Zorunlu Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Örgütsel Sinizm Üzerindeki Etkisinde Psikolojik Sermayenin Aracılık Rolü: Perakende Sektöründe Bir Araştırma

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 1 - 22, 24.01.2022

Cengiz Çoban

Öz

Örgütsel Vatandaşlık Davranışı (ÖVD), normalde gönüllü olarak çalışanlarca sergilenen ekstra rol davranışlarıdır. Fakat bu davranışların örgüt içinde sergilenmesi yöneticilerin bu davranışları normal rol davranışları olarak algılamaya başlamasına ve örgüt içindeki bütün çalışanlardan bu davranışları sergilemesini istemelerine yani Zorunlu Örgütsel Vatandaşlık Davranışına (ZÖVD) neden olabilmektedir. Bu ise çalışanların üzerinde olumsuz bir etki yaparak onların örgüt ile ilgili hoşnutsuzluğa kapılmalarına, bilişsel, duyuşsal ve nihayetinde davranışsal sinizme neden olabilmektedir. Bu durum örgütsel bir problem olarak ortaya çıkmakta ve giderilmesine yardımcı olabilecek örgütsel değişkenlerin neler olabileceği örgütün amacına ulaşabilmesinde önem arz etmektedir. Bu çalışmanın amacı; ZÖVD’nin çalışanları sinik bir tutama ve davranışa itmesini azaltmada ve engellemede Psikolojik Sermayenin (PS) olumlu bir katkısı olup olmayacağının ortaya konulmasıdır. Başka bir deyişle, bu çalışmada yüksek ve düşük seviyedeki PS’nin ZÖVD ile Örgütsel Sinizm (ÖS) arasında nasıl bir role sahip olacağı incelenmektedir. Çalışma kapsamında yapılan araştırma için Gaziantep ilinde bulunan bir market zinciri işletme seçilmiştir. Araştırma için gerekli veriler anket yöntemi ile toplanmış olup 361 kişilik veri seti SPSS 22 istatistik programı ile analiz edilmiştir. ZÖVD’nin ÖS’ye etkisinde PS’nin negatif yöndeki aracılık rolü çoklu regresyon analizi ile test edilmiş ve analizin sonucunda PS’nin ZÖVD’yi azalttığı, azalan ZÖVD’nin göreceli olarak ÖS’yi daha az arttırdığı istatistiksel olarak anlamlı şekilde bulgulanmıştır. Sonuç olarak PS’nin ZÖVD’nin ÖS’ye etkisindeki aracılık rolü değerlendirilerek PS’nin yükseltilmesi ile ZÖVD ve ÖS’nin düşürülmesi için alınacak önlemlerin aynı anda uygulanmasının sinerjik etkisinin olduğu değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Zorunlu Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, Psikolojik Sermaye, Örgütsel Sinizm, Perakende Sektörü.

The Mediating Role of Psychological Capital in the Effect of Compulsory Organizational Citizenship Behavior on Organizational Cynicism: A Research in the Retail Industry

Öz

Organizational Citizenship Behavior (OCB) is normally extra role behaviors that are displayed voluntarily by employees. However, such behaviors displayed within the organization may lead managers perceiving these behaviors as normal role behaviors and asking for all employees to display these behaviors within the organization, ,in other words, such behaviors may lead to Compulsory Organizational Citizenship Behavior (COCB). This, in turn, can have a negative impact on employees, causing them to be dissatisfied with the organization as well as cognitive, affective, and eventually behavioral cynicism. The issue of organizational variables that can help solve this situation, which has emerged as an organizational problem, is important for the organization to achieve its goals. The aim of this study is to reveal whether Psychological Capital (PC) has a positive effect in COCB that push employees to a cynical attitude and behavior. In other words, this study examines the role of high and low level of PC between COCB and Organizational Cynicism (OC). For the research carried out within the scope of the study, a market chain enterprise located in Gaziantep province was selected. The data required for the research was collected by the questionnaire method and the data set of 361 people was analyzed with the SPSS 22 statistical program. The negative mediating role of PC in the impact of the COCB on OC and its sub-dimensions was tested by Multiple Regression Analysis. As a result of the analysis, it was found statistically significant that PC meaningfully moderation the COCB, however, the decreased COCB relatively less increased OC. In addition, it has been found statistically significant with Hierarchical Regression Analysis that PC has a regulatory role in the effect of COCB on OC. As a result, the mediation role of PC in the effect of COCB on OC was evaluated within the framework of the system approach and it is considered that the application of the measures to be taken at the same time to increase the PC and to decrease the COCB and OC will have a synergistic effect.

Anahtar Kelimeler

Compulsory Organizational Citizenship Behavior, Psychological Capital, Organizational Cynicism, Retail Industry

Kaynakça

• Wilkerson, J.M. Evans. W.R. ve Davis, W.D. (2008). A test of coworkers influence on organizational cycisicm badmounthing and organizational citizenship behavior. Journal of Applied Social Psychology, 3/8, 2273-2292.