TÜRKİYE’DE KEÇİ SAYISI, KEÇİ SÜTÜ ÜRETİMİ VE DOLAR KURU İLİŞKİSİNİN BOUND TESTİ İLE BELİRLENMESİ

Yıl 2018, , 165 - 172, 10.01.2019

Şenol Çelik , Turgay Şengül Bünyamin Söğüt A.yusuf Şengül Hakan İnci

https://doi.org/10.26809/joa.2018548627

Öz

Bu çalışmada, Türkiye’nin 1981-2017 dönemindeki keçi varlığı, keçi sütü üretimi ve dolar kuru arasındaki ilişki analiz edilmiştir. Yapılan analizde, keçi sayısı ile süt üretimi ve dolar kuru serileri farklı derecelerde durağan olduklarından aralarındaki ilişki Sınır testi ile incelenmiştir. Çalışmada, gecikme uzunluğu 8 olarak tespit edilmiştir. Uzun dönem tahmin edilen modelin ARDL (1,1,4) modeli olduğu sonucuna varılmıştır. Sınır testi sonuçlarına göre, keçi sayısı ile keçi sütü üretimi ve dolar kuru arasında uzun dönemli ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Bu ilişki pozitif yönlüdür. Hata düzeltme modelinin sonuçlarına göre, keçi sütü üretimi ile diğer tüm değişkenler arasında anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Hata düzeltme katsayısı değeri-0.3056 olup, kısa dönemde oluşabilecek dengesizlik ve şoklara karşı, uzun dönemde oluşacak sapmaların 1 dönem sonrasında %30.56’sı giderilebilmektedir Tanısal (diagnostics) testler sonucunda belirleme (determination) katsayısı (R2) 0.979, düzeltilmiş belirleme (adjusted determination) katsayısı ve (Adj. R2) 0.972 olarak tahmin edilmiştir. Dolayısıyla, tahmin edilen modelde herhangi bir otokorelasyon ve değişen varyans sorununun bulunmadığı, hata teriminin normal dağılıma sahip olduğu ve modelin doğru kurulduğu anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, keçi sayısı, süt üretimi, sınır testi, dolar kuru

DETERMINING THE RELATIONSHIPS AMONG NUMBER OF GOATS, MILK PRODUCTION AND DOLLAR EXCHANGE RATE BY BOUND TEST IN TURKEY

Öz

In this study, relationships among the presence number of goat, milk production and the dollar exchange rate were analyzed in the period 1981-2017. In the analysis, since the number of goats and milk production and the dollar exchange rate series were stationary at different grades, the relationships between them were examined by the Bound test. The lag length was determined as 8 and predicted long-term model was the ARDL (1,1,4) model. According to the results of the Bound test, a long-term relationship between number of goat, milk production and dollar exchange rate were statistically significant. This relationship was positive. According to the results of the error correction model, a significant relationship was found between milk production and all other variables. The error correction coefficient value was -0.3056, and against imbalances and shocks in the short term, 30.56% of the deviation in the long term can be eliminated after 1 period. At the results of Diagnostic tests, the coefficient of determination (R2) and the adjusted determination coefficient (Adj. R2) were estimate as 0.984, 0.977 and 1.860, respectively. Hence, it was understood that there was no autocorrelation and heteroscedasticity problem in the predicted model, and the error term had normal distribution, and that the model was set up correctly.

Anahtar Kelimeler

Turkey, number of goat, milk production, Bound test, dollar exchange rate

Kaynakça

• AYHAN, F. (2016). Döviz Kuru Oynaklığı, Dış Ticaret ve İstihdam İlişkisi: Türkiye Uygulaması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim dalı Doktora Tezi, Konya, s.201.
• BAYRAMOĞLU, A. T., YURTKUR, A. K. (2015). Türkiye’de Gıda ve Tarımsal Ürün Fiyatlarını Uluslararası Belirleyicileri. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2):63-74.
• BAHMANI-OSKOOEE, M., HAJILEE, M. (2013). Exchange Rate Volatility and its Impact on Domestic Investment. Research in Economics, 67:1-12.
• FAOSTAT, 2016. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QA (Mayıs, 2018).
• FRAİT, J., KOMAREK, L. (2001). Real Exchange Rate Trends In Transitional Countries, WarWıck Economic Research Papers, No, 596, 1-35.
• GÜNAY, S., EĞRİOĞLU E., ALADAĞ, Ç., H. (2007). Tek Değişkenli Zaman Serileri Analizine Giriş. Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara.
• KARKACIER, O. (2000). Türkiye Süt ve Süt Ürünleri İthal Talep Analizi. Turk J Agric For., 24:421-427.
• KARLUK, R. S. (2009). Uluslararası Ekonomi (Teori-Politika), Gözden Geçirilmiş 10. Basım, İstanbul: Beta Basım Yayınları.
• KIZILKAYA, O., SOFUOĞLU, E., KARAÇOR, Z. (2016). Türkiye’de Turizm Gelirleri- Ekonomik Büyüme İlişkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Yönetim ve Ekonomi, 23(1):203-215.
• MUTLU, İ. (2006). Makro ekonomi politikalarının döviz kuru üzerindeki etkilerinin bir değerlendirilmesi ve Türkiye örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 81s.
• NARAYAN, P. K., NARAYAN, S. (2006). Savings Behaviour in Fiji: An Empirical Assessment Using the ARDL Approach to Cointegration. International Journal of Social Economics, 33(7):468-480.
• SEYİDOĞLU, H. (2013). Uluslararası İktisat Teori Politika ve Uygulama, Genişletilmiş 18. Baskı, İstanbul: Güzem Can Yayınları.
• TARI, R. (2015). Ekonometri. Umuttepe Yayınları, s.534.
• TCMB (Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası), (2017). http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TCMB+TR/TCMB+TR/Main+Menu/Istatis tikler/Doviz+Kurlari/Gosterge+Niteligindeki+Merkez+Bankasi+Kurlarii
• TÜİK, (2017). Hayvancılık istatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/hayvancilikapp/hayvancilik.zul, erişim tarihi 29 Nisan 2018.