Usage olive seed ash in artistic ceramic glazes

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 3, 155 - 164, 07.08.2021

Mehmet Fatih Karagül

Öz

Two types of olives, Olea europea oleaster and Olea europea sativa, are grown in Çanakkale. The first olive growing activities in Çanakkale took place in the ancient Gargara city in Küçükkuyu in Ayvacık district. Thus, olive farming for Çanakkale in the 6 th century BC We can suggest that it can be dated to a. Olives, especially grown in the Mediterranean basin, have an important place in polytheistic and celestial religions in ancient times. Olive has been one of the indispensable parts of our lives as an agricultural product since ancient times due to its usability features throughout human history. For this reason, the main subject of the article is ash glazes produced from olive pits and they are considered among the artistic glazes used in ceramic production. Burnt ashes of any organic raw material can be used to obtain these ashes. It has been an incentive for us to carry out our research on olive ash ash, which has not been studied before, in order to connect with the geography of Çanakkale where we live and to draw attention to the local value of olive. Olive and olive ash, which is common in Çanakkale, which is located in the ancient Troas region and is the source of legends and carries a value like Troia in mythology, was especially chosen because it is a local value associated with ceramic glazes.

Anahtar Kelimeler

ceramic, artistic, ash glaze, olive ash

Zeytin çekirdeği külünün artistik seramik sırlarında kullanımı

Öz

Çanakkale’de Olea europea oleaster ve Olea europea sativa olmak üzere iki tür zeytin yetişmektedir. Çanakkale’de ilk zeytincilik faaliyetleri Ayvacık ilçesindeki Küçükkuyu’da yer alan antik Gargara kentinde gerçekleşmiştir. Böylelikle Çanakkale için zeytin tarımının MÖ 6. yy. a tarihlendirilebileceğini önerebiliriz. Özellikle Akdeniz havzasında yetiştirilen zeytin antik çağlardaki çok tanrılı dinlerde ve rahmani dinlerde önemli bir yere sahiptir. Zeytin insanlık tarihi boyunca kullanılabilirlik özellikleri nedeniyle çok eski dönemlerden itibaren zirai bir ürün olarak hayatımızın vazgeçilmez parçalarından birisi olmuştur. Bu nedenle makalenin ana konusunu zeytin çekirdeğinden üretilen kül sırları oluşturmaktadır ve seramik üretiminde kullanılan artistik sırlar arasında değerlendirilirler. Bu küllerin elde edilmesinde organik olan herhangi bir hammaddenin yanmış olan külleri kullanılabilir. Yaşadığımız Çanakkale coğrafyası ile bağ kurup, yerel bir değer olan zeytine önem çekmek adına daha önce çalışılmamış olan zeytin çekirdeği külü araştırmamızı gerçekleştirme noktasında teşvik edici olmuştur. Antik Troas bölgesinde yer alarak efsanelere kaynaklık eden ve mitolojide Troia gibi bir değeri bünyesinde taşıyan Çanakkale genelinde yaygın olan zeytin ve zeytinden elde edilen kül, seramik sırlarıyla bağlantılı yerel bir değer olması nedeniyle özellikle seçilmiştir.

Anahtar Kelimeler

seramik, artistik, kül sırı, zeytin külü

Kaynakça

• ALKAN, D. (1998), Çam Ağacı, Ceviz Kabuğu ve Soya Fasulyesi Küllerinin 1200 oC’de Sır Hammaddesi Olarak Değerlendirilmesi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi)
• ATEŞ, Ö, Ş. (2012). Yakındoğu Demirçağ Uygarlıklarında Hayat Ağacı İnancı”, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
• COOK, J. M. (1973). The Troad: An Archaeological and Topographical Study, Oxford
• ERTAN, İ., ve BAKIR, G. (2018), “Klazomenai Zeytin İşçiliği, Zeytinin Akdeniz’deki Yolcuğu” Konferans Bildiriler, Dinç Ofset Yayınları: İzmir
• GENÇ, S. (2013) Artistik Seramik Sırları Sır Sanatı, Boyut Matbaacılık A.Ş., İstanbul
• GÖKÇE, M., KURT, S. (2020), Ağaç Kültü Örneğinde Muğla ve Civarında Eski İnanışlar, Yörük Araştırmaları-I Sempozyumu Bildiriler kitabı, Konya, 148
• GÖMEÇ, S (2003) Eski Türk inancı Üzerine Bir Özet, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, 33/21
• GÜNEŞ, P,Ç. (2014), 1280°C’de Gelişen Odun Külü Katkılı Sır Araştırmaları Ve Uygulamalar Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Seramik Ve Cam Tasarımı Anasanat Dalı (Yayımlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi)
• HEPOĞLU, E. ve İNCE, H. Ç. (2019). Mitolojik Ağaçlar Ağaç Ve Bitki Türleri Kuş Türleri. https://docplayer.biz.tr/57489972-Mitolojik-agaclar-agac-ve-bitki-turleri-kusturleri.html (Erişim tarihi: 27.06.2021).
• ILGAR, R (2016), Çanakkale İlinde Zeytin Yetiştiriciliği ve Yaşanan Sorunlar, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Dergisi, No:32, 19
• KUBAT, L. (2020), Kestane Kabuğu Külünün Sır Bileşeni Olarak Kullanılabilirliğinin Araştırılması Akademik Sanat, Cilt 5, Sayı 9
• NAHYA, N. (2011), Zeytin: Tüm Ağaçların İlki, İlahların ve İnsanların Onuru, Metro Gastro: İstanbul. s. (88-90).
• OYMAN, R.E (2002) Uygulamalı Seramik Teknolojisi Cilt I, (Çev. İlker Özkan), Sacmi İstanbul, Via Selice Provinciale 17/A-40026 İmola (BO) İtalya
• ROGERS, P. (2003), Ash Glazes, University of Pennsylvania Press
• SARNIÇ, K. Ö., KUBAT, L. (2007), Eskişehir Bölgesi Şeker Pancarı Küspesi Küllerinin Sır Bileşeni ve Renklendirici Olarak Kullanılabilirliğinin Araştırılması SERES’07 Bildiriler kitabı
• SERDAROĞLU, Ü. ile röportaj (Assos Kazıevi, Çanakkale, 16 Temmuz 1994)
• STRABON (Çev.PEKMAN, A), Geographika, Antik Anadolu Coğrafyası, XII-XIV, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2000, İstanbul
• ŞÖLENAY,E., TURAN, N. (2020), Patates Kabuğu Atığı Küllerinin 1160 °C’de Sır Hammaddesi Olarak Değerlendirilmesi”, Inonu University Journal of Art and Design, 61-70
• TİZGÖL, K., DEMİR, Ö,G. (2016), Bir Sera Atığı Olarak Patlıcan Dalı Külünün Düşük Dereceli Seramik Sırlarında Kullanımı” Akdeniz Sanat Dergisi, Cilt 9, Sayı 18
• ÜNAL, S., AKGEYİK, E. (2020) Gül Posası Külünün Seramik Yüzeylerde Kullanımı” Akademik Sanat, Cilt 5 Sayı 10
• URL1 https://yeryuzuagaci.wordpress.com/2016/09/27/anadolu- kulturunde-zeytin-agaci/ (Erişim Tarihi 03.04.2018).
• URL2http://www.wikizeroo.net/index.php?q=aHR0cHM6Ly-90ci53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvw4dpbmtv (Erişim Tarihi 19.12.2018).