Uygulama Okulu Değerlendirme Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 2, 26 - 45, 30.09.2025

Mustafa Taktak

https://doi.org/10.55661/jnate.1621334

Öz

Öğretmen adayları için öğretmenlik uygulaması ve uygulama okullarında kazanılan deneyimler, mesleki gelişim ve eğitim süreçlerine hazırlık açısından büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle araştırma, öğretmen adaylarının uygulama okullarındaki deneyimlerine ilişkin algılarını geçerli ve güvenilir bir şekilde ölçmeye yönelik bir ölçek geliştirmeyi amaçlamaktadır. Araştırma, üç aşamalı bir yöntemle gerçekleştirilmiştir. İlk aşamada, 209 katılımcıyla yapılan Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) aracılığıyla ölçeğin yapı geçerliliği değerlendirilmiştir. İkinci aşamada, 149 katılımcıyla gerçekleştirilen Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) ile ölçeğin faktör yapısı doğrulanmıştır. Üçüncü aşamada ise 47 aday öğretmen üzerinde test-tekrar test analizi yapılarak ölçeğin güvenirliği incelenmiştir. Analizler, ölçeğin "Yöneticiler," "Uygulama Öğretmeni" ve "Ortam" olarak adlandırılan üç faktörlü bir yapıya sahip olduğunu ve önerilen bu yapının DFA ile desteklendiğini ortaya koymuştur. Ölçeğin genel Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı .83 olarak hesaplanmış; ayrıca madde-toplam, madde-kalan korelasyonları ve test-tekrar test analizleriyle güvenirliği pekiştirilmiştir. Elde edilen bulgular, geliştirilen ölçeğin geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olduğunu göstermekte olup, ölçek "Uygulama Okulu Ölçeği2 (ÇOÖ)" olarak adlandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Uygulama okulu , öğretmenlik uygulaması , aday öğretmen , pedagojik formasyon

Application School Evaluation Scale: Validity and Reliability Study

Öz

This study highlights the significance of teaching practice and the experiences gained in practice schools for prospective teachers, as they play a crucial role in professional development and educational processes. The aim of the research was to create a valid and reliable scale to assess the perceptions of prospective teachers regarding their experiences in practice schools. The study was conducted in three phases. In the first phase, the construct validity of the scale was assessed using Exploratory Factor Analysis (EFA) with 209 participants. In the second phase, Confirmatory Factor Analysis (CFA) was performed with 149 participants to validate the factor structure. The third phase involved evaluating the scale's reliability through test-retest analysis with 47 prospective teachers. The results demonstrated that the scale comprises three factors: "Administrators," "Practice Teacher," and "Environment," with the proposed structure confirmed by CFA. The overall Cronbach's Alpha reliability coefficient of the scale was found to be .83, further supported by item-total correlations, item-remainder correlations, and test-retest reliability. These findings establish that the scale is a valid and reliable tool for measuring prospective teachers' perceptions, and the scale was named the "Application School Scale2 (ASS)"

Anahtar Kelimeler

Practice school , teaching practice , candidate teacher , pedagogical formation

Etik Beyan

Ethics Committee Approval for this study was obtained by the decision of Istanbul Gelisim University Ethics Committee, dated 05.31.2024 and numbered 2024-08.

Destekleyen Kurum

No financial support was received for this study from any institution or individual.

Kaynakça

• Altan, B. A. (2021). Uzaktan eğitimde yeni serüven: Çevrimiçi öğretmenlik uygulamaları. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 753-766. https://doi.org/10.21666/muefd.975495
• Arslan, S., & Oral, E. A. (2019). Öğretmen adaylarının staj yaptıkları okulların öğretmen odalarına ilişkin gözlemleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 51-65. https://doi.org/10.17556/erziefd.503950
• Barber, M., & Mourshed, M. (2007). How the world's best education systems come out on top. McKinsey.
• Bay, D. N., Şeker, P. T., & Alisinanoğlu, F. (2020). Öğretmenlik uygulaması dersine ilişkin öğretmen adaylarının görüşleri. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 1-20. https://doi.org/10.34056/aujef.625497
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı istatistik, araştırma deseni SPSS uygulamaları ve yorum. Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (12 Baskı). Pegem Akademi.
• Çapcıoğlu, F., & Kızılabdullah, Y. (2020). Uygulama öğretmeni ve öğrencilerinin Ankara üniversitesi ilahiyat fakültesi öğretmenlik uygulaması sürecine yönelik görüşleri. Dini Araştırmalar, 23(58 (Din Eğitimi: Prof. Dr. Beyza Bilgin Özel Sayısı), 15-78. https://doi.org/10.15745/da.797997
• Çetin, Ö. F., & Bulut, H. (2002). Okul deneyimi I- II ve öğretmenlik uygulaması derslerinin uygulama öğretmenleri ve öğretmen adayları tarafından değerlendirilmesinin incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 69-75. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/67089
• Cherry, E. (2002). Deficiencies observed by teacher candidates in their pre-service training and possible solutions. Educational Sciences and Practice, 1(2), 183-196. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/114674
• Cohen, R. J., & Swerdlik, M. E. (2018). Psikolojik test ve değerlendirme: Test ve ölçmeye giriş (E. Tavşancıl, Çev.). Nobel Yayınları.
• Coulon, S. C., & Byra, M. (1997). Investigating post-lesson dialogue of cooperating and student teachers. The Physical Educator, 54(1), 2-10. https://www.proquest.com/openview/0fb86dbba3543868aaf1d23aa7fad4c7/1?pqorigsite=gscholar&cbl=35035
• Darling-Hammond, L., & McLaughlin, M. W. (1995). Rethinking teacher leadership through professional development schools. Phi Delta Kappan, 76(8), 597-604. https://doi.org/10.1086/461816
• DeVellis, R. F. (2017). Ölçek geliştirme: Teori ve uygulamalar. Nobel Yayınları.
• Erkuş, A. (2014). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-I: Temel kavramlar ve işlemler. Pegem Akademi.
• Göktaş, Ö., & Şad, S. N. (2014). Okul deneyimi ve öğretmenlik uygulaması dersi uygulama öğretmenlerinin seçim süreci: Ölçütler, sorunlar ve öneriler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(4), 115-128. http://www.efdergi.hacettepe.edu.tr/yonetim/icerik/makaleler/48-published.pdf
• Görgen, İ., Çokçalışkan, H., & Korkut, Ü. (2013). Öğretmenlik uygulaması dersinin öğretmen adayları, uygulama öğretmenleri ve uygulama öğretim üyeleri açısından işlevselliği. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28, 56-73.
• Güneş, A. M. (2019). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarıyla okul iklimi arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 1595-1632. https://doi.org/10.29299/kefad.2019.20.03.017
• Güzel, H., Berber, N. C., & Oral, İ. (2010). Eğitim fakültesi uygulama okulları işbirliği programında görevli öğretmenlerin ve öğretim elemanlarının öğretmenlik uygulamasına yönelik görüşleri. Kastamonu Education Journal, 18(1), 19-36.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Nobel Yayınevi.
• Kettle, B., & Sellars, N. (1996). The development of student teachers' practice theory of teaching. Teaching and Teacher Education, 12, 1-24. https://doi.org/10.1016/0742-051X(95)00016
• Kline, R. B. (2016). Yapısal eşitlik modellemesi ve uygulamaları (S. Şen, Ed.). Nobel Yayınevi. Kraft, M. A., Blazar, D., & Hogan, D. (2018). The effect of teacher coaching on instruction and achievement: A meta-analysis of the causal evidence. Educational Research Review, 88(4), 547-588. https://doi.org/10.3102/0034654318759268
• Minaz, M. B. (2019). Teaching practice school attitude scale (school and administrator): Validity and reliability study. Journal of International Social Research, 12(65). http://doi.org/10.17719/jisr.2019.3618
• Patton, M. Q. (2015). Qualitative research and evaluation methods: Theory and practice (4th ed.). Sage Publications.
• Schumacker, R. E., & Lomax, R. G. (2010). A beginner's guide to structural equation modelling (3rd ed.). Routledge/Taylor & Francis Group.
• Seçer, İ. (2015). Psikolojik test geliştirme ve uyarlama süreçleri. Anı Yayıncılık.
• Seçer, İ. (2017). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi ve raporlama. Anı Yayıncılık.
• Şahin, İ., Erdoğan, A., & Aktürk, A. O. (2007). Öğretmen adaylarının okul uygulamalarından doyumlarını yordayıcı faktörler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 509-517.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics (5th ed.). Allyn and Bacon.
• Talvitie, U., Peltokollio, M., & Mannisto, P. (2000). Student teachers' views about their relationships with university supervisors, cooperating teachers and peer student teachers. Scandinavian Journal of Educational Research, 44(1), 79-88. http://doi.org/10.1080/713696662
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Nobel Yayınları.
• Tepeli, Y., & Caner, M. (2014). Pedagojik formasyon programı öğrencilerinin öğretmenlik uygulaması ile ilgili görüşleri. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(2), 313-328. http://dx.doi.org/10.12973/jesr.2014.42.17
• Uygun, S., Ergen, G., & Öztürk, İ. H. (2011). Applied education processes of teacher training programs in Turkey, Germany and France. Primary Education Online, 10(2), 389-405.
• Worthington, R. L., & Whittaker, T. A. (2006). Scale development research: A content analysis and recommendations for best practices. The Counseling Psychologist, 34(6), 806-838. https://doi.org/10.1177/0011000006288127
• Yakar, Z. Y., Uzun, E., & Tekerek, B. (2021). Öğretmenlik uygulaması dersi kapsamında karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 220-245. https://doi.org/10.33437/ksusbd.655590
• Zeichner, K. (2010). Rethinking the connections between campus courses and field experiences in college and university-based teacher education. Journal of Teacher Education, 61(1-2), 89-99. https://doi.org/10.1177/0022487109347671
• Zeybek, G., & Karataş, K. (2022). Öğretmenlik deneyimine ilk adım: Öğretmenlik uygulaması sürecinin incelenmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(3), 973-990. https://doi.org/10.33206/mjss.995588