Establishment Location Selection in Hospitals: Literature Review

Yıl 2024, Cilt: 02, 63 - 71, 31.07.2024

Beyza Özkan Yavuz Özdemir Mustafa Yıldırım Hakan Kavak

Öz

Many methods are used to find the most suitable location for hospital location selection. In this study, review studies on hospital location selection in the literature are examined. The decision-making techniques frequently used in the studies and the criteria considered are discussed. As a result of the review, it is seen that the most preferred deci-sion-making method in hospital site selection studies is AHP (Analytical Hierarchy Process). The second most frequ-ently used method is GIS (Geographical Information Systems), followed by TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution), MCA (Multi-Criteria Analysis) and GRA (Gray Relational Analysis). It was found that the most important criterion was accessibility, followed by cost. Other prominent criteria are safe environment, demog-raphic structure and population density. By analyzing the studies in the last 5 years in the literature, this study will cont-ribute to the decision-makers who want to make a hospital site selection decision by suggesting the methods and criteria to be used and basing the decision to be made on scientific foundations.

Anahtar Kelimeler

Hospital establishment location, hospital location selection, multi-criteria decision making, AHP

Hastanelerde Kuruluş Yeri Seçimi: Literatür Araştırması

Öz

Hastane yeri seçiminde en uygun yeri bulabilmek adına birçok yöntem kullanılmaktadır. Bu çalışmada, literatürde yer alan hastane kuruluş yeri seçimi üzerine yapılan derleme çalışmaları incelenmiştir. Çalışmalarda sıklıkla kullanılan karar verme teknikleri ve dikkate alınan kriterler ele alınmıştır. Derleme sonucunda, hastane kuruluş yeri seçimi çalış-malarında en çok tercih edilen karar verme yönteminin AHP (Analytical Hierarchy Process) olduğu görülmüştür. İkinci sıklıkla kullanılan yöntem GIS (Geographical Information Systems), takip eden yöntemler ise TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution), MCA (Multi‐Criteria Analysis) ve GRA (Gray Relational Analysis) olarak belirlenmiştir. Çalışmalarda en fazla önemsenen kriterin erişilebilirlik, ikincisinin maliyet olduğu anlaşılmıştır. Diğer önde gelen kriterler ise güvenli çevre, demografik yapı, nüfus yoğunluğu olarak saptanmıştır. Ağırlıklı olarak li-te-ratürde son 5 yıldaki çalışmalar incelenerek, hastane yer seçimi kararı vermek isteyen karar vericiler için, kullanıla-cak yöntemler ve kriterler konusunda öneride bulunarak, verilecek kararın bilimsel temellere dayandırılması bu çalış-manın katkısı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hastane kuruluş yeri, hastane yer seçimi, çok kriterli karar verme, AHP

Kaynakça

• 1. Çakır M, Oral M, Aydın A. Karınca Koloni Optimizasyon Algoritması ile Risk Faktörlerine Bağlı Optimum Hastane Yerleşim Noktasının Bulunması. e-Journal of New World Sciences Academy. 2011;6:1-10.
• 2. Yuksel H. Uretim Islemleri Yonetimi. Ankara: Nobel Yayin Dagitim; 2010.
• 3. Gu HY. Kurulus ve Tesis Yeri Secimine Etki Eden Faktorlerin Lojistik Regresyon Yardimiyla Analizi: Dogu Anadolu Bolgesi Uzerine Bir Uygulama / Analysis Of The Factors Affecting The Selection Of The Enterprise And Its Location By Logistic Regression: A Research. Ataturk Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi. 2016.
• 4. Ozcan AY, Kavuncubasi S, Yildirim S (çevirmenler). Saglik Kurumlan Yonetiminde Sayisal Yontemler-Teknikler ve Uygulamalar. Ankara: Siyasal Kitabevi; 2013.
• 5. Ince O, Bedir N, Eren T. Hastane Kurulus Yeri Secimi Probleminin Analitik Hiyerarsi Suresi Ile Modellenmesi: Tuzla Ilcesi Uygulamasi. Gazi Universitesi Saglik Bilimleri Dergisi. 2016.
• 6. Unaldik SB. Cok Kriterli Karar Verme Yontemi Ile Yer Secimi Karari Uretiminde Cografi Bilgi Sistemlerinin Kullanimi. Yapi Bilgi Modelleme. 2019;1(2).
• 7. Lin CT, Wu CR, Chen HC. The study of construct key success factors for the Taiwanese hospitals of location selection by using the fuzzy AHP and sensitivity analysis. International Journal of Information and Management Sciences. 2008;19(1):175-200.
• 8. Onut S, Tuzkaya UR, Kemer B. An analytical network process approach to the choice of hospital location. Journal of Engineering and Natural Sciences. 2008;25(4):367-379.
• 9. Aydin O. Bulanik AHP ile Ankara icin hastane yer secimi. Dokuz Eylul Universitesi Iktisadi Idari Bilimler Fakultesi Dergisi. 2009;24(2):87-104.
• 10. Zhou L, Wu J. GIS-Based Multi-Criteria Analysis for Hospital Site Selection in Haidian District of Beijing. 2012.
• 11. Busief IM, Shouman MA. IMSE Bölümü, Mühendislik Fakültesi, Bingazi (Önceki Grayounis) Üniversitesi, Bingazi, Libya. Proceedings of the 2012 International Conference on Industrial Engineering and Operations Management Istanbul. 2012 Jul 3-6;
• 12. Chatterjee D, et al. (IJITR) International Journal of Innovative Technology and Research. 2013 Jun-Jul;1(4):304-314.
• 13. İmamoglu G. Analitik Ag Sureci Ve Promethee Teknikleri Ile Hastane Yer Secimi: Trabzon Ornegi. Yuksek Lisans Tezi. Istanbul Teknik Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu, Istanbul, 2015.
• 14. Dehe B, Bamford D. Development, test and comparison of two Multiple Criteria Decision Analysis (MCDA) models: A case of healthcare infrastructure location. Expert Systems with Applications. 2015;42(19):6717-6727.
• 15. Eldemir F, Onden I. Geographical information systems and multicriteria decisions integration approach for hospital location selection. International Journal of Information Technology & Decision Making. 2016.
• 16. Khaki Sefidi S, Miri M. Hospital location in the southern Fars province by using multi criteria decision making techniques. European Online Journal of Natural and Social Sciences: Proceedings. 2016.
• 17. Kumar P, Singh RK, Sinha P. Optimal site selection for a hospital using a fuzzy extended ELECTRE approach. Journal of Management Analytics. 2016.
• 18. Senvar O, Otay I, Bolturk E. Hospital Site Selection via Hesitant Fuzzy TOPSIS. IFAC-PapersOnLine. 2016;49(12):1140-1145. ISSN 2405-8963.
• 19. Demiral MF, Halil SEN. Gri Sistem Teorisi Temelli Bir Yaklaşımla Hizmet Tedarikçisi Seçimi The Selectıon Of Servıce Provıders Wıth A Grey System Theory Based Approach. 2016.
• 20. Ahmed AH, Mahmoud H, Aly AMM. Site suitability evaluation for sustainable distribution of hospital using spatial information technologies and AHP: A case study of Upper Egypt, Aswan City. Journal of Geographic Information System. 2016.
• 21. Kmail AB, Jubran J, Sabbah W. Coupling GIS-based MCA and AHP techniques for Hospital Site Selection. 2017.
• 22. Rahimi F., Goli A. ve Rezaee R., "Hospital lo-cation-allocation in Shiraz using Geographical In-formation System (GIS)," 2017.
• 23. Organ A, Tekin B. Şehir hastanesi kuruluş yeri seçimi için gri ilişkisel analiz yaklaşımı: Denizli ili örneği. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2017.
• 24. Çelikbilek Y. Group Decision Making for Hos-pital Location Selection Using VIKOR under Fuzzy Environment. Uluslararası Bilgi Teknolojileri ve Karar Verme Dergisi. 2018.
• 25. Dell’Ovo M, Capolongo S, Oppio A. Combining spatial analysis with MCDA for the siting of health-care facilities. Land Use Policy. 2018;76:634-644.
• 26 P. Miç, Z. F. Antmen, "A Healthcare Facility Location Selection Problem with Fuzzy TOPSIS Method for a Regional Hospital," 2019.
• 27. Adalı EA, Tuş A. Hospital site selection with distance-based multi-criteria decision-making methods. International Journal of Healthcare Management. 2019;1-11.
• 28. Kahraman C, Gündoğdu FK, Onar SC, Öztaysi B. Küresel bulanık TOPSIS kullanılarak hastane yeri seçimi. Avrupa Bulanık Mantık ve Teknoloji Derneği 11. Konferansı Bildirileri, EUSFLAT 2019. 2020;77-82.
• 29. Demirci A. Analitik Hiyerarşik Süreç Yöntemi: Sağlık Kurumlarında Bir Uygulama. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 2019.
• 30. Samani Z, Alesheikh AA. Uncertainty Modelling of Citizen-Centered Group Decision Making Using Fuzzy-VIKOR Case Study: Site Selection of Healthcare Services. International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing & Spatial Information Sciences. 2019.
• 31. Yeşilyurt Ö, Selamzade F. “Muş İli İçin Optimal Hastane Yeri Seçiminin Analitik Hiyerarşi Süreci İle Değerlendirilmesi.” Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2020;4(1):31-42.
• 32. Rızayee M. “Hospital Site Selection in Iskandar Malaysia using GIS-Multi Criteria Analysis.” International Journal of Basic Sciences and Applied Computing (IJBSAC), 2020;2(10):32-40.
• 33. Yüksel O. “Muayenehane Açılış Yeri Seçiminde Etkili Olan Faktörlerin Analitik Hiyerarşi Prosesi Yöntemiyle Önem Düzeylerinin Belirlenmesi.” Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2020;10(2):33-42.
• 34. Zolfani SH, Yazdani M, Torkayesh AE, Derakhti A. “COVID-19 Salgını Sırasında Geçici Bir Hastanenin Yer Seçimi İçin Gri Tabanlı Bir Karar Destek Çerçevesinin Uygulanması.”.2020
• 35. Nsaif QA, Khaleel SM, Khateeb AH. “Integration of GIS And Remote Sensing Technique for Hospital Site Selection in Baquba District.” Journal of Engineering Science and Technology, 2020;15(3):1492-1505.
• 36. Sütçüoğlu G, Yalcınkaya S. “AHP and GIS Based MultiCriteria Site Suitibility Approach for Hospitals in Scope of Sustainable Environmental Planning–Aliağa, İzmir Case Study.” Journal of Environmental and Natural Studies, 2021;3(3):36-45.
• 37. İmamoğlu G, Topçu İ. “Hastane Yeri Seçiminde Çok Nitelikli Bir Karar Verme Modeli.” Yaratıcı Kararlar Vakfı, 2021
• 38. Baki R. “Özel Bir Hastanenin Yer Seçimi için Bulanık COPRAS Tekniğinin Uygulanması.” BEÜ Fen Bilimleri Dergisi, 2021.
• 39. Akpınar ME, Ilgın MA. “Location selection for a COVID-19 field hospital using fuzzy Choquet integral method.” Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 2021;39:39-50
• 40. Sütçü M. “Analitik Hiyerarşi Karar Verme Süreci ile Hastane Yeri Seçimi Problemi: Türkiye’de Bir Uygulama.” Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2022;45:144-150.
• 41. Boyacı Ç, Şişman A. “Pandemi hastanesi yer seçimi: Pisagor bulanık kümelerini kullanan CBS tabanlı bir MCDM yaklaşımı.” Environ Sci Pollut Res, 2022;29:1985-1997.
• 42. Ağaç G, Şimşir İ. “Optimal site selection of a pandemic hospital using multi-criteria decision-making approach.” Uluslararası Analitik Hiyerarşi Süreci Dergisi, 2022.
• 43. Gürsoy G, Yüzer MA. “Kullanıcı talebine dayalı sağlık tesisi yer seçimi modeli.” İDEALKENT, 2022;14(Özel Sayı):221-244.
• 44. Hadi A, Abdullah MZ. “Kriter ağırlık analizi ile web ve IoT tabanlı hastane lokasyonu belirleme.” Elektrik Mühendisliği ve Bilişim Bülteni, 2022;11(1):386-395.
• 45. Todorov L, Todorova E. “Hastane yer seçimi için CBS tabanlı konum analizi: Ulusal bir örnek olay çalışması Bulgaristan’ın Sofya kentindeki Çocuk Hastanesi.” JBGS, 2023
• 46. Mohamed A, Alden A, Al Mohamed S, Zino M. “Pandemi hastanesi yer seçiminde bulanık çok kriterli karar verme modelinin uygulanması.” Geleceğin İş Dergisi, 2023;9(1):1-22.
• 47. Rahminezhad M, Nasri E, Helmi SA, Arjmand MM. “Proceedings of the International Conference on Industrial Engineering and Operations Management.” İstanbul-Turkey, 7-10 Mart 2023.
• 48. Maandali S. “Kullanıcı talebine dayalı sağlık tesisi yer seçimi modeli.” Uluslararası Coğrafya, Çevre ve Yer Bilimleri Dergisi, 2023.
• 49. Alisan O, Ulak MB, Özgüven EE, Horner MW. “Etkinlik ve adalet göz önünde bulundurularak COVID-19’un ortasında sahra hastanelerinin yer seçimi: Florida’dan bir örnek olay.” Uluslararası Afet Riskinin Azaltılması Dergisi, 2023.
• 50. Sait GÜL. “Hastane yeri seçiminde nesnel ağırlıklandırmalı sezgisel bulanık vikor yöntemi.” Endüstri Mühendisliği, 2021;32(2):177-200.