Türkiye Çimento Endüstrisinde İç Talebin Bölgesel Farklılıkları Üzerine İstatistiksel Bir Araştırma

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 73 - 84, 30.06.2023

Selim Tüzüntürk Volkan Gürsel

Öz

Bu çalışmada Türkiye çimento endüstrisinde iç talebin coğrafi bölgelere (7 Coğrafi bölge: Marmara, Ege, Akdeniz, Karadeniz, İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu) göre farklı olup olmadığının araştırılması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda ifade edilen araştırma sorusu (Türkiye çimento endüstrisinde iç talep coğrafi bölgelere göre farklılık göstermekte midir?) araştırılmış ve buna bağlı araştırma hipotezi (Ha: Türkiye çimento endüstrisinde iç talep coğrafi bölgelere göre farklılık göstermektedir.) test edilmiştir. 2017 yılının Ocak ve 2022 Eylül arasındaki dönemi içeren aylık veriler ile aykırı değer analizi, normallik, homojenlik ve Welch F testleri yapılmıştır. Yapılan istatistiksel analizlerde çimento iç talebinin bölgelere göre farklılık gösterdiği sonucu elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çimento Sektörü, Bölgesel Farklılık, Welch F Testi

A Statistical Study on Regional Differences in Domestic Demand in the Turkish Cement Industry

Öz

In this study, it is aimed to investigate whether the domestic demand in the Turkish cement industry is different according to the geographical regions (7 Geographical regions: Marmara, Aegean, Mediterranean, Black Sea, Central Anatolia, Eastern Anatolia, and Southeastern Anatolia). For this purpose, the research question (Does the domestic demand in the Turkish cement industry differs according to the geographical regions?) was investigated and the research hypothesis (Ha: Domestic demand in the Turkish cement industry differs according to the geographical regions) was tested. Outlier analysis, normality, homogeneity and Welch F tests were performed with monthly data covering the period between January 2017 and September 2022. In the statistical analysis, it was concluded that the domestic demand for cement differs according to the region.

Anahtar Kelimeler

Cement Industry, Regional Difference, Welch F Test

Kaynakça

• Alkan, A., & Bilim Z. O. (2021). Lokasyon Katsayısı Yaklaşımı ile Türkiye Çimento Sanayiinde Bölgesel Yoğunlaşma. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 101-113.
• Alpar, R. (2010). Spor, Sağlık ve Eğitim Bilimlerinde Uygulamalı İstatistik ve Geçerlik-Güvenirlik. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Arıöz, Ö., & Yıldırım, K. (2012). Türkiye’de Çimento Sektöründeki Belirsizlikler ve Türk Çimento Sektörünün Swot Analizi. DPUJSS, 32(2), 173-190.
• Atukalp, M. E. (2019). Borsa İstanbul’da İşlem Gören Çimento Firmalarının Finansal Performansının Analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 81, 213-230.
• Aytaç, M. (2004), Matematiksel İstatistik. Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Başyiğit, C., Karabulut, Y. K., & Kartlı, M. İ. (2018). İç Anadolu Bölgesinde Bulunan Çimento Fabrikalarının Ürün Arzı ve Müşteri Memnuniyeti Süreçlerinin İrdelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Yalvaç Akademi Dergisi, 3(1), 7-15.
• Bekçi, İ., & Doğru, E. (2011). Değer Yaratan Faaliyetler Açısından İşletme Başarısı: Çimento Sanayii İşletmelerinde Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 169-192.
• Bektaş, T., & Güleç, Ö. F. (2021). Çimento Sektöründeki İşletmelerin Finansal Ve Finansal Olmayan Bilgilerine Yönelik Performans Değerlendirmesi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(4), 756-779.
• Bozkurt, N., & Sayın, N. (2021). Günümüz Teknolojileri Çerçevesinde Çimento Dünyasındaki Gelişmelerin Araştırılması. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 9, s. 1159-1173.
• Brown, M. B., & Forsythe, A. B. (1974(a)). The small sample behavior of some statistics which test the equality of several means. Technometrics, 16, 129-132.
• Brown, M. B. & Forsythe, A. B. (1974(b)). Robust tests for the equality of variances. Journal of the American Statistical Association, 69, 364-367.
• CEMBUREU (2023). Cement. (Erişim tarihi: 07.02.2023), https://www.cembureau.eu/about-our-industry/cement/
• Çağatay, B. (2021). Türkiye’de Çimento Sektörüne İlişkin Gelecek Tahminleri: Küresel Ticaret ve Makroekonomik Değişkenler Işığında Yeni Politikalar. Dumlupınar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(8), 95-115.
• Çanakçıoğlu, M. (2019). Borsa İstanbul’da İşlem Gören Çimento Firmalarının Entropi-Eatwios Bütünleşik Yaklaşımı ile Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi. Journal of Yaşar Universtiy, 14(56), 407-421.
• Çanakçıoğlu, M., & Ersan, O. (2020). İşletme Sermayesi Yönetiminin Firma Performansı Üzerindeki Etkisi: Çimento Şirketleri Üzerine Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(3), 2749-2763.
• Çanakçıoğlu, M., & Küçükönder, H. (2020). Borsa İstanbul’daki Çimento İşletmelerinin Etkinlik ve Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Analizi. Muhasebe ve Denetime Bakış, 61, 165-192.
• d'Aspremont, C., Encaoua, D., & Ponssard, J. C. (2000). Competition policy and game-theory: reflections based on the cement industry case. In G. Norman & J. Thisse (Eds.), Market Structure and Competition Policy: Game-Theoretic Approaches (pp. 9-30). Cambridge: Cambridge University Press.
• Demir, G. (2021). Türk Çimento Firmalarının Finansal Performansının Bulanık SWARA-COPRAS-MAUT Yöntemleri ile Karşılaştırılması. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 20(4), 1875-1892.
• Eravcu, T. E., & Torun, T. (2018). Çok Boyutlu Performans Değerlendirme Aracı Olarak Balanced Scorecard Modelinin Çimento Sektöründe Kullanılması. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(4), s. 523-557.
• Erdoğan, A. (2008). İklim Değişikliği ile Mücadele Faaliyetlerinin Çimento Sanayiine Etkileri. Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı.
• Gedik, A. (2020). Çimento Sektöründe Etkinlik Analizi: İSO 500 İçerisinde Yer Alan Firmalar Üzerine Bir Uygulama. Sosyal Araştırmalar ve Yönetim Dergisi, 1, 41-52.
• Güleç, Ö. F., & Özkan, A. (2018). Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ile Finansal Performansın Değerlendirilmesi: Bist Çimento Şirketleri Üzerine Bir Araştırma. Muhasebe ve Denetime Bakış, 54, 77-96.
• Gümüş, U. T., Şakar, Z., Akkın, G., & Şahin, M. (2017). Finansal Analizde Kullanılan Oranlar ve Firma Değer İlişkisi: BİST’de İşlem Gören Çimento Firmaları Üzerine Bir Analiz. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 9(16), 1-23.
• İşseveroğlu, G.(2021). Finansal Sürdürülebilirlik Göstergeleri Üzerine Entegre Raporlamanın Etkisi: Bist Çimento Şirketlerinde Analiz. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 46, 255-270.
• Karakaya, U. (2013). Çimento Sektöründe Özelleştirmelerin İşletme Performansına Etkileri (Türkiye Uygulaması)”. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1, 125-145.
• Korkmaz, T., Uygurtürk, H., Gökbulut, R. İ., & Güğerçin, G. (2008). İMKB’de İşlem Gören Çimento İşletmelerinin Varlık Performansına Etki Eden Finansal Faktörlerin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (25)2, 565-587.
• Kulaksizoglu, T. (2004). Measuring the Effectiveness of Competition Policy: Evidence from the Turkish Cement Industry. Munich Personal RePEc Archive (MPRA) Paper No. 1092, (Erişim tarihi: 01.03.2023), http://mpra.ub.uni-muenchen.de/1092/.
• McBride, M. E. (1981). The Nature and Source of Economies of Scale in Cement Production. Southern Economic Journal, 48(1), 105-115.
• Norman, G. (1979). Economies of Scale in the Cement Industry. Journal of Industrial Economics, 27(4), 317-337.
• Özdamar, K. (2004). Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi, Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Özkan, T. (2020), Topsis ve Gri İlişkisel Analiz Yöntemleri ile Bist Çimento Sektörü Şirketlerinin Finansal Etkinliklerinin Değerlendirilmesi. Oltu Beşeri ve Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 69-85.
• Özeken, A. A. (1939). Türkiye Çimento Sanayinin İktisadi ve Mali Bünyesi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 1(1), 478-506.
• Polat, Ç. (2007). Yoğunlaşma ve Piyasa Yapısı İlişkisi Çerçevesinde Türk Çimento Sektörünün Yapısal Analizi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 97-116.
• Rekabet Kurumu (2023). Rekabet Kurulu Kararları.(Erişim tarihi: 03.04.2023), https://www.rekabet.gov.tr/tr/Kararlar
• RT International (2009). Regulatory Impact Analysis: National Emission Standards for Hazardous Air Pollutants from the Portland Cement Manufacturing Industry. U.S. Environmental Protection Agency, (Erişim tarihi: 27.02.2023), https://www.epa.gov/sites/default/files/2020-07/documents/nonmetallic-minerals_ria_proposal-cement-neshap_2009-04.pdf
• Saygılı, E., & Şahin, Y. (2018). Finansal Performans ile Hisse Senedi Yatırımcı Kararları Arasındaki İlişki: Bist Çimento Sektöründe Topsis Uygulaması. İzmir Democracy University Social Sciences Journal, 1(1), 16-45.
• Sofyalıoğlu, Ç., & Öztürk, Ş. (2013). Bir Çimento Firması İçin Dönemsel Satış Miktarlarının Tahmininde Bulanık Zaman Serisi Modellerinin Karşılaştırılması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), 161-186.
• T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2022). Çimento Sektör Raporu (2021). (Erişim tarihi: 10.02.2023), https://www.sanayi.gov.tr/plan-program-raporlar-ve-yayinlar/sektor-raporlari/mu0102011404
• Tunçez, F. D. (2021). Sürdürülebilir Çimento Üretiminde Çevre Yönetimi Yasal Bileşenleri. Ulusal Çevre Bilimleri Araştırma Dergisi, 4(1), 41-56.
• Turanlı, M. & Güriş, S. (2005). Temel İstatistik, İstanbul: Der Yayınları.
• TÜİK (2023). Merkezi Dağıtım Sistemi. (Erişim tarihi: 06.03.2023), https://biruni.tuik.gov.tr/medas/
• Türk Çimento (2023). Çimento Nerede Kullanılır?. (Erişim tarihi: 07.02.2023), https://www.turkcimento.org.tr/tr/
• Türk Rating (2020). Çimento Sektörü. (Erişim tarihi: 09.02.2023), https://turkrating.com/files/uploads/cimento-sektoru-nisan-2020-8261.pdf
• Tüzemen, A. & Yıldız, Ç. (2018). Geleceğe Yönelik Tahminleme Analizi: Türkiye Çimento Üretimi Uygulaması. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 16(3), 162-177.
• Welch, B. L. (1947). The generalization of Student’s problem when several different population variances are involved. Biometrika, 34, 28-35.
• Welch, B. L. (1951). On the Comparison of Several Mean Values: An Alternative Approach. Biometrika, 38, 330-336.
• World Cement Association (2023). Cement Facts. (Erişim tarihi: 07.02.2023) https://www.worldcementassociation.org/about-cement/cement-facts
• Yılmaz, A O., Vieil, M., İ. Çavuşoğlu, İ. A., & Yazıcı, E. (2004). 1970-2002 Döneminde Çimento Sektörümüzün İstatistiksel Değerlendirilmesi. 5. Endüstriyel Hammaddeler Sempozyumu, 149-160, 13-14 Mayıs, İzmir, Türkiye.
• Yurtoğlu, N. (2015). Kalkınmanın Önemli Bir Unsuru, Kuruluşundan 50. Yılına Türkiye’de Çimento Sanayi (1910-1960). Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 31(92), 113-164.