TÜRK SİYASAL HAYATINDA 31 MART OLAYI İLE İTTİHAT VE TERAKKİ CEMİYETİ’NİN ROLÜ

Yıl 2020, , 361 - 374, 15.08.2020

Hasan Acar Gökmen Gök

https://doi.org/10.26809/joa.5.027

Öz

31 Mart Olayı, Osmanlı-Türk siyasal hayatındaki önemli gelişmelerden biridir. II. Meşrutiyet’in ilanı ile İstanbul’da ortaya çıkan bu olay, ilk olarak askeri bir isyan olarak gelişmesine karşın zaman içerisinde dini bir hal almıştır. Birçok asker ve sivil can kaybının yaşanmasına sebep olan olaylar sonucunda II. Abdülhamit tahtan indirilmiş ve yerine V. Mehmed Reşad getirilmiştir. II. Meşrutiyet’in ilan edilmesi ile ortaya çıkan siyasi düşünceler, toplum içerisinde farklı kutuplaşmaların yaşanmasına neden olmuştur. Toplum içerisinde yaşanan bu gerilimin orduya da yansıması ile birlikte, ordu içerisinde mektepli-alaylı gerilimi ortaya çıkmıştır. Bu dönemde siyasi olarak etkinlik sağlamaya çalışan İttihat ve Terakki Cemiyeti, 31 Mart Olayı’nın ortaya çıkmasında önemli pay sahibi olmuştur. Meşrutiyet ilan edilmesine rağmen siyasi yönetime tam olarak hâkim olamayan İttihat ve Terakki Cemiyeti, siyasi istikrarsızlığın artmasına neden olmuştur. Bu makale, toplum ve ordu içerisinde yaşanan siyasi gerilimlerin sebep olduğu 31 Mart Olayı’nı inceleyerek, bu olayın Osmanlı-Türk siyasal hayatında yarattığı etkileri tartışmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türk Siyasal Hayatı, İttihat ve Terakki Cemiyeti, 31 Mart Olayı, Osmanlı Modernleşmesi, Hükümet Darbesi

THE 31 MARCH INCIDENT IN TURKISH POLITICAL LIFE AND THE ROLE OF THE COMMITTEE OF UNION AND PROGRESS

Öz

The 31 March Incident is one of the important developments in the Ottoman-Turkish political life. This event, which emerged in Istanbul with the declaration of the Second Constitutional Era, first developed as a military revolt, but in time it became a religious state. As a result of the events that caused many soldiers and civilian casualties, Abdul Hamid II. was brought down from the throne and replaced by Mehmed Reşad V. The political thoughts that emerged with the announcement of the Second Constitutional Era caused different polarizations in the society. With the reflection of this tension in the society to the army, the school-sarcastic tension emerged within the army. The Committee of Union and Progress, which tried to provide political activity in this period, had an important share in the emergence of the 31 March Incident. The Committee of Union and Progress, which could not fully control the political administration despite the proclamation of the Constitution, caused an increase in political instability. This article examines the 31 March Incident caused by political tensions in society and the military,and discusses the effects of this event on Ottoman-Turkish political life.

Anahtar Kelimeler

Turkish Political Life,, he Committee of Union and Progress, 31 March Incident, Ottoman Modernization, Government Coup

Kaynakça

• AHMAD, F., (1999), İttihat ve Terakki 1908-1914, İstanbul: Kaynak Yayınları.
• AKŞİN, S., (1972), 31 Mart Olayı, İstanbul: Sinan Yayınları.
• ASLAN, T., (2010), 31 Mart Hadisesi Üzerine Vilayetlerde Çıkan Olaylar Karşısında Alınan Tedbirlere ve Askerî Faaliyetlere Dair Yazışmalar, OTAM, (28): 1-26.
• AYSAL, N., (2006), Örgütlenmeden Eyleme Geçiş: 31 Mart Olayı, Atatürk Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, (37-38): 15-53.
• BEŞİRLİ, M., (1999), Osmanlı’da Modernleşme ve Aydınlar 1789-1908, Dini Araştırmalar, Eylül-Aralık (2): 131-158.
• BOZAN, O., (2017), 31 Mart Olayının Taşradaki Yankıları: Diyarbakır Örneği, SBARD, 15 (1): 107-132.
• BUKARLI, E., (2016), 31 Mart Vak’ası’na Cemiyet-i İlmiyye-i İslamiyye’nin Bakışı, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 3 (8): 91-112.
• COŞAR, Ş., (2018), 31 Mart Vakasına Ulemanın Bakışı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ÇAVDAR, N., (2011), Siyasi Denge Unsuru Olarak 31 Mart Vakası’nda Ahmet Tevfik Paşa Hükümeti, History Studies, 3(1): 69-82.
• ÇAVDAR, T., (1991), İttihat ve Terakki, İstanbul: İletişim Yayınları.
• ÇİFTÇİ, A., (2015), İttihat ve Terakki Cemiyetinin Örgütlenme ve Yönetim Yapısı İçinde Kulüplerin Yeri, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (37): 115-141
• DEMİRBAŞ, O., (1999), İttihat ve Terakki Cemiyeti ve Milli Mücadele, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü.
• DEMİRDAĞ, M.A., (2010), Yeni Osmanlılarda Islahat Düşüncesi: Hürriyet Gazetesi Örneği. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ERGÜL, S., (2019), Sultan II. Abdülhamid ve Osmanlıya Yönelik Bir Tasfiye Tertibi Olarak 31 Mart Darbesi (13Nisan 1909), İstanbul: Strateji Düşünce ve Analiz Merkezi: 1-32.
• GÖKBAYIR, S., (2012), Gizli Bir Cemiyetten İktidara: Osmanlı İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin 1908 Seçimleri Siyasi Programı, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1): 61-96.
• İNALCIK, H. ve SEYİTDANLIOĞLU, M., (2006), Tanzimat Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, Ankara: Phoenix.
• KALUÇ, Ş., (2009), Osmanlı Ahrar Fırkasının Kuruluşu, Faaliyetleri ve Sonu, Liberal Düşünce Dergisi, (54): 191-227.
• OKUMUŞ, E., (2005), Geleneksel Siyasal Kimliğin Çözülmesinde Tanzimat (1839-1856), Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 5(1): 9-36.
• ÖLMEZ, A., (2017), İslam Tarihinin İlk Asrından Günümüze Darbeler Tarihi, İstanbul: Ufuk Okulu Yayınları.
• ÖRS, O., (2013), Kuruluşundan Birinci Dünya Savaşına Kadar İttihat ve Terakki Cemiyeti, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 13(51): 679-716.
• TEVETOĞLU, F., (1989), Atatürk-İttihat ve Terakki, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 5(15): 613-623.
• TURSUN, S., (2013), II. Meşrutiyet’in İlanı ve 31 Mart Olayı, Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• UZUN, H., (2005), Türk Demokrasi Tarihinde I. Meşrutiyet Dönemi, Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2): 145-162.
• YÜKSEL, O., (1986), 31 Mart Olayı ve Hareket Ordusunun Mahiyeti, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü.