HOPE OF FINDING PANAZTEPE HARBOR IN PALEOGEOGRAPHY OF THE GEDIZ DELTA

Yıl 2018, , 1 - 18, 10.01.2019

Ertuğ Öner Serdar Vardar

https://doi.org/10.26809/joa.2018145260

Öz

Gediz delta is one of the biggest coastal plain of Western Anatolia. The establishment and life of the ancient city of Panaztepe in Delta is closely related to the stages of delta development. In the Holocene, the sea and shoreline changes have controlled the development of the Gediz delta where Panaztepe is located. In order to be able to explain these developments and to reveal the paleogeographical features, a total of 15 drills were carried out in delta lava between 1990-2002 and 3 in this study in the summer of 2017. In particular, our recent studies have focused on the determination of the paleogeography-geoarchaeological features of Panaztepe ancient city and its surroundings. The question of whether Panaztepe is an island settlement and whether there is actually a harbor in front of the remains of the Harbor City has become important. Important paleogeographical data has been reached in this study which is made for the answer of them, giving hope to find Panaztepe's ancient harbor.

Anahtar Kelimeler

Gediz Delta, Panaztepe, Paleogeography, Geoarchaeology

GEDİZ DELTASI PALEOCOĞRAFYASINDA PANAZTEPE’NİN LİMANINI BULMA UMUDU

Öz

Gediz deltası Batı Anadolu’nun en büyük kıyı ovalarından biridir. Deltada bulunan Panaztepe antik kentinin kuruluş ve yaşamları, delta gelişiminin aşamaları ile yakından ilgilidir. Holosen de meydana gelen deniz ve kıyı çizgisi değişmeleri Panaztepe’nin bulunduğu Gediz delta gelişimini kontrol etmiştir. Bu gelişmelerin açıklanabilmesi ve paleocoğrafya özelliklerinin ortaya konabilmesi için delta ovasında 1990-2002 yılları arasında 12 ve 2017 yazındaki bu çalışmada 3 olmak üzere toplamda 15 sondaj yapılmıştır. Özellikle son dönemki çalışmalarımız Panaztepe antik kenti ve çevresinin paleocoğrafya-jeoarkeoloji özelliklerinin belirlenmesi üzerine yoğunlaşmıştır. Panaztepe’nin bir ada yerleşimi olup olmadığı ve Limankent kalıntıları önlerinde gerçekte bir limanının var olduğu olmadığı soruları önem kazanmıştır. Bunların yanıtlanması için yapılan bu çalışmada Panaztepe’nin limanını bulma yönünde umut veren önemli paleocoğrafya verilerine ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Gediz Deltası, Panaztepe, Paleocoğrafya, Jeoarkeoloji

Kaynakça

• BUTZER, K.W., 1982. Archaeology as Human Ecology. Cambridge University Press, Cambridge.
• BRUCKNER, H., KRAFT , J.C. & KAYAN, I. 2008. VomMeer Umspu¨lt, vom Flussbegraben Zur Palaogeographiedes Artemisions. In: Muss, U. (ed.) Die Archa¨ ologie der ephesischen Artemis, Gestalt und Ritual eines Heilig-tums. Phoibos, Wien, 21–31.
• ERİNÇ, S., 1955. ‘Gediz ve Büyük Menderes deltalarının morfolojisi’. Dokuzuncu Coğrafya Meslek Haftası. Tebliğler ve Konferanslar. Türk Coğrafya Kurumu Yay. No 2, 33-36, İstanbul.
• ERKANAL, A., 2006. “Yeni Buluntular Işığında Panaztepe Kazısı.” XIV. Türk Tarih Kongresi I: 53-9.
• GET., 2017. http://www.gemitrafik.com/deniz-haritalari/
• İNAN, N., 2009. Paleontoloji (Fosil Bilimi). Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• KAYAN, İ., 1991. ‘Holocene geomorphic evolution of the Beşik plain and changing environment of ancient man’. Studia Troica, Band 1, 79-92.
• KAYAN, İ., 1995. ‘The Troia bay and supposed harbour sites in the Bronze Age’. Studia Troica, Band 5, 211-235.
• KAYAN, İ., 1997. ‘Bronze Age regression and change of sedimentation on the Aegean coastal plains of Anatolia (Turkey)’. Third Millennium B.C. Climate Change and Old World Collapse (Ed. by H. N. Dalfes, G. Kukla, and H. Weiss). NATO Advanced Research Workshop. September 19-23, 1994. NATO ASI Series 1. Global Environmental Change, Vol. I 49, 431-450. Springer-Verlag Berlin Heidelberg.
• KAYAN, İ., 1999a. ‘Kemalpaşa çevresinde geçmişten günümüze arazi kullanımı ve günümüzdeki sorunlar’. Kemalpaşa Kültür ve Çevre Sempozyumu 1999 Bildiriler Kitabı, 1-16, Kemalpaşa Kaymakamlığı ve E.Ü. İzmir Araştırma ve Uygulama Merkezi, İzmir.
• KAYAN, İ., 1999b. ‘Holocene stratigraphy and geomorphological evolution of the Aegean coastal plains of Anatolia’. 1-4 April 1997 Ankara. Proceedings. The Late Quaternary in the Eastern Mediterranean Region. Quaternary Science Reviews. 18 / 4-5, 541-548. Elsevier Science Ltd. Pergamon. England.
• KAYAN, İ., 2000. ‘İzmir çevresinin morfotektonik birimleri ve alüvyal jeomorfolojisi’. Batı Anadolu’nun Depremselliği Sempozyumu (BADSEM). 24-27 Mayıs 2000. Bildiriler Kitabı, 103-111, İzmir Valiliği.
• KAYAN, İ., 2003.’Gediz deltasının alüvyal jeomorfolojisi-1 (Süzbeyli-Menemen profili)’. Ege Üniversitesi Araştırma Fonu Proje Raporu. No: 1998 EDB-008.
• KAYAN, İ., 2012. ‘Kuvaterner’de deniz seviyesi değişmeleri’. Kazancı, N., Gürbüz, A. (Ed.) Kuvaterner Bilimi, Ankara Üniversitesi Yay. No: 350, 59-78, Ankara.
• KAYAN, İ, ÖNER E., 2015. Sedimantolojik ve Paleontolojik Verilerle Gediz Delta Ovasında (İzmir) Alüvyal Jeomorfoloji Araştırmaları, Ege Coğrafya Dergisi Ege Coğrafya Dergisi, 24/2, s.1-27, İzmir.
• KRAFT, J. C., KAYAN , I., BRUCKNER, H. & RAPP, G. R. 2000. Geologic Analysis of Ancient Landscapes and the Harbors of Ephesusandthe Artemisionin Anatolia .Jahreschefte Des O¨sterreichischen Archa¨ologischenInstitutes in Wien, 69, 125–231.
• KRAFT, J. C., BRUCKNER, H. & KAYAN, I. 2005. The Seaunder the City of Ancient Ephesus. In: Brandt, B.,Gassner, V. & Ladsta¨tter, S. (eds) Synergia. Fes-tschrift fur Friedrich Krinzinger ,1. Phoibus Verlag,Wien, 147–156
• MERİÇ, E., KERRY, İ.E., AVŞAR N., TUĞRUL, B., SUNER, F., ve SAYAR, A., 2003. ‘Haliç (İstanbul) kıyı alanlarında (Unkapanı-Azapkapı) gözlenen Holosen çökelleri hakkında yeni bulgular’. Yerbilimleri 28, 9-32.
• MERİÇ, E., AVŞAR, N., BERGİN, F., 2004. Benthic foraminifera of Eastern Aegean Sea (Turkey) Systematics and Autoecology. Turkish Marine Foundation. Publ. Number: 18, 306 s., İstanbul, Turkey.
• ÖNER, E., 1999. Sulak alanların yönetimi projesi. Gediz Deltası sulak alan yönetim planı alt projesi (Bölüm 2; Gediz Delta Ovasının Doğal Çevre Özellikleri). T.C. Çevre Bakanlığı Çevre Koruma Genel Müdürlüğü. T.C. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi. Proje No 97 K 100020. Bornova, İzmir.
• ÖNER, E., KAYAN, İ., 2006. ‘İzmir Körfezi Kıyılarında Alüvyon Birikimi ile Karşıyaka ve Bayraklı Kıyılarının Şekillenmesi’. Karşıyaka Kültür ve Çevre Sempozyumu Bildiri Kitabı, 8-22, İzmir.
• ÖNER, E., VARDAR, S., 2017, “Panaztepe Liman Kent Civarında Paleocoğrafya Araştırmaları (Menemen/İzmir)”. Türkiye-Azerbaycan Coğrafya Günleri II, 24-26 Ekim 2017, Ege Üniv.Edebiyat Fak., İzmir.
• ÖZKAN, C.M., 1995. ‘Gediz Deltası, Sasalı-Menemen Hattı Sondajlarına Ait Sedimanların Paleontolojik Analizleri ve Paleocoğrafik Değerlendirilmesi’. Lisans Tezi, Ege Üniversitesi. 148 sayfa.
• PELTIER, W. R., 2002. On eustatic sea level history: Last Glacial Maximum to Holocene. Quaternary Science Reviews , 21, 377-396.
• WAELBROECK, C, LABEYRIE L., MICHEL, E., DUPPLESSY, J. C. MCMANUS, J. F., LAMBECK, K., BALBON, E., LABRACHERIE, M., 2002. Sea-level and deep water temperature changes derived from bentic foraminifera isotopic records. Quaternary Science Reviews 21 (2002) 295-305. Pergamon.
• VARDAR, S. ve ÖNER, E. 2017. Altınova‟da (Ayvalık-Balıkesir) Doğal Çevre Değişmeleri ile Tarih Öncesi Dönemden Günümüze Etkileri. Journal of Awareness, Special Issue, 2 (3), 181-202.
• VARDAR S., 2018. Sedimantolojik ve Paleontolojik Verilerle Güzelhisar Çayı Kıyı Ovasının Paleocoğrafyası, Doğu Coğrafya Dergisi: Haziran-2018, Yıl:23, Sayı: 39, Sayfa:131-148.