TÜRKİYE’DE SANAL MÜZE ARAŞTIRMALARI: BİBLİYOMETRİK ANALİZ

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 76 - 85, 31.08.2023

Handan Aytekin , Gürhan Aktaş

https://doi.org/10.46238/jobda.1247086

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın amacı, sanal müzeler üzerine Türkiye'de hakemli bilimsel dergilerde yayınlanan mevcut araştırmaları incelemektir. Sanal müzeler, herhangi bir destinasyonda kültür turizminin en önemli bileşenlerinden birisi olan müzelerin, teknolojik yansımalarıdır. Bu çalışmada, Türkçe literatürde sanal müze araştırmalarının nasıl geliştiğinin; sanal müzelerin hangi yönlerinin incelendiğinin; ilgili araştırmaları yayınlayan yazarların akademik disiplinlerinin nasıl farklılık gösterdiğinin ve; hangi metodolojileri kullandıklarının keşfedilmesi amaçlanmaktadır. Mevcut çalışma bulgularının, sanal müzeler üzerine yürütülen ulusal araştırmaların aynı alandaki uluslararası araştırmalarla nasıl paralellik gösterdiğinin ortaya çıkarmasının yanı sıra, mevcut literatür boşluklarını belirtmesi ve gelecekte olası çalışmalar için öneriler sunması umulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sanal müze, turizm araştırmaları, bibliyometri

RESEARCH ON VIRTUAL MUSEUMS IN TÜRKİYE: A BIBLIOMETRIC ANALYSIS

Öz

The aim of this study is to examine the existing research on virtual museums published in peer-reviewed scholar journals in Türkiye. Virtual museums are the technological reflections of museums, which are one of the most important components of cultural tourism in any given destination. This study aims to discover: how research on virtual museums has evolved in the Turkish literature; what aspects of virtual museums have been studied; how do the academic disciplines of the authors who have published the related research vary, and; what methodologies have been used. The findings of the current study is hoped to offer an insight into how the nationally conducted research on virtual museums parallel with the international research of the same field as well as to indicate the gaps in the existing literature with recommendations for potential future studies.

Anahtar Kelimeler

Sanal müze, turizm araştırmaları, bibliyometri

Kaynakça

• António, N., & Rita, P. (2021). COVID-19: The catalyst for digital transformation in the hospitality industry?. Tourism & Management Studies, 17(2), 41-46.
• Uslu. A., & Uysal, M. (2017). Arkeolojik eserlerin fotogrametri yöntemi İle 3 boyutlu modellenmesi: Demeter Heykeli örneği. Geomatik, 2(2), 60-65.
• Uslu. A., & Uysal, M. (2020). Kültürel mirasın etkileşimli keşfi için mobil artırılmış gerçeklik ve web tabanlı görselleştirme teknolojilerinin kullanılması: Sfenks heykeli örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 20(6), 1024-1031.
• Akgül, O. (2021). Deneyimsel pazarlama örneği olarak sanal Troya Müzesinin müze ziyaret niyetine etkisi. Turist Rehberliği Nitel Araştırmalar Dergisi, 2(2), 92-106.
• Aksoy, G., & Baş, M. (2020). Dijital turizm kapsamında şehir tanıtımında kullanılan bir araç olarak sanal tur. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(3), 2542-2564.
• Aksoy, G., & Baş, M. (2021). Destinasyon pazarlamasında sanal tur kullanımına yönelik davranışsal niyeti etkileyen faktörlerin teknoloji kabul modeliyle incelenmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(4), 2945-2961.
• Aktaş, V., Yılmaz, A., & İbrahimoğlu, Z. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sanal müze kullanımına yönelik tutumları. Trakya Eğitim Dergisi, 11(3), 1294-1313.
• Akyol, P. K. (2020). Covıd-19 küresel salgın dönemi̇ ve sonrası müze etkı̇nlı̇klerı̇. Milli Folklor, 16(127), 72-86.
• Aladağ, E., Akkaya, D., & Şensöz, G. (2014). Sosyal bilgiler dersinde sanal müze kullanımının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 199-217.
• Ulvi, A., & Yiğit, A. Y. (2019). Kültürel mirasın dijital dokümantasyonu: Taşkent Sultan Çeşmesinin fotogrametrik teknikler kullanarak 3b modelinin yapılması. Türkiye Fotogrametri Dergisi, 1(1), 1-6.
• Altınbay, R., & Gümüş, N. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sanal tur uygulamalarıyla ilgili görüşleri. Journal of Innovative Research in Teacher Education, 1(1), 60-71.
• Arslan, K., & Arı, A. G. (2021). Online science teaching supported by web 2.0 tool: Virtual museum event. İnsan ve Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 285-313.
• Aydın, Ş., Fırıncı, S. B., & Keleş, E. (2022). Üç boyutlu sanal ortamlarda tarih öğretimi: sistematik derleme çalışması. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 115-148.
• Aydoğan, D. (2017). Sanal gerçeklik ve simülasyon bağlamında sanal müzeler. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 1(2), 137-148.
• Aydoğdu, A. S. E., Aydoğdu, M., & Aktaş, V. (2022). Matematik dersinde bir eğitim aracı olarak sanal müze kullanımı. International Journal of Social Science Research, 11(1), 51-70.
• Baysal, İ., Çetinkaya, K., & Aydın, M. (2021). Müzeler, sergiler ve tarihi alanlarda dijitalleşme. International Journal of 3D Printing Technologies and Digital Industry, 5(2), 271-280.
• Birkandan, A. E., Kılıç, M. A., & Kutsal, D. (2020). Covid-19 salgını sürecinde İstanbul’daki sanat müzelerinin erişilebilirliği: Sosyal medya ve dijital uygulamalar üzerinden bir değerlendirme. MSGSÜ Sosyal Bilimler, 2(22), 271-289.
• Bulut, P., & Uzun, E. B. (2021). Sanal müzeler ve yaratıcı drama için bir atölye önerisi: Müze sınıfa geliyor!. Yaratıcı Drama Dergisi, 16(1), 131-156.
• Bülbül, H. (2017). Müze ile eğitimde bir seçenek olarak “second life” müzeleri. Milli Eğitim Dergisi, 46(214), 167-180.
• Eker, C., & Kılav, D. (2022). Okul öncesi öğretmen adaylarının sanal müze kullanımına yönelik tutumlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 159-175.
• Çelik, Ö., & Güllühan, N. Ü. (2022). Sanal müze gezilerine yönelik ilkokul öğrencilerinin görüş ve farkındalıklarının incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 51(236), 2927-2946.
• Çınar, C., Utkugün, C., & Yazıcı, K. (2021). Sosyal bilgiler dersinde sanal müze kullanımı hakkında öğrenci görüşleri. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, (16), 150-170.
• Çalışkan, E. Önal, N. (2016). Öğretim etkinliklerinde sanal müzelerin kullanımına ilişkin sosyal bilgiler öğretmen adayları ne düşünüyor? Turkish Studies. 11(3). 689-706.
• Demirtaş, E., & Gürer, E. (2021). Dijital mekanda yön bulma etkinliğinin soyut bilgi katmanları üzerinden ölçümü: sanal müze örneği. Journal of Computational Design, 2(1), 265-284.
• Dervişoğlu, C. D., & Şener, İ. E. (2021). Kamusal alan dönüşümünün sanal müze pratikleri üzerinden değerlendirilmesi. YDÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, 3(2), 1-17.
• Dikyol, D. Ç., & İşbilen, E. Ş. (2020). Tarih öğretiminde sanal gerçeklik teknolojisi kullanımı: Çatalhöyük örneği1. Journal of History School (JOHS).
• Donthu, N., Kumar, S., Mukherjee, D., Pandey, N., & Lim, W. M. (2021). How to conduct a bibliometric analysis: An overview and guidelines. Journal of Business Research, 133, 285-296.
• Düzgün, E. (2022). Turist rehberlerinin dijital turizmdeki gelişmelere bakışı. Turizm Akademik Dergisi, 9(2), 193-208.
• Guttentag, D. (2010). Virtual reality: Applications and implications for tourism. Tourism Management, 31(5), 637–651.
• Halaç, H. H., & Doruk, B. S. (2021). Pandemi döneminde ziyaretçi yönetiminin sanal müzeler aracılığıyla şekillenmesi. Electronic Turkish Studies, 16(4).
• Halaç, H. H., & İzci, B. S. (2021). Kent sanal turlarında kültürel mirasın değerlendirilmesi. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(2), 985-1004.
• Ünal, H., Kızılay, E., & Hamalosmanoğlu, M. (2022). Fen bilgisi öğretmen adaylarının fen eğitiminde sanal müze kullanımına yönelik görüşleri. Studies in Educational Research and Development, 6(1), 73-94.
• Hyun, M., Lee, S., & Hu, C. (2009). Mobile-mediated virtual experience in tourism: concept, typology and applications. Journal of Vacation Marketing, 15(2), 149–164.
• İlhan, G. O., & Dolmaz, M. (2022). Covid-19 pandemisi sürecinde ingilizce öğretmen adaylarının sanal müze deneyimleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(4), 1313-1337.
• İlhan, G. O., Tokmak, A., & Aktaş, V. (2021). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sanal müze deneyimleri. Uluslararası Müze Eğitimi Dergisi, 3(1), 74-93.
• İralı, A. E. (2021). Covıd-19 pandemisi döneminde sanal müze farkındalığının incelenmesi: bir veri madenciliği analizi. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (İNİF E-Dergi), 6(2), 175-192.
• Kahraman, Z. (2021). Sanal müzecilikte yeni yaklaşımlar. Ankara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 3(2), 145-160.
• Karagöz, C. T., & Mamur, N. (2022). COVID-19 salgın sürecinde görsel sanatlar öğretimi: görsel sanatlar öğretmenlerinin deneyimleri üzerine bir durum çalışması. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 78-97.
• Karamık, G. A., & Gümüş, F. Ö. (2022). Matematik öğretimi için farklı bir uygulama: sanal müze ve yaratıcı drama. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(3), 1915-1957.
• Karataş, S., Yılmaz, A., Kapanoğlu, G., & Meriçelli, M. (2016). Öğretmenlerin sanal müzelere dair görüşlerinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 112-125.
• Kılıç, A., & Şener, N. (2022). Kamusal alanda sanatın dijitalleşmesi ve mekân algısı. STAR Sanat ve Tasarım Araştırmaları Dergisi, 3(4), 187-197.
• Kıvılcım, B., & Çalışkan, A. S. (2022). Turizm eğitimi alan öğrencilerin sanal müze turlarına yönelik görüşleri. Journal of Tourism Intelligence and Smartness, 5(3), 219-229.
• Kızılhan, T. (2017). Türkiye’deki sanal müzelerin içerik analizi tekniği ile değerlendirilmesi. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 1(2), 149-156.
• Koca, N., & Daşdemir, İ. (2018). Sosyal bilgiler öğretiminde sanal tur uygulamaları. Electronic Turkish Studies, 13(27).
• Martínez-López, F. J., Merigó, J. M., Valenzuela-Fernández, L., & Nicolás, C. (2018). Fifty years of the European Journal of Marketing: a bibliometric analysis. European Journal of Marketing, 52(1/2), 439-468.
• Ada, M., İnce, E., & Olcay, A. (2022). Sanal Müze Turlarının Covid-19 Pandemi Sürecinde Eğitsel Amaçlı Kullanılması Üzerine Nitel Bir Araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(3), 1103-1112.
• Ndou, V., Mele, G., Hysa, E., & Manta, O. (2022). Exploiting technology to deal with the covid-19 challenges in travel & tourism: A bibliometric analysis. Sustainability, 14(10), 5917.
• Oğan, O., & Emekli, G. (2022). COVID-19 ile değişen müze deneyimlerinin turizm coğrafyası yaklaşımıyla değerlendirilmesi: Dünya'dan ve Türkiye'den örnekler. Ege Coğrafya Dergisi, 31(2), 337-353.
• Okumuş, M. (2021). Kültürel diplomasi bağlamında sanal müzeler. Selçuk İletişim, 14(4), 1972-2002.
• Öngider, M. U. (2020). 360° sanal gerçeklik videolarının turistlerin seyahat motivasyonuna etkisi üzerine deneysel bir araştırma. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(1), 121-136.
• Özden, K. (2022). Müzelerde etkileşimli bilgilendirme tasarımı: Anadolu Medeniyetleri Müzesi ile Frankfurt Tarih Müzesi’nin karşılaştırılması. ARTS: Artuklu Sanat ve Beşeri Bilimler Dergisi, (7), 151-178.
• Özrili, Y. (2021). Olmayan müze: Kripto sanat. Turizm Çalışmaları Dergisi, 3(1), 1-14.
• Pantano, E., & Servidio, R. (2011). An exploratory study of the role of pervasive environments for promotion of tourism destinations. Journal of Hospitality and Tourism Technology, 2(1), 50–65.
• Pepe, M., Costantino, D., & Restuccia Garofalo, A. (2020). An efficient pipeline to obtain 3D model for HBIM and structural analysis purposes from 3D point clouds. Applied Sciences, 10(4), 1235.
• Piccialli, F., Cuomo, S., Cola, V. S. D., & Casolla, G. (2019). A machine learning approach for IoT cultural data. Journal of Ambient Intelligence and Humanized Computing, 1-12.
• Polat, B. D. (2021). Covi̇d-19 pandemi̇ süreci̇nde müzelerde çevri̇mi̇çi̇ (onli̇ne) eği̇ti̇m etki̇nli̇kleri̇ne yöneli̇k bi̇r değerlendi̇rme: İstanbul ve New York. Journal of Arts, 4(3), 177-188.
• Polat, N., Önal, M., Ernst, F. B., Şenol, H. İ., Memduhoglu, A., Mutlu, S., ... & Kara, H.,(2020). Harran Ören Yeri Arkeolojik Kazı Alanınındın Çıkarılan Bazı Küçük Arkeolojik Buluntuların Fotogrametrik Olarak 3B Modellenmesi. Türkiye Fotogrametri Dergisi, 2(2), 55-59.
• Kaya, R., & Okumuş, O. (2018). Sanal müzelerin tarih derslerinde kullanımının öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi. Turkish History Education Journal, 7(1), 113-153.
• Salleh, S. Z., & Bushroa, A. R. (2022). Bibliometric and content analysis on publications in digitization technology implementation in cultural heritage for recent five years (2016–2021). Digital Applications in Archaeology and Cultural Heritage, e00225.
• Sarsılmaz, Y. (2010). Müzelerde teknoloji kullanımı. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, (20), 45-53.
• Uca, S., & Karahan, S. (2022). Çevrimiçi rehberli sanal turlara katılan ziyaretçi deneyimleri: Airbnb örneği. Journal of Hospitality and Tourism Issues, 4(2), 108-122.
• Sousa, J. P., Cordeiro, P., & Cunha, C. R. (2022, November). The Use of Technologies in Museums: A Bibliometric Analysis Based on the Web of Science Database. In Advanced Research in Technologies, Information, Innovation and Sustainability: Second International Conference, ARTIIS 2022, Santiago de Compostela, Spain, September 12–15, 2022, Revised Selected Papers, Part II (pp. 269-282). Cham: Springer Nature Switzerland.
• Sousa, N., Alén, E., Losada, N., & Melo, M. (2022). Virtual reality in tourism promotion: A research agenda based on a bibliometric approach. Journal of Quality Assurance in Hospitality & Tourism, 1-30.
• Sungur, T., & Bülbül, H. (2019). Sınıf öğretmeni adaylarının sanal müze uygulamalarına yönelik görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 652-666.
• Sürme, M., & Atılgan, E. (2020). Sanal müzede sanal tur yapan bireylerin memnuniyet düzeylerini belirlemeye yönelik bir araştırma. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(3), 1794-1805.
• Tarlakazan, B. E. (2021). Çevrim içi sergilerin sanat eğitimindeki yeri. Medeniyet Sanat Dergisi, 7(2), 227-242.
• Taşkıran, Ö., & Kızılırmak, İ. (2019). Deneyimsel pazarlama kapsamında sanal turların müze ziyaretlerine etkisi: Panorama 1453 örneği. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 1-19.
• Teker, N., & Özer, A. (2016). Sanal müze sanal tur memnuniyet ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 45(209), 314-335.
• Tıngır, M., & İlden, S. (2021). Ev müzeciliğinden çevrimiçi sergilere. Akademik Sanat, (12), 12-22.
• Topkan, F., & Erol, M. (2022). Sanal müze etkinliklerinin ilkokul 4. Sınıf öğrencilerinin tarih bilinci gelişimine etkisi. Maarif Mektepleri Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 71-86.
• Uslu, A., Polat, N., Toprak, A. S., & Uysal, M. (2016). Kültürel mirasın fotogrametrik yöntemle 3B modellenmesi örneği. Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi, 8(2), 165-176.
• Üçgül, M., Lüy, Z., Baskaya, M., & Keleş, E. (2022). Tarih öğretimine yönelik 3B sanal ortamın değerlendirilmesi: Pilot çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 96-115.
• Ünver, S., & Ulvi, A. (2022). 360 derece panoramik sanal tur uygulaması Mersin Üniversitesi Çiftlikköy Yerleşkesi örneği. Türkiye Fotogrametri Dergisi, 4(2), 72-82.
• Yanar, A., Karadeniz, C., & Karaöz, B. T. (2021). Müzelerin geleceğine dijital bir bakış: Bir çevrim içi serginin çağdaş müzecilik yaklaşımlarıyla analizi. UNIMUSEUM, 4(1), 1-9.
• Yerden, N. K., & Uydacı, M. (2022). Covıd 19 pandemi sürecinde destinasyon pazarlaması bağlamında müzelerde sanal tur uygulamalarına yönelik karşılaştırmalı analiz. Journal of Research in Business, 7(1), 229-248.
• Yıldız, N., Ayyıldız, A. Y., & Tavukçuoğlu, T. (2022). Müzelerde dijitalleşme sürecine ilişkin sanal müzelerin incelenmesi. Turist Rehberliği Dergisi (TURED), 5(2), 117-141.
• Yildirim, T., & Tahiroğlu, M. (2012). Sanal ortamda gerçekleştirilen müze gezilerinin ilköğretim öğrencilerinin sosyal bilgiler dersine yönelik tutumlarına etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(39), 104-114.
• Yolcu, H., & Karamustafaoğlu, O. (2021). Konya Bilim Merkezi’ne yapılan bir sanal gezintinin bilimsel etkisi hakkında öğretmen görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(3), 1925-1983.
• Yulifar, L., Widiaty, I., Anggraini, D. N., Nugraha, E., Minggra, R. & Kurniaty, H. W. (2021). Digitalizing museums: A bibliometric study. Journal of Engineering Science and Technology, 16, 16-26.
• Yüksek, G., Coşkuner, M., Çetin, A., & Savaş, N. (2020). A bibliometric analysis of the last 25 years of virtual reality studies in tourism. Journal of Tourism Leisure and Hospitality, 2(1), 14-21.
• Oruç, Z. (2016). New Reality in Museum. www. tojdac. org.