Etik Liderlik, İşe Adanmışlık ve Yönetsel Yaratıcılık Arasındaki İlişki: Yapı Malzemeleri Sektöründe Bir Uygulama

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 149 - 171, 27.07.2020

Ali İhsan Durgut Gülsevim Yumuk Günay

Öz

İşletme performansını etkileyen en önemli rekabet gücü insan kaynağıdır. Bu bağlamda birçok önemli etken gibi çalışanların üstlerini nasıl bir lider olarak algıladıkları, kendilerini işe adamışlıkları ve ortaya koydukları yaratıcılıkları bu insan kaynağının gücünü arttırması nedeni ile üzerinde durulması gereken konular arasındadır. Yapılan bu çalışmada; etik liderlik, işe adanmışlık ve yönetsel yaratıcılık arasındaki ilişkinin açıklanması amaçlanmıştır. Araştırma kapsamında, yapı malzemeleri sektöründe faaliyet gösteren büyük ölçekli bir firmanın çalışanları ana kütlemizi oluşturmaktadır. Veri toplama yöntemi olarak nicel araştırma yöntemlerinden anket tekniği kullanılmıştır. 373 çalışanın katılım gösterdiği araştırmada etik liderlik, işe adanmışlık ve yönetsel yaratıcılık arasındaki ilişki korelasyon analizi ile incelenmiştir. Araştırma neticesinde etik liderlik ile işe adanmışlık arasında pozitif yönlü ve orta dereceli bir ilişki olduğu, etik liderlik ve yönetsel yaratıcılık arasında pozitif yönlü ve orta dereceli bir ilişki olduğu, işe adanmışlık ve yönetsel yaratıcılık arasında pozitif yönlü ve orta dereceli bir ilişki olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Liderlik, Etik Liderlik, İşe Adanmışlık, Örgütsel Yaratıcılık, Yönetsel Yaratıcılık

The Relationship Between Ethical Leadership, Work Engagement and Administrative Creativity: An Application in Building Materials Sector

Öz

The most important competitive power affecting business performance is resource of human. In this context, like many important factors, how employees perceive their superiors as a leader, their work engagement and creativity are among the topics that should be emphasized because this increases the power of this human resource. In this study, it is aimed to explain the relationship between ethical leadership, work engagement and administrative creativity. Within the scope of the research, the employees of a large-scale company operating in the building materials sector constitute our sample. The questionnaire technique, one of the quantitative research methods, was used as the data collection method. The relationship between ethical leadership, work engagement and administrative creativity was examined by correlation analysis. As a result of the research, it was found that there is a positive and moderate relationship between ethical leadership and work engagement, there is a positive and moderate relationship between ethical leadership and administrative creativity, and there is a positive and moderate relationship between work engagement and administrative creativity.

Kaynakça

• Akoğul, E. ve Seçilmiş, C. (2018). Liderlik Tarzları, Tükenmişlik ve Yaratıcılık İlişkisinin Belirlenmesi: Ankara'da Otel İşletmelerinde Bir Uygulama. Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 99-117.
• Akpınar, F. (2016). Etik Liderliğin ve Etik İklimin Mobbing (Yıldırma Davranışları) Üzerindeki Etkisi ve Ampirik Bir Çalışma. (Yüksek Lisans Tezi), Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Aksoy, S. (2012). Etik Liderlik ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarının Örgütsel Performansa Eetkisi Üzerine Bir Araştırma. (Yüksek Lisans Tezi), Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Gebze.
• Amabile, T. M. (1997). Motivating Creativity in Organizations: On Doing What You Love and Loving What You Do. California Manegement Review, 40(1), 39-58.
• Amabile, T. M., Barsade, S. G., Mueller, J. S. ve Staw, B. M. (2005). Affect and Creativity at Work. Administrative Science Quarterly, 50(3), 367-403.
• Amabile, T. M. ve Conti, R. (1999). Changes in the Work Environment for Creativity During Downsizing. Academy of management journal, 42(6), 630-640.
• Andriopoulos, C. (2001). Determinants of Organisational Creativity: A literature Review. Management Decision, 39(10), 834-841.
• Appuhami, R. (2019). Exploring the Relationship Between Strategic Performance Measurement Systems and Managers' Creativity: The Mediating Role of Psychological Empowerment and Organisational Learning. Accounting & Finance, 59, 2201-2233.
• Ardıç, K. ve Polatçı, S. (2009). Tükenmişlik Sendromu ve Madalyonun Öbür Yüzü: İşle Bütünleşme. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi(32), 21-46.
• Arıkök, M. (2017). Etik Liderlik ve Tükenmişliğin Üretim Karşıtı İş Davranışları Üzerindeki Etkileri: Ankara Üretim Sektörü Üzerinde Bir Araştırma. (Doktora Tezi), T.C. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı, Kocaeli.
• Aronson, E. (2009). Integrating Leadership Styles and Ethical Perspectives. Canadian Journal of Administrative Sciences, 18(4), 244-256.
• Arslantaş, C. C. ve Dursun, M. (2008). Etik Liderlik Davranışının Yöneticiye Duyulan Güven ve Psikolojik Güçlendirme Üzerindeki Etkisinde Etkileşim Adaletinin Dolaylı Rolü. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 111-128.
• Bakker, A. B. ve Demerouti, E. (2007). The Job Demands-Resources Model: State of the Art. Journal of managerial psychology, 22(3), 309-328.
• Bakker, A. B. ve Demerouti, E. (2008). Towards a Model of Work Engagement. Career development international, 13(3), 209-223.
• Bal, E. A. (2009). Gönülçelen Şirketler. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Balay, R. (2010). The Organizational Creativity Perceptions of Academic Staff. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 43(1), 41-78.
• Brown, M. E., Treviño, L. K. ve Harrison, D. A. (2005). Ethical Leadership: A Social Learning Perspective For Construct Development And Testing. Organizational Behavior And Human Decision Processes, 97(2), 117-134.
• Büyükbeşe, T. ve Gökaslan, M. O. (2018). İşe Gömülmüşlük, İşe Adanmışlık ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisi: Bir Alan Çalışması. MUKADDİME, 9(2), 135-154.
• Caymaz, E., Erenel, F. ve Gürer, B. (2013). Liderlik Karizması, Adanmışlık ve Gruba Aidiyetin Gönüllü Çalışma Performansına Etkileri: AKUT Arama Kurtarma Derneği Örneği. Journal of Human Sciences, 10(1), 129-147.
• Cheng, J.-W., Chang, S.-C., Kuo, J.-H. ve Cheung, Y.-H. (2014). Ethical Leadership, Work Engagement, and Voice Behavior. Industrial Management & Data Systems, 114(5), 817-831.
• Çalışkan, S. C. (2014). Pozitif Örgütsel Davranış Değişkenleri ile Yeni Araştırma Modelleri Geliştirme Arayışları: Pozitif Örgütsel Davranış Değişkenlerinin İşe adanmışlık, Tükenmişlik ve Sinizm Üzerine Etkileri ve Bu Etkileşimde Örgütsel Adalet Algısının Aracılık Rolü üzerine Bir Araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(3), 363-382.
• Çankır, B. (2016). Çalışmaya Tutkunluk ve Tükenmişliğin Örgütsel Vatanadaşlık Davranışı Üzerine Etkisi ve Bir Uygulama (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çekmecelioğlu, H. G. (2002). Bireysel, Örgütsel Yaratıcılık ve Yaratıcılık İçin İş Çevresinin Düzenlenmesi: Bir Araştırma. (Doktora Tezi), Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze.
• Çıkgel, R. D. (2015). İşgörenlerin Etik Liderlik Algılamalarının Örgütsel Bağlılıklarına Etkisi Bilişim Sektöründe Bir Uygulama. (Yüksek Lisans Tezi), Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çınardal, F. C. ve Diri, M. (2013). Yaratıcı Düşünme, Stratejik Düşünme ve Vahit Bademci: Paradigma Değişikliği ya da Bilimsel Devrim, Sıra Dışı Beyinlerin İşidir. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 63-78.
• Deci, E. L. ve Ryan, R. M. (1987). The Support of Autonomy and The Control of Behavior. Journal of Personality and Social Psychology, 53(6), 1024-1037.
• Den Hartog, D. N. ve Belschak, F. D. (2012). Work Engagement and Machiavellianism in the Ethical Leadership Process. Journal of Business Ethics, 107(1), 35-47.
• Dertli, E. M. (2014). Etik Liderlik Davranışlarının ve İş Tatmininin Çalışanların Tükenmişlik Duygularına Etkisi: Ampirik Bir Çalışma. (Yüksek Lisans Tezi), Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Doğan, H. (2018). Örgütsel Adalet Algısı ile İş Performansı Arasındaki İlişki. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 26-46.
• Dulewicz, V. ve Higgs, M. (2005). Assessing Leadership Styles and Organisational Context. Journal of managerial psychology, 20(2), 105-123.
• Eagly, A. H. ve Johannesen-Schmidt, M. C. (2001). The Leadership Styles of Women and Men. Journal of Social Issues, 57(4), 781-797.
• Engelbrecht, A. S., Heine, G. ve Mahembe, B. (2017). Integrity, Ethical Leadership, Trust and Work Engagement. Leadership and Organization Development Journal, 38(3), 1-17.
• Eraslan, L. (2004). Liderlik Olgusunun Tarihsel Evrimi, Temel kavramlar ve Yeni Liderlik Paradigmasının Analizi Milli Eğitim Dergisi, 162.
• Fettahlıoğlu, Ö. O. (2016). İşletmelerin Cam Kalkanı Olan Kurumsal İmaj ve İtibar Algısı Üzerinde Yaratıcılığın Etkisi. Paper presented at the 3rd International Congress on Social Sciences, China to Adriatic Congress Book, Antalya.
• Ghonsooly, B. ve Raeesi, A. (2012). Exploring the relationship between creativity and burnout among Iranian EFL teachers. International Journal of Linguistics, 4(3), 121-134.
• Gill, D. S. (2007). Employee Selection and Work Engagement: Do Recruitment and Selection Practices Influence Work Engagement? (Doctor of Philosophy Dissertation), Kansas State University, Manhattan.
• Göksel, A. (2003). Personel Güçlendirme. In B. Bumin (Ed.), Çağdaş İşletme Teknikleri. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Göktaş Kulualp, H. ve Erol, S. (2017). Yöneticilerde Duygusal Zekanın Etik Liderlik Davranışı Üzerindeki Etkisi. Journal of International Social Research, 10(52), 1045-1057.
• Gupta, M. ve Shaheen, M. (2017). The Relationship Between Psychological Capital And Turnover Intention: Work Engagement As Mediator And Work Experience As Moderator. Jurnal Pengurusan (UKM Journal of Management), 49, 117-126.
• Gupta, N. ve Sharma, V. (2016). Exploring Employee Engagement—A Way to Better Business Performance. Global Business Review, 17(3), 45-63.
• Gürüz, D. ve Yaylacı, G. Ö. (2006). İnsan Kaynakları Yönetimi. İstanbul: MediaCat Kitapları.
• Hallberg, U. E., Johansson, G. ve Schaufeli, W. B. (2007). Type A Behavior and Work Situation: Associations With Burnout and Work Engagement. Scandinavian Journal of Psychology, 48(2), 135-142.
• Haşit, G. (2003). İşletme Başarısında Yönetsel Yaratıcılığın Rolü. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(8), 1-11.
• Hatipoğlu, S. ve Örücü, E. (2018). Psikolojik Güçlendirmenin Çalışmaya Tutkunluk Üzerindeki Etkisi: Sağlık Sektörü Çalışanlarına Yönelik Bir Uygulama. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 16(4), 98-115.
• Hermond, D. (2005). Ethical Leadership is Not Optional: How LPPs Can Help. International Journal Of Scholarly Academic Intellectual Dıversity-Electronic, 8(1), 1-5.
• Ho Kim, W., Park, J. G. ve Kwon, B. (2017). Work Engagement in South Korea: Validation of the Korean Version 9-item Utrecht Work Engagement Scale. Psychological Reports, 120(3), 561-578.
• Hughes, J. C. ve Rog, E. (2008). Talent Management: A Strategy for Improving Employee Recruitment, Retention And Engagement Within Hospitality Organizations. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 20(7), 743-757.
• İnce, A. R. (2016). Algılanan Örgütsel Desteğin İşe Adanmışlık Üzerindeki Etkisinde Yönetici Desteğinin Aracılık Rolü. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(57), 649-660.
• İnce, M. ve Gül, H. (2014). Etik Liderlik ve Örgütsel Adalet Arasındaki İlişkiler Üzerine Bir Araştırma. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(2), 127-150.
• Kaplan, Ç. (2009). Kamu Yönetiminde Etik ve Kamu Çalışanlarının Etik Kavramını Algılayışları. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3), 343-355.
• Kapu, H. ve Baştürk, F. (2009). Yaratıcılık Tekniklerinin işletme Eğitimindeki Yeri ve Önemi. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 8(16), 523-540.
• Kartal, N. (2017). Sağlık Çalışanlarında İşe Cezbolma, İşe Yabancılaşma ve Performans Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi ), T.C. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sağlık Yönetimi Anabilim Dalı Ankara.
• Kılınç, S. (2017). Yöneticilerin Etik Liderlik Davranışlarının Örgütsel Özdeşleşme, Sapkın Davranışlar ve Sinizme Etkisi (Yüksek Lisans Tezi), Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
• Kılınç, S. (2018). Psikolojik Sermaye ve İşgören Güçlendirmenin Örgütsel Yaratıcılık Üzerindeki Etkisi (Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Koşar, D. ve Ceylan, Ö. Ö. (2016). Öğretmenlerin Örgütsel Yaratıcılığa İlişkin Görüşleri. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 25-38.
• Kwaśniewska, J. ve Nȩcka, E. (2004). Perception of the Climate for Creativity in the Workplace: The Role of the Level in the Organization and Gender. Creativity and Innovation Management, 13(3), 187-196.
• Luecke, R. (2008). İş Dünyasında Yenilik ve Yaratıcılık (T. Parlak, Trans.). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Maslach, C., Schaufeli, W. B. ve Leiter, M. P. (2001). Job Burnout. Annual review of psychology, 52(1), 397-422.
• Mayer, D. M., Kuenzi, M., Greenbaum, R., Bardes, M. ve Salvador, R. B. (2009). How Low Does Ethical Leadership Flow? Test of a Trickle-Down Model. Organizational Behavior And Human Decision Processes, 108, 1-13.
• Meriç, O. (2018). Endüstriyel İşletmelerde Kişilik Özelliklerinin İşe Cezbolma Üzerindeki Etkileri ve Bir Otomotiv Firmasında Uygulama. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), T.C. Bahçeşehir Üniversitesi İstanbul.
• Mozammel, S. ve Haan, P. (2016). Transformational Leadership And Employee Engagement in The Banking Sector in Bangladesh. The Journal of Developing Areas, 50(6), 43-55.
• Oldham, G. R. ve Cummings, A. (1996). Employee Creativity: Personal and Contextual Factors at Work. Academy of management journal, 39(3), 607-634.
• Othman, N. ve Nasurdin, A. M. (2011). Work engagement of Malaysian nurses: Exploring the Impact of Hope and Resilience. World Academy of Science, Engineering and Technology, 5(12), 1990-1994.
• Özkalp, E. ve Meydan, B. (2015). Schaufeli ve Bakker tarafindan geliştirilmiş olan İşe Angaje Olma ölçeğinin Türkçe’de güvenilirlik ve geçerliliğinin analizi. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 17(3), 1-19.
• Rhodes, M. (1961). An Analysis of Creativity. The Phi Delta Kappan, 42(7), 305-310.
• Salanova, M., Agut, S. ve Peiró, J. M. (2005). Linking Organizational Resources And Work Engagement to Employee Performance and Customer Loyalty: The Mediation of Service Climate. Journal of applied Psychology, 90(6), 1217.
• Schaufeli, W. B. (2012). Work Engagement: What Do We Know and Where Do We Go. Romanian Journal of Applied Psychology, 14(1), 3-10.
• Schaufeli, W. B., Salanova, M., González-Romá, V. ve Bakker, A. B. (2002). The Measurement of Engagement and Burnout: A Two Sample Confirmatory Factor Analytic Approach. Journal of Happiness studies, 3(1), 71-92.
• Sims, R. R. ve Brinkman, J. (2002). Leaders as Moral Role Models: The Case of John Gutfreund at Salomon Brothers. Journal of Business Ethics, 35(4), 327-339.
• Smircich, L. ve Morgan, G. (1982). Leadership: The Management of Meaning. The Journal of Applied Behavioral Science, 18(3), 257-273.
• Stein, M. I. (1953). Creativity and Culture. The journal of psychology, 36(2), 311-322.
• Stoyanova, T. ve Iliev, I. (2017). International Journal of Business and Economic Sciences Applied Research. International Journal of Business and Economic Sciences Applied Research, 10(1), 23-29.
• Sungur, N. (1997). Yaratıcı Düşünce. İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Şantaş, F., Çıraklı, Ü., Uğurluoğlu, Ö. ve Çelik, Y. (2014). Etik Liderlik Davranışlarının Örgütsel Adalet Üzerindeki Etkisi: Hastanede Bir Uygulama. İşletme Bilimi Dergisi, 2(2), 53-69.
• Tuna, M., Bircan, H. ve Yeşiltaş, M. (2012). Etik Liderlik Ölçeği’nin Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması: Antalya Örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(2), 143-155.
• Turgut, T. (2011). Çalişmaya Tutkunluk: İş Yükü, Esnek Çalişma Saatleri, Yönetici Desteği ve İş-Aile Çatişmasi İle İlişkileri. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(3-4), 155-179.
• Uğurlu, C. T. ve Ceylan, N. (2014). Öğretmenlerin Örgütsel Yaratıcılık ve Etik Liderlik Algılarının İncelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 96-112.
• Unsworth, K. (2001). Unpacking Creativity. Academy of Management review, 26(2), 289-297.
• Ünal, O. ve Gürsoy, Y. E. (2014). Banka Reklamlarının Müşteri Tercihlerine Etkisi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 304.
• Yılmaz, E. (2006). Okullardaki Örgütsel Güven Düzeyinin Okul Yöneticilerinin Etik Liderlik Özellikleri ve Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. (Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Zhu, W., May, D. R. ve Avolio, B. J. (2004). The Impact of Ethica Leadership Behavior on Employee Outcomes: The Roles of Psychological Empowerment and Authenticity. Journal of Leadership & Organizational Studies, 11(1), 16-26.