2001 SONRASI İSLAM ÜLKELERİ ARASI İLİŞKİLERDE RUSYA VE ABD ETKİSİ: İRAN, SUUDİ ARABİSTAN VE MISIR ÖRNEKLERİ

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 1, 62 - 72, 01.05.2016

Şahin Çaylı

Öz

2001 sonrası dünyanın iki süper gücü olan Rusya ve ABD’nin; İslam ülkeleri arasındaki dış politikaların oluşumunda doğrudan veya dolaylı etkisi olduğu görülmektedir. Çalışmada örnek ülkeler olarak ele alınan İran, Suudi Arabistan ve Mısır’ın birbirileri ile ilişkilerine bakıldığında; ABD ve Rusya’nın baskın güç olduğu görülmektedir. 2003’te Irak işgali sonrasında Filistin Sorunu, Arap İsrail sorununda olduğu gibi bu ülkeler, ABD ve Rusya’nın etkisiyle farklı tutumlar sergilemişlerdir. Arap Baharı sürecinin başlangıcı ve sonrası sürecinde İran’ın politikaları Rusya ekseninde yer alırken; Mısır ve Suudi Arabistan’ın politikaları ise ABD politikaları doğrultusunda şekillenmiştir. Ortadoğu Bölgesi’nde İran, Suudi Arabistan ve Mısır arasında yaşanan güç rekabeti ve oluşan politikalar; Rusya ve ABD arasında yaşanan rekabetin belli ölçüde bu ülkelere yansımasıyla oluşmaktadır ABD ve Rusya’nın enerji ve silah sanayileri en önemli sektörlerinden ikisidir. Ortadoğu Bölgesi’ndeki
enerjinin varlığı, jeopolitik konumu ve bölgede yaşanan çatışmalar ve savaşlar, bölgeyi bu iki ülke için
cazibe merkezi haline getirmektedir. İstikrarsız bir bölgede en çok alımı satımı yapılan şey silah
olmakta ve enerji fiyatlarını artırmaktadır. ABD ve Rusya’nın enerji noktasında en önemli ülkeler
arasında olması; ABD’nin Suudi Arabistan ve Mısır’a sattığı silahlar ve Rusya’nın İran’ı büyük bir
pazar olarak görmesi, bu ülkeler arası ve bölgedeki ülkeler arasındaki ilişkileri doğrudan
etkilemektedir. İran’ın Suriye politikaları Rusya ile birebir örtüşürken; Suudi Arabistan’ın politikaları
ise ABD yanlısı olduğu görülmektedir.
Çalışmada Rusya ve ABD etkisiyle, Mısır, Suudi Arabistan ve İran’ın birbirileriyle ve bu diğer
aktörlerle olan ilişkilerinin şekillendiği iddia edilerek, bunlar arası mevcut ilişkilerin incelenmesi
suretiyle değerlendirme yapılmıştır. Bu aktörlerle arası ilişkilerin temelde çıkar eksenli geliştiği,
çıkarlarını izleyerek büyük aktörlerle ilişki kurdukları sonucuna ulaşılmıştır. Çıkar eksenli kurulan
ilişkilere göre de Rusya ve ABD uyumlu iktisadi ve siyasi tercihler yaptıkları anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Rusya, ABD, Mısır, İran, Suudi Arabistan, Uluslararası İlişkiler

RUSSIAN AND US IMPACT IN RELATIONSHIP BETWEEN ISLAMIC COUNTRIES AFTER 2001: IRAN, SUUDI ARABIA AND EGIPT EXAMPLES

Öz

Russia and the United States, two superpowers of the world after 2001; It appears that
there is a direct or indirect influence on the formation of foreign policies between Islamic countries.
When we look at relations with Iran, Saudi Arabia and Egypt, which are considered as exemplary
countries in the study, The US and Russia are seen as the dominant force. Following the invasion of
Iraq in 2003, the Palestinian Problem, in the Arab Israeli conflict, these countries exhibit different
attitudes under the influence of the US and Russia. While the policies of Iran were in the axis of
Russia in the beginning and after the beginning of the Arab Spring period; The politics of Egypt and Saudi Arabia have been shaped in the direction of US politics. The rivalry between the Iranian, Saudi
Arabian and Egyptian powers and policies in the Middle East region; the competition between Russia
and the USA is reflected in these countries to a certain extent.
The energy and arms industries of the US and Russia are two of the most important sectors. The
presence of energy in the Middle East, Geopolitical position and conflicts and wars in the region make
the region a center of attraction for these two countries. It is the weapon that is most often bought and
sold in an unstable region and increases energy prices. The United States and Russia are among the
most important countries at the point of energy; the fact that the US has sold weapons to Saudi Arabia
and Egypt and that Russia sees Iran as a big market has a direct impact on the relations between these
countries and the countries in the region. Iran's Syrian politics coincided with Russia; Saudi Arabia's
policies seem to be pro-US.
In the study, it was alleged that the influence of Russia and the United States shaped the relations of
Egypt, Saudi Arabia and Iran with those of other actors, the evaluation was made by examining the
existing relations between them. The relations between these actors are mainly based on interests;
following their interests, have reached the conclusion that they have established relationships with
major actors. According to the associations established with the interests, it was understood that they
made economic and political preferences compatible with Russia and the USA.

Anahtar Kelimeler

Russia, USA, Egypt, Iran, Saudi Arabia, International Relations