Classification of Securities in the Banking Sector and Income/Risks Arisen from Securities as of 2022

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 1, 53 - 68, 15.01.2023

Fikret Kartal

https://doi.org/10.55026/jobaf.1216922

Öz

Banking sector’s assets consist of mainly loans and securities which directly affects the financial performance and results. As of 2022, Turkish banking sector has unusual interest rate risk driven by the ongoing monetary policy and high negative real interest rates. In the first 9 months of 2022, the banking sector’s profitability has increased significantly and therefore determinants of profitability and its sustainability are being discussed. In this study, classification and valuation of marketable securities are explained and the effects of securities on balance sheet and P&L are showed for the period from 2018 to September 2022. The results indicate that marketable securities have provided huge interest income in 2022 due to CPI-Indexed bonds as well as huge gains related to changes in fair market value of securities reported under equity. According to the results, if the positive valuation difference of 198 billion TL arisen from Turkish Lira denominated marketable securities as of September 2022 was lost due to a possible increase in interest rates, there would be a decrease in equity by 16,7 percent, regulatory capital by 13 percent, capital adequacy ratio by 2,4 percentage point, risk taking capacity by 15 percent.

Anahtar Kelimeler

Banking Sector, Marketable Securities, Profitability, Interest Rate Risk, Bankacılık sektörü, Menkul Değerler, Kârlılık, Faiz Oranı Riski

Bankalarda Menkul Değerlerin Sınıflandırılması ve 2022 İtibarıyla Menkul Değer Kaynaklı Gelir ve Riskler

Öz

Bankacılık sektörü aktiflerinin önemli bir bölümü, bankaların performansını ve faaliyet sonuçlarını doğrudan etkileyen krediler ve menkul değerlerden oluşmaktadır. 2022 yılı itibarıyla, izlenen para politikası ve yüksek negatif reel faizlerden kaynaklanan nedenlerle bankacılık sektörü yüksek düzeyde faiz oranı riski taşımaktadır. 2022 yılında sektörün nominal kârlılığının belirgin şekilde artması, kârlılığın bileşenlerini ve sürdürülebilirliğini tartışmaya açmıştır. Bu çalışmada, bankaların portföylerinde bulunan menkul değerlerin sınıflandırılması ve değerlemesi açıklanarak, 2018-Eylül 2022 dönemi için bilanço ve kâr/zarar tablosu üzerinde menkul değerlerin yarattığı etki analiz edilmektedir. 2022 yılında TÜFE endeksli tahvillerin yüksek faiz geliri sunduğu, ayrıca özkaynaklar altında izlenen menkul değerlere konu pozitif değerleme farklarının yüksek tutarlara ulaştığı görülmektedir. Çalışmanın sonuçlarına göre, Eylül 2022 itibarıyla TL menkul değerlere ait 198 milyar TL'lik pozitif değerleme farkının muhtemel bir faiz oranı artışı ile sıfırlanması hâlinde, özkaynaklar %16,9, yasal özkaynaklar %13, sermaye yeterliliği rasyosu 2,4 puan ve sektörün risk alma kapasitesi %15 azalmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bankacılık sektörü, Menkul Değerler, Kârlılık, Faiz Oranı Riski

Kaynakça

• Afşar, M. (2011). Küresel kriz ve Türk bankacılık sektörüne yansımaları. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6 (2), 143-171.
• Akbank. (2022). Konsolide olmayan bağımsız denetim raporu 2021.
• Bernanke, B.S. & Blinder, A.S. (1992). The federal funds rate and the channels of monetary transmission. The American Economic Review, Cilt: 82, No: 4, 901-921.
• BDDK. (2022). Aylık bülten (2018-Eylül 2022), https://www.bddk.org.tr/bultenaylik
• BDDK. 21.12.2021 tarih ve 9996 sayılı karar
• Garanti Bankası. (2022). Konsolide olmayan bağımsız denetim raporu 2021.
• Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2022). İç borçlanma istatistikleri.
• Kartal, F. (2021). Bankacılıkta finansal yönetim. Efe Akademi Yayınevi.
• Kashyap, A.K. & Stein, J.C. (1999). What do a million observations on banks say about the transmission of monetary policy? NBER Working Paper, https://web.mit.edu/jcstein/www/recall.pdf
• Kaufman, G.G. (1984). Measuring and managing interest rate risk: a primer. Economic Perspectives, Cilt: 8, No: January/February, 16-29.
• Kaya, Y.T. (2002). Türk bankacılık sektöründe kârlılığın belirleyicileri 1997-2000. BDDK Mali Sektör Politikaları Dairesi Çalışma Raporu, No: 2022/1.
• Kaya, Y.T. (2001). Türk bankacılık sisteminde net faiz marjının modellenmesi. BDDK MSPD Çalışma Raporları, No: 2001/4.
• Köne, A.Ç. (2003). Para-sermayenin yeniden yapılandırılması: Türk özel bankacılık sektörü örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 4 (2), 233-246.
• Landier, A., Sraer, D. & Thesmar, D. (2013). Banks exposure to interest rate risk and the transmission of monetary policy. NBER Working Paper Series, No: 18857.
• Reis, Ş.G., Kılıç, Y. & Buğan, M.F. (2016). Banka karlılığını etkileyen faktörler: Türkiye örneği. Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı: 72, 21-36.
• Sönmez, F. (2013). Türk bankacılık sektörünün kârlılık açısından değerlendirilmesi. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, (31), 91-107.
• TBB Yapısal Faiz Oranı Çalışma Grubu. (2006). Basel II yapısal faiz orani risk modelleri. Bankacılar Dergisi, Sayı: 58, 63-94.
• TCMB. (2022). İhale yöntemiyle satılan hazine bonoları ve devlet tahvilleri.
• TCMB, EVDS (Elektronik Veri Dağıtım Sistemi), https://evds2.tcmb.gov.tr/
• TFRS 9-Finansal araçlar standardı
• TMS 1-Finansal tabloların sunuluşu
• Yağcılar, G.G. & Demir, S. (2015). Türk bankacılık sektöründe takipteki kredi oranları üzerinde etkili olan faktörlerin belirlenmesi. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt: 7, No: 1, 221-229.
• Yapı ve Kredi Bankası. (2022). Konsolide olmayan bağımsız denetim raporu 2021.