INVESTIGATION OF EARTHQUAKE BEHAVIOR OF HISTORICAL KONYA HASBEY DAR’ÜL HUFFAZI (MESCIT) BY FINITE ELEMENT ANALYSIS METHOD

Yıl 2019, , 419 - 432, 31.10.2019

Murat Erdemir , Mehmet Emin Başar

https://doi.org/10.26809/joa.4.033

Öz

Historical buildings
are cultural assets that provide the relationship between the past and present
and future and give us important information about the construction techniques
of the period, material properties as well as events from past to present. For
these reasons, these structures need to be protected and transferred to future
generations. Undoubtedly, one of the most important events that damage
historical buildings is the earthquake. Today, the effects of the earthquake
can be predicted through various programs in computer environment. In this
research, finite element model and analysis of the masjid part of Hasbey Dar’ül
Huffazı, which is one of the structures of Karahanlılar Period, located in the
center of Konya and built by Mehmed the son of Hatıplı Hacı Hasbey in 1421
(H.824), was performed in SAP 2000 program. Two different loads are defined on
the model. The first one indicates constant loads and the second one indicates
the effects of ground movements described in the earthquake spectrum specific
to Konya. As a result of the analyzes, the earthquake behavior of the
historical building was examined.

Anahtar Kelimeler

Historical structure, Hasbey Dar’ül Huffazı, Earthquake, Finite element method

TARİHİ KONYA HASBEY DAR’ÜL HUFFAZI’NIN (MESCİT) SONLU ELEMANLAR ANALİZİ YÖNTEMİYLE DEPREM DAVRANIŞININ İNCELENMESİ

Öz

Tarihî yapılar
geçmişle bugün ve gelecek arasındaki ilişkiyi sağlayan ve bize yapıldığı
dönemin yapım tekniği, malzeme özelliklerinin yanı sıra geçmişten günümüze
kadarki olaylar hakkında da önemli bilgiler veren kültür varlıklarıdır. Bu
sebeplerden dolayı bu yapıların korunması ve gelecek nesillere aktarılması gereklidir.
Hiç kuşkusuz tarihî yapılara zarar veren en önemli olaylardan birisi de
depremdir. Günümüzde depremin etkileri, bilgisayar ortamında çeşitli programlar
vasıtasıyla önceden tahmin edilebilmektedir. 
Bu çalışmada, Karahanlılar Dönemi yapılarından olan, Konya Merkez’de
bulunan ve 1421 (H.824) yılında Hatıplı Hacı Hasbey oğlu Mehmed tarafından
yaptırılan Hasbey Dar’ül Huffazı’nın mescit kısmının SAP 2000 programında sonlu
elemanlar modeli ve analizi yapılmıştır. Model üzerine iki farklı yükleme
tanımlanmıştır. Bunlardan birincisi sabit olan yükleri, ikincisi de Konya’ya
özgü deprem spektrumunda tarif edilen yer hareketlerinin sebep olduğu etkileri
belirtir. Yapılan analizler sonucunda tarihî yapının deprem davranışları
incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tarihî yapı, Hasbey Dar’ül Huffazı, Deprem, Sonlu elemanlar yöntemi

Kaynakça

• AFAD Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Türkiye Deprem Tehlike Haritaları İnteraktif Web Uygulaması.
• AKAN, A. E. 2010. Tarihi Ahşap Sütunlu Camilerin Sonlu Elemanlar Analizi İle Taşıyıcı Sistem Performansının Belirlenmesi. Uluslararası Teknolojik Bilimler Dergisi, 2, 41-54.
• AKAN, A. E. & ÖZEN, Ö. 2007. Bursa Yeşil Türbe’nin Sonlu Elemanlar Yöntemi ile Deprem Analizi. Deprem Sempozyumu Kocaeli 2007.
• CAN, H., KUBIN, J. & ÜNAY, A. İ. 2012. Düzensiz Geometrik Şekle Sahip Tarihi Yığma Binaların Sismik Davranışı. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 27.
• CROCI, G. 1998. The Conservation and Structural Restoration of Architectural Heritage, Computational Mechanics Publications, Southampton.
• DÜLGERLER, O. N. 2006. Karamanoğulları Dönemi Mimarisi, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• KARPUZ, H. 2009. Türk Kültür Varlıkları Envanteri Konya 42, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• KONYALı, İ. H. 2007. Abideleri ve Kitabeleriyle Konya Tarihi, Konya.
• KORKMAZ, K. A., ZABIN, P., ÇARHOĞLU, A. I. & NUHOĞLU, A. 2014. Rize Merkez Kurşunlu Camisi’nin deprem davranışının incelenmesi. Sakarya University Journal of Science, 18, 149-156.
• LOURENÇO, P. B. 2002. Computations on historic masonry structures. Progress in Structural Engineering and Materials, 4, 301-319.
• SAP2000 2000. Computers and Sutructures. Berkeley, USA.
• TOKER, S. & ÜNAY, A. İ. 2004. Kemerli Taş Köprülerin Matematiksel Modellenmesi ve Sonlu Elemanlar Yöntemiyle Analizi. GÜ Fen Bilimleri Dergisi, 17, 129-139.
• UĞURLU, K. 1997. Has Bey Darülhüffazı. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul.
• ÜNAY, A. İ. 2002. Tarihi Yapıların Depreme Dayanımı, ODTÜ Mimarlık Fakültesi, Ankara.VGM Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi.
• URL-1 [Online]. Available: https://2.bp.blogspot.com/-fuK3_PtilAo/U_uho6YNUvI/AAAAAAAATjk/Q1W-QyXFwRI/s1600/konya_turkiye_haritasinda_yeri_nerede.jpg [Erişim tarihi: 24.05.2019].
• URL-2 [Online]. Available: https://www.google.com/maps/place/Hasbey+Dar'%C3%BCl+Huffaz%C4%B1/@37.8702906,32.4928197,16.26z/data=!4m12!1m6!3m5!1s0x0:0x53ba5ec4f3e5f74c!2sHasbey+Dar'%C3%BCl+Huffaz%C4%B1!8m2!3d37.8693018!4d32.4950706!3m4!1s0x0:0x53ba5ec4f3e5f74c!8m2!3d37.8693018!4d32.4950706!5m1!1e4 [Erişim Tarihi: 26.05.2019].