan yang berbeda terhadap hasil tangkapan kepiting bakau (Scylla serrata) dengan menggunakan alat tangkap Bubu. Jurnal Perikanan Tropis, 5(2), 119-129. https://doi.org/10.35308/jpt.v5i2.1031
  • FAO. (2015). Voluntary guidelines for securing sustainable small-scale fisheries in the context of food security and poverty eradication. Rome, 34 p.
  • FAO, Duke University, & WorldFish. (2023). Illuminating Hidden Harvests: The Contributions of small-scale fisheries to sustainable development. Rome, 376 p. https://doi.org/10.4060/cc4576en
  • Fazhan, H., Azra, M. N., Halim, S. A., Naimullah, M., Abualreesh, M. H., Shu-Chien, A. C., Wang, Y., Fujaya, Y., Syahnon, M., Ma, H., Waiho, K., & Ikhwanuddin, M. (2022). Species composition, abundance, size distribution, sex ratios, and movementof Scylla mud crabs within the mangrove ecosystem at Setiu Wetland, Terengganu, Malaysia. Frontiers in Marine Science, 9, 899789. https://doi.org/10.3389/fmars.2022.899789
  • Gustiawan, A., Hertati, R., & Syafrialdi, S. (2018). Pengaruh perbedaan jenis umpan terhadap hasil tangkapan kepiting bakau (Scylla serrata) pada alat tangkap Bubu Lipat (Traps) di perairan muara Sungai Jenggalu Provinsi Bengkulu. SEMAH Jurnal Pengelolaan Sumberdaya Perairan, 2(1). https://doi.org/10.36355/semahjpsp.v2i1.160
  • Hanafi, A., Harsuko, R., & Afandhi, A. (2019). Fishing gears assessment based on code of conduct for responsible fisheries (CCRF) at Probolinggo. Jurnal Pembangunan dan Alam Lestari, 10(2), 107-114.
  • Haqie, M. S., Noor, M. T., Aida G. R., & Kusaeri, A. (2024). Pengaruh perbedaan jenis umpan segar terhadap hasil tangkapan kepiting bakau (Scylla Serrata) pada alat tangkap Bubu Lipat di lingkungan perairan mangrove Kecamatan Panimbang, Banten. Jurnal Perikanan Unram, 14(4), 2337-2343. https://doi.org/10.29303/jp.v14i4.1040
  • Harper, S., Zeller, D., Hauzer, M., Pauly, D., & Sumaila, U. R. (2013). Women and fisheries: Contribution to food security and local economies. Marine Policy, 39, 56-63. https://doi.org/10.1016/j.marpol.2012.10.018
  • Ikhwanuddin, M., Azmie, G., Juariah, H. M., Abol-Munafi, A. B., Zakaria, M. Z., & Ambak, M. A. (2012). Tracking the movement of mud crabs, genus Scylla from mangrove area using telemetry system. Borneo Science, 30, 40-57.
  • Jeujanan, B. (2008). The effectiveness of rumpon in fishing operations in Southeast Maluku Waters. (Thesis). Institut Pertanian Bogor.
  • Kabalmay, F. I., Noor, M. T., & Sutoyo, A. (2017). Analisis pengaruh perbedaan waktu tangkap terhadap efektifitas hasil tangkapan kepiting (Scylla sp) menggunakan alat tangkap Bubu di Pantai Timur Surabaya. Jurnal Techno-Fish, 1(2), 86-92. https://doi.org/10.25139/tf.v1i2.1047
  • Larosa, R., Hendrato, B., & Nitisupardjo, M. (2013). Identifikasi sumberdaya kepiting bakau (Scylla sp.) yang didaratkan di TPI Kabupaten Tapanuli Tengah. Journal of Management of Aquatic Resources, 2(3), 180-189. https://doi.org/10.14710/marj.v2i3.4213
  • Madhu, V. R., Anand, S. B., Cerbule, K., & Herrmann, B. (2023). Simple pot modification improves catch efficiency and species composition in a tropical estuary mud crab (Scylla serrata) fishery. Estuarine, Coastal and Shelf Science, 288, 108369. https://doi.org/10.1016/j.ecss.2023.108369
  • Manzano, S. L., Villarosa, J., Pascua, Q., & Ballad, E. L. (2023). Culture practices and market distribution of mud crab in Santa Teresita, Cagayan, Philippines. Maritime Technology and Research, 5(4), 264-502. https://doi.org/10.33175/mtr.2023.264502
  • Patil, P. G., Virdin, J., Diez, S. M., Roberts, J., & Singh, A. (2016). Toward a Blue Economy: A promise for sustainable growth in the Caribbean; An Overview. The World Bank, Washington D.C. 92 p.
  • Phu, D., Tran, P. D., Nguyen, L. T., To, P. V., & Nguyen, K. Q. (2020). Effects of the trap entrance designs on the catch efficiency of swimming crab Charybdis feriata fishery. Fisheries Research, 323, 105730. https://doi.org/10.1016/j.fishres.2020.105730
  • Putri, A., Bengen, D. G., Zamani, N. P., Salma, U., Kusuma, N. P., Diningsih, N. T., & Kleinertz, S. (2022). Mangrove habitat structure of mud crabs (Scylla serrata and S. olivacea) in the Bee Jay Bakau Resort Probolinggo, Indonesia. Ilmu Kelautan: Indonesian Journal of Marine Sciences, 27(2), 124-132. https://doi.org/10.14710/ik.ijms.27.2.124-132
  • Quinitio, E. T., & Parado-Estepa, F. D. (2017). Development of a sustainable mangrove crab industry through science-based research. Southeast Asian Fisheries Development Center.
  • Rijkure, A., Cerbule, K., & Megnis, J. 2024. Abandoned, lost, or otherwise discarded fishing gear in coastal fisheries: A case study in the Baltic Sea coastal waters of Latvia. Marine Policy, 165, 106187. https://doi.org/10.1016/j.marpol.2024.106187
  • Rosalina, D., & Utami, E. (2021). Duration of Rakkang operation on mangrove crab catch. Jurnal Kelautan, 14(2), 203-209. https://doi.org/10.21107/jk.v14i2.10670
  • Supeni, E. A., Iriansyah, Ariska, Alfarizi, D. M., & Warni, E. R. (2020). Empowerment of Rakkang fishermen in Sungai Loban Village, Tanah Bumbu District. AQUANA: Jurnal Pengabdian kepada Masyarakat, 1(2), 44-51.
  • Tahmid, M., Fahrudin, A., & Wardiatno, Y. (2015). Study of size structure and population mud crab (Scylla serrata) in mangrove ecosystem Bintan Gulf, Riau Islands. Jurnal Biologi Tropis, 15(2), 93-106.
  • Wijaya, N. I., Yulianda, F., Boer, M., & Juwana, S. (2010). Biologi populasi kepiting bakau (Scylla serrata F.) di habitat mangrove Taman Nasional Kutai Kabupaten Kutai Timur. Jurnal Oseanografi dan Limnologi di Indonesia, 36(3), 443-461.
  • Yulisti, M., Hidayat, A. S., Firdausy, C. M., Mu'awanah, U., Kurniasari, N., & Nurjati, E. (2024). Effects of eco-friendly fishing gears on fishermen's welfare and sustainable fisheries: Lessons learned from Indonesia. Marine Pollution Bulletin, 198, 115888. https://doi.org/10.1016/j.marpolbul.2023.115888
Toplam 28 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil İngilizce
Konular Balıkçılık Yönetimi, Su Ürünleri Teknolojileri
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Ahmadi Ahmadi 0000-0001-9691-9107

Proje Numarası There is no specific project number for this research
Yayımlanma Tarihi 14 Temmuz 2025
Gönderilme Tarihi 15 Mart 2025
Kabul Tarihi 23 Mayıs 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 8 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Ahmadi, A. (2025). Sustainable Crab Fishing with Rakkang (Stick Dip Nets): Catch Performance and Socio Economic Evaluation in Tanah Laut, Indonesia. Çanakkale Onsekiz Mart University Journal of Marine Sciences and Fisheries, 8(1), 75-86. https://doi.org/10.46384/jmsf.1658346