Tüketicilerin Ekolojik Zekâları ile Organik Gıda Tüketim Eğilimleri Arasındaki İlişki

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 368 - 381, 30.12.2021

Aybike Tuba Özden , Olcay Özışık Yapıcı

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, tüketicilerin ekolojik zekâları ile organik gıda tüketim eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Bu ilişki, içinde bulundukları dönemler itibarıyla önemli benzerlikler gösteren kuşaklar arasındaki farklılıklar temel alınarak incelenmektedir. Bu amaç doğrultusunda anket yöntemi kullanılarak 626 tüketiciye ulaşılmıştır. Yapılan analizler sonucunda tüketicilerin organik gıda tüketim eğilimleri ve ekolojik zekâları arasında anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Aynı zamanda tüketicilerin organik gıda tüketim eğilimlerinin kuşaklar arasında anlamlı bir farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Z kuşağı tüketicileri, diğer kuşaklara göre daha düşük organik gıda tüketim eğilimi göstermektedirler. Elde edilen bu sonuçlar doğrultusunda işletmelere ve araştırmacılara çeşitli öneriler geliştirilmiştir. Bu çalışma, ulusal ve uluslararası literatürde ilk olma özelliği taşıması açısından önem taşımaktadır

Anahtar Kelimeler

Ekolojik Zekâ, Organik Gıda Tüketimi, X-Y-Z Kuşağı

A Research on the Relationship Between Consumers' Ecological Intelligence and Organic Food Consumption Tendencies

Öz

The main purpose of this study is to examine the relationship between consumers' ecological intelligence and organic food consumption levels. This relationship is examined on the basis of differences between generations, which show significant similarities in terms of the periods in which they live. For this purpose, 626 consumers were reached by using the survey method. As a result of the analyzes, it has been seen that there is a significant relationship between consumers' organic food consumption tendencies and their ecological intelligence. At the same time, it has been determined that consumers' organic food consumption trends show a significant difference between generations. Generation Z consumers tend to consume less organic food than other generations. In line with these results, various suggestions have been developed for businesses and researchers. This study is important in terms of being the first in the national and international literature.

Anahtar Kelimeler

Ecological Intelligence, Organic Food Consumption, X-Y-Z Generation

Kaynakça

• Akehurst, G., Afonso, C., & Gonçalves, H. M. (2012). Re-Examining Green Purchase Behaviour And The Green Consumer Profile: New Evidences. Management Decision, 50(5), 972-988.
• Akın, M., Çiçek, R., İnal, M. E., & Toksarı, M. (2010). Niğde İlindeki Tüketicilerin Sosyo–Demografik Özellikleri ile Organik Gıdalara İlişkin Tutum ve Bireysel Değerleri Arasındaki Farklılığın İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(1), 29-56.
• Akkuzu, N. (2016). Towards A Profound Ecological Understanding: Statistical Attempts To Measure Our Ecological Intelligence. International Journal of Social Sciences and Education, 6(2), 198-216.
• Ardahan, F., & Mert, M. (2014). Yaşam Doyumu, Ekolojik Algı ve Duygusal Zekânın Bireylerin Rekreasyonel Doğa Sporlarına Katılmasına Etkisinin Sorgulanması: Türkiye İçin Logit Analizi. Iğdır Üniversitesi/Iğdır University Sosyal Bilimler Dergisi, (6), 141-177.
• Ayla, D., & Altıntaş, D. (2017). Organik Üretim ve Pazarlama Sorunları Üzerine Bir Değerlendirme. Kastamonu University Journal of Economics & Administrative Sciences Faculty, 19(4), 7-17.
• Bahrudin, M. D. F., Rohmat, D., & Setiawan, I. (2018, April). The School’s Policy in Developing Students Ecological Intelligence. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science 145(1) içinde (s. 1-6), IOP Publishing.
• Baş, G. (2011). Çoklu Zekâ Kuramında Bir Adım Daha: Ekolojik Zekâ. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 11(134), 7-12.
• Berberoglu, E. O. (2020). An Ecological Intelligence Scale Intended for Adults. World Futures, 76(3), 133-152.
• Berre, A., & Cansu, B. (2017). Tıbbi Sekreterliğin Ekolojik Boyutu: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Örneği. Ejovoc (Electronic Journal of Vocational Colleges), November, 80-93
• Bıyık, Y., & Civelekoğlu, G. (2018). Ulaşım Sektöründen Kaynaklı Karbon Ayak İzi Değişiminin İncelenmesi. Bilge International Journal of Science and Technology Research, 2 (2), 157-166.
• Bolganbayev, A., & Parıltı, N. (2019). Kazakistan’da Taşımacılık Sektöründeki Gelişmelerle Gayri Safi Milli Hasıla (Gsmh) Arasındaki İlişki. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54(1), 626-637.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, Ankara: Pegem A Yayıncılık
• Canarslan, Ö., & Uz, C. Y. (2019). Annelerin ve Hamilelerin Organik Gıda Satın Alma Davranışları. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 18(1), 457-478.
• Cengiz, H., & Şenel, M. (2017). Tüketicilerin Organik Gıda Satın Alma Motivasyonlarının Zaltman Metafor Çıkarım Tekniği Aracılığıyla İncelenmesi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 56-69.
• Chen, M. F. (2009). Attitude Toward Organic Foods Among Taiwanese As Related To Health Consciousness, Environmental Attitudes, and The Mediating Effects of A Healthy Life Style. British Food Journal, 111(2), 165-178.
• Costa, S., Zepeda, L., & Sirieix, L. (2014). Exploring The Social Value Of Organic Food: A Qualitative Study İn France. International Journal of Consumer Studies, 38(3), 228-237.
• Çelik, S. (2013). Kimler, Neden Organik Gıda Satın Alıyor? Bir Alan Araştırması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (30), 93-108.
• Dangi, N., Gupta, S. K., & Narula, S. A. (2020). Consumer Buying Behaviour and Purchase İntention Of Organic Food: A Conceptual Framework. Management of Environmental Quality: An International Journal. 31(6), 1515-1530.
• Davies A., Titterington A., & Cochrane, C. (1995). Who Buys Organic Food? A Profile of the purchasers of Organic Food in Northern Ireland. British Food Journal, 97(10):17-23.
• Demiryürek, K., & Bozoğlu, M. (2007). Türkiye’nin Avrupa Birliği Organik Tarım Politikasına Uyumu. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 22(3), 316-321.
• Dreezens, E., Martijn, C., Tenbült, P., Kok, G., & De Vries, N. K. (2005). Food and Values: An Examination Of Values Underlying Attitudes Toward Genetically Modified-And Organically Grown Food Products. Appetite, 44(1), 115-122.
• Erciş, A., & Türk, B. (2016). Etik Çerçevesinde Tüketim, Tüketici ve Çevre: Ekolojik Okuryazarlığın Moderatör Rolü. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 1-24.
• Ergin, E. A., & Ozsacmaci, B. (2011). Turkish Consumers Perceptions And Consumption of Organic Foods. African Journal of Business Management, 5(3), 910-914.
• Eryılmaz, G. A., Demiryürek, K., & Emir, M. (2015). Avrupa Birliği ve Türkiye’de Organik Tarım ve Gıda Ürünlerine Karşı Tüketici Davranışları. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 30(2), 199-206.
• Gardner, H. (1993). Multiple Intelligence: The Theory in Practice. New York: Basic Books
• Gardner, H. (1999). Intelligence Reframed. NewYork: Basic Books
• Genç, S., & Soysal, M. İ. (2018). Parametrik ve Parametrik Olmayan Çoklu Karşılaştırma Testleri. Black Sea Journal of Engineering and Science, 1(1), 18-27
• Goleman, D. (2009). Ecological Intelligence: How Knowing the Hidden Impacts of What We Buy can Change Everything. Williamsburg, MA: Doubleday Business.
• Gürsel, C. & Taşkıran, H. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Facebook Kullanma Alışkanlıkları ile Mutluluk Düzeyleri, Yaş, Cinsiyet, Gelir Düzeyi ve Okunan Bölüm Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Research Studies Anatolia Journal, 1(2), 289-299.
• Hassan, D., Monier D. S., Nichèle V., & Simioni M. (2009). Organic Food Consumption Patterns in France. PreConference Workshop, Dietand Obesity: Role of Prices and Policies, (Erişim: 05.04.2021), https://ageconsearch.umn.edu/record/53342/
• Haşıloğlu, S. B., Baran, T., & Aydın, O. (2015). Pazarlama Araştırmalarındaki Potansiyel Problemlere Yönelik Bir Araştırma: Kolayda Örnekleme ve Sıklık İfadeli Ölçek Maddeleri. Pamukkale İşletme ve Bilişim Yönetimi Dergisi, (1), 19-28.
• Hjelmar, U. (2011). Consumers’ Purchase Of Organic Food Products. A Matter Of Convenience And Reflexive Practices. Appetite, 56, 336-344.
• Honkanen, P., Verplanken, B., & Olsen, S. O. (2006). Ethical Values And Motives Driving Organic Food Choice. Journal of Consumer Behaviour, 5(5), 420-430.
• Irianto, H. (2015). Consumers’ Attitude And Intention Towards Organic Food Purchase: An Extension Of Theory Of Planned Behavior in Gender Perspective. International Journal of Management, Economics and Social Sciences, 4(1), 17–31.
• İçli, G. E., Anıl, N., & Kılıç, B. (2016). Tüketicilerin Organik Gıda Satın Alma Tercihlerini Etkileyen Faktörler. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 93-108.
• İçli, G. E., Anıl, N. K., & Kılıç, B. (2019). Organic Food Consumption Scale (OFC): Development and Validation. Pacific Business Review International, 11(9), 16-30.
• İnan, R., Bekar, A., & Urlu, H. (2021). Tüketicilerin Organik Gıda Satın Alma Davranışları ve Tutumlarına İlişkin Bir. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 9(1), 220-235.
• İnci, H., Karakaya, E., & Şengül, A. (2017). Organik Ürün Tüketimini Etkileyen Faktörler (Diyarbakır İli Örneği). KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 20(2), 137-147
• Kahyaoğlu, M. (2013). Ortaöğretim Öğrencilerinin Zekâ Alanları ile Çevreye Yönelik Tutumları Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 46(2), 159-178.
• Karakulakoğlu, S. E., & Askeroğlu, E. D. (2018). Dijitalleşmenin Etkisinde Dönüşen Sanat ve Kuşaklar Üzerine Bir Çalışma. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (47), 409-426.
• Kavaliauske, M., & Ubartaite, S. (2014). Ethical Behaviour: Factors Influencing Intention to Buy Organic Products in Lithuania. Economics and Management, 19(1), 72–84.
• Keleş, H. N. (2011). Y Kuşağı Çalışanlarının Motivasyon Profillerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2), 129-139.
• Kılıç, S., Duman, O., & Bektas, E. (2014). Organik Ürünlerin Pazarlama Stratejileri ve Üreticiler Üzerinde Bir Alan Araştırması. Business and Economics Research Journal, 5(1), 39-66.
• Kvatchadze, S., & Akıncı, S. (2018). Sağlık Bilinci, Çevre Bilinci ve Organik Gıda Bilgisinin Satın Alma Niyetine Organik Gıdalara Yönelik Tutum Aracılığıyla Etkisi. Akdeniz İİBF Dergisi, 18(37), 158-183.
• Mainaki, R., Kastolani, W., & Setiawan, I. (2018). Ecological Intelligence Level of Hight School Students In Cimahi City. SHS Web of Conferences Vol. 42 içinde (s. 1-6). EDP Sciences.
• McCallum, I. (2008). Ecological Intelligence: Rediscovering Ourselves in Nature. Golden, Colorado: Fulcrum Publishing
• Millock, K., Hansen, L. G., Wier, M., & Andersen, L. M. (2002). Willingness to Pay for Organic Foods: A Comparison between Survey Data and Panel Data from Denmark. (Erişim: 10.02.2021), http://weber.ucsd.edu/~carsonvs/papers/5065.pdf.
• Najmuddeen, P., & Areekkuzhiyil, S. (2017). Ecological Intelligence among Teachers in Kerala. Online Submission. UGC Sponsored National Seminar On Mapping New Terrain of Environmental Psychology in 21st Century Teacher Education içinde (s. 1-9), (Erişim: 24.03.2021), https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED577284.pdf
• Nayal, G. S., & Bhatt, S. (2014). Development and Standardization of Ecological Intelligence Scale. Indian Streams Research Journal, 4(5), 1-13.
• Onat, G., & Keskin, E. (2019). Organik Gıda Kavramının Kelime İlişkilendirme Testi Aracılığıyla Analizi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(4), 3275-3289.
• Onurlubaş, E., Gümüş, N., & Karaca, Ş. (2020). Tüketicilerin Organik Yumurta Satın Alma Niyetini Etkileyen Faktörlerin Yapısal Eşitlik Modeli ile İncelenmesi. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 10(1), 113-131.
• Oral, M. A. (2020). Tüketicilerin Organik Gıda Satın Alma Niyeti: Genç Tüketiciler ile Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(2), 1207-1224.
• Özgen, P., & Yeşiloğlu, H. (2015). Organik Gıda Müşterilerinin Tüketim Davranışlarının Yaşam Tarzı Değişkeni Çerçevesinde İncelenmesi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17 (2), 197-215.
• Özkan, S., & Sağlam, Z. A. (2020). Tüketicilerin Organik Gıdalar Hakkında Bakış Açılarının Değerlendirilmesi. Sağlık ve Yaşam Bilimleri Dergisi, 2(2), 36-42.
• Pratiwi, RT, Disman, D., Supriatna, N., Wiyanarti, E., & Agustira, D. (2020). Öğrencilerin Ekolojik Zekâ Analizi. International Journal of Educational Management and Innovation, 1(2), 165-172.
• Putrevu, S., & Lord, K. R. (1994). Comparative And Noncomparative Advertising: Attitudinal Effects Under Cognitive and Affective İnvolvement Conditions. Journal of Advertising, 23(2), 77-91.
• Saba, A., & Messina, F. (2003). Attitudes Towards Organic Foods And Risk/Benefit Perception Associated With Pesticides. Food Quality and Preference, 14, 637-645.
• Sabuncu, İ. (2013). Organik Tarımsal Üretim, Ürün Pazarı ve Fiyatlandırma. Uluslararası 2. Helal ve Sağlıklı Gıda Kongresi içinde (s. 7-10), Konya.
• Sarıkaya, N. (2007). Organik Ürün Tüketimini Etkileyen Faktörler ve Tutumlar Üzerine Bir Saha Çalışması. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (14), 110-125.
• Sezgin, A., & Uzundumlu, A (2019). Organik Ürün Tüketimi Üzerine Etkili Olan Faktörlerin Analizi; Erzurum İli Örneği. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, October 2019 (Special Issue), 441-451.
• Shumba, O. (2011). Commons Thinking, Ecological İntelligence and The Ethical and Moral Framework Of Ubuntu: An İmperative For Sustainable Development. Journal of Media and Communication Studies, 3(3), 84-96.
• Spaargaren, G., & van Vliet, B. (2000). Lifestyles, Consumption and The Environment: Theecological Modernisation Of Domestic Consumption. İçinde: A. P. J. Mol & D. A. Sonnenfeld (Ed.), Ecological Modernisation Around The World:Perspectives And Critical Debates (s. 50–76). Essex: Frank Cass.
• Stobbelaar, D. J., Casimir, G., Borghuis, J., Marks, I., Meijer, L., & Zebeda, S. (2007). A Adolescents' Attitudes Toward Organic Food: A Survey of 15 to 16 Year Old School Children. Intentional Journal of Consumer Studies, 31(4), 349-356.
• Tanrıvermiş, H., & Mülayim, Z. G. (1999). Sanayinin Neden Olduğu Çevre Kirliliğinin Tarıma Verdiği Zararların Değerinin Biçilmesi: Samsun Gübre (TÜGSAS) ve Karadeniz Bakır (KBI) Sanayileri Örneği. Tr. J. of Agriculture and Forestry, 23, 337-345.
• Teng, C.C., & Wang, Y. M. (2015). Decisional Factors Driving Organic Food Sophio Consumption: Generation Of Consumer Purchase İntentions. British Food Journal, 117(3), 1066–1081.
• Truong, T. T., Yap, M. H. T., & Ineson, E. M. (2012). Potential Vietnamese Consumers’ Perceptions Of Organic Foods. British Food Journal, 114(4), 529–543.
• Tuğrul, B., & Duran, E. (2003). Her Çocuk Başarılı Olmak İçin Bir Şansa Sahiptir: Zekânın Çok Boyutluluğu Çoklu Zekâ Kuramı. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 224-233
• Urena, F., Bernabeu R., & Olmeda, M. (2008). Women, Men and Organic Food: Differences in Their Attitudes and Willingness to Pay. A Spanish Case Study. International Journal of Consumer Studies, 32(1): 18-26.
• Ustaahmetoğlu, E., & Toklu, İ. T. (2015). Organik Gıda Satın Alma Niyetinde Tutum, Sağlık Bilinci ve Gıda Güvenliğinin Etkisi Üzerine Bir Araştırma. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(1), 197-211.
• Varoğlu, S. T., & Turhan, Ş. (20169. Organik Ürünlerde Tüketici Eğilimlerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33(3), 189-196
• Wandel, M., & Bugge, A. (1997). Environmental Concern İn Consumer Evaluation Of Food Quality. Food Quality And Preference, 8(1), 19-26.
• Wee, C. S., Ariff, M. S. B. M., Zakuan, N., Tajudin, M. N. M., Ismail, K., & Ishak, N. (2014). Consumers Perception, Purchase Intention and Actual Purchase Behavior of Organic Food Products. Review of Integrative Business and Economics Research, 3(2), 378-397.
• Yadav, R. (2016). Altruistic Or Egoistic: Which Value Promotes Organic Food Consumption Among Young Consumers? A Study İn The Context Of A Developing Nation. Journal of Retailing and Consumer Services, 33, 92–97.
• Yadav, R., & Pathak, G. S. (2016). Intention To Purchase Organic Food Among Young Consumers: Evidences From A Developing Nation. Appetite, 96, 122-128.
• Yılmaz, Ö. T., & Demirbaş, E. (2021). Türkiye’de Organik Tarım ve Üniversite Gençliğinin Organik Gıda Tüketim Alışkanlığı Üzerine Bir Araştırma. Lectio Socialis, 5(2), 99-118.
• Zanoli, R., & Naspetti, S. (2002). Consumer Motivations İn The Purchase Of Organic Food: A Means-End Approach. British Food Journal, 104(8), 643-653.
• Zulfikar, H. A., Supriatna, N., & Nurbaeti, I. (2020, March). Theoretical Aspects Of Ecological Intelligence Development of Students In Elementary Schools. International Conference on Elementary Education 2(1) içinde (s. 803-813). (Erişim: 02.02.2021), http://proceedings.upi.edu/index.php/icee/article/view/689