The Relationship between Financial Investment Instruments and Risk Avoid Behavior: Moderator and Mediator Effect of Financial Literacy

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 83 - 94, 30.12.2023

Rüya Kaplan Yıldırım , Gülden Kadooğlu Aydın

Öz

The aim of the study is to determine the relationship between individual investors' financial investment instrument preferences and risk aversion behavior and to investigate the moderator and mediator effect of financial literacy on this relationship. For this purpose, T-test, Anova, correlation and regression analyze were performed with the data obtained from 334 people by using the survey method by way of convenience sampling. According to the findings obtained as a result of the analysis; The most preferred investment instruments by the participants were determined as stocks, foreign exchange and commodities. While there was a significant relationship between stocks and commodities in risk aversion, there was a significant correlation between advanced financial literacy level and only stock preferences. There is an inverse relationship between risk aversion and stock investment preference, and it was seen that advanced financial literacy level only affects the relationship as a mediator variable in this relationship.

Anahtar Kelimeler

Investment Preferences, Financial Literacy, Risk aversion, Financial Behavior.

Finansal Yatırım Araçları ve Riskten Kaçınma Davranışı Arasındaki İlişki: Finansal Okuryazarlığın Moderatör ve Medyatör Etkisi

Öz

Çalışmanın amacı bireysel yatırımcıların finansal yatırım araç tercihleri ile riskten kaçınma davranışı arasındaki ilişkinin tespit edilip bu ilişkiye finansal okuryazarlığın moderatör ve medyatör etkisini araştırmaktır. Bu amaçla kolayda örnekleme yolu ile anket yöntemi kullanılarak 334 katılımcıdan elde edilen verilerle T-testi, Anova, korelasyon ve regresyon analizleri yapılmıştır. Analiz sonucunda elde edilen bulgulara göre; katılımcıların en fazla tercih ettikleri yatırım araçları hisse senedi, döviz ve emtia olarak belirlenmiştir. Riskten kaçınmada hisse senedi ile emtia arasında anlamlı ilişki çıkarken, ileri finansal okuryazarlık düzeyi ile sadece hisse senedi tercihleri arasında anlamı ilişkili çıkmıştır. Riskten kaçınma ile hisse senedi yatırım tercihi arasında ters yönlü bir ilişki mevcut olup ileri finansal okuryazarlık düzeyinin bu ilişkide sadece aracı değişken olarak ilişkiyi etkilediği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

FinansalOkuryazarlık, RisktenKaçınma, FinansalDavranış, YatırımTercihleri

Kaynakça

• Ahmetoğulları, K., & Öcel, Y. (2021). Finansal Okuryazarlık ile Yaşam Tarzı Arasındaki İlişkinin İrdelenmesi. Third Sector Social Economic Review, 56(4), 2477-2497.
• Akdeniz, Ş., & Turan, İ. (2021). Davranışsal Finans Eğilimlerinin Risk Alma Düzeyine Etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(2), 1016-1032.
• Akgüneş, A. O. (2021). Finansal Risk Toleransı Ve Demografik Değişkenler Arasındaki İlişki: Finansal Okuryazarlığın Moderatör Etkisi. Maliye Ve Finans Yazıları, (115), 9-26.
• Akın, M. Ş. (2020). Riskten Kaçınma: Kaybetme Korkusu. Hukuk Ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 12(1), 52-77.
• Aksoy, E. E. (2018). Türkiye’deki Bireysel Yatırımcıların Yatırım Riski Tercihlerini Etkileyen Bireysel Faktörlerin Analizi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(3), 874-891.
• Almenberg, J., & Säve-Söderbergh, J. (2011). Financial Literacy and Retirement Planning in Sweden. Journal of Pension Economics and Finance, 10(4), 585–598.
• Amagir, A., Groot, W., Maassen van den Brink, H., & Wilschut, A. (2018). A Review of Financial-Literacy Education Programs for Children and Adolescents. Citizenship, Social and Economics Education, 17(1), 56–80.
• Anbar, A., & Eker, M. (2010). An Empirical Investigation for Determining of The Relation Bet- ween Personal Financıal Risk Tolerance and Demographic Characteristic. Ege Academic Review, 10(2), 503-523.
• Atak, O., & Kutukız, D. (2021). Davranışsal Finans Eğilimlerinin, Bireysel Yatırımcıların Yatırım Tercihlerine Ve Yatırımlarda Yararlandıkları Bilgi Kaynaklarına Göre Karşılaştırılması: Muğla İlindeki Turizm İşletme Yöneticileri Üzerinde Bir Uygulama. Turizm Akademik Dergisi, 8(1), 231-248.
• Aydın, S., & Sumer, S. (2023). Bireysel Yatırımcıların Öz-Kontrolleri İle Finansal Güvenlikleri Arasındaki İlişkiye Finansal Okuryazarlığın Düzenleyici Rolü: Borsa İstanbul Üzerine Kanıtlar. Muhasebe Ve Finansman Dergisi, (98), 141-154.
• Aydın, Ü., & Ağan, B. (2016). Rasyonel Olmayan Kararların Finansal Yatırım Tercihleri Üzerindeki Etkisi: Davranışsal Finans Çerçevesinde Bir Uygulama. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(2), 95-112.
• Bağcı, H., & Arabacı, S. M. (2019). Finansal okuryazarlık düzeyinin ve finansal okuryazarlığı etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Business & Management Studies: An International Journal, 7(3), 68-88.
• Barış, S., & Şahin, M. (2018). Kamu Çalışanlarında Finansal Okuryazarlık. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 13(1), 79-98.
• Bayrakdaroğlu, A., & Ezgi, K. U. Y. U. (2018). Farklı Demografik Profillerdeki Kadınların Yatırım Kararlarına İlişkin Finansal Risk Algılarının İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(3), 705-724.
• Brown, G. W., & Cliff, M. T. (2005). Investor sentiment and asset valuation. The Journal of Business, 78(2), 405-440.
• Burton, S., Lichtenstein, D. R., Netemeyer, R. G., & Garretson, J. A. (1998). A scale for measuring attitude toward private label products and an examination of its psychological and behavioral correlates. Journal of the academy of marketing science, 26, 293-306.
• Büyüköztürk, Ş. (2002), Faktör Analizi: Temel Kavramlar ve Ölçek Geliştirmede Kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32, 470-483.
• Cesur, Z., & Çam, F. B. (2021). Deneyimsel Pazarlamaların Davranışsal Niyet üzerindeki Etkilerinin Müşteri Memnuniyetinin Mediatör ve Mağaza Türünün Moderatör Rolü. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, (7), 37-64.
• Cihangir, M., Nazan, Ş. A. K., & Bilgin, Ş. (2016). Bireysel Yatırımcı Demografileri: Osmaniye İlinde Risk Getiri Tercihlerinin Multinominal Probit Modeliyle İncelenmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (70), 129-142.
• Çiftçi, A. (2017). Finansal Yatırım Kararlarında Davranışsal Eğilimlerin Davranışsal Finans Açısından İncelenmesi: Şanlıurfa İli Merkez İlçeleri Örneği (Master's Thesis, Batman Üniversitesi)
• Donthu, N., & Gilland, D. (1996). Observations: The Informecial Shopper, Journal of Advertising Research. 36 (2), 69-76
• Durand, R., Newby, R., Tant, K., & Trepongkaruna, S. (2013). Overconfidence, Overreaction And Personality. Review of Behavioral Finance, 5(2), 104-133.
• Genç, M. (2019). Sakarya ili çalışan kesimin yatırım kararlarının davranışsal finans açısından değerlendirilmesi. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 5(1), 49-59.
• Goud, M. M. (2022). A study on the saving and investment behaviour of individual investors. Journal of Commerce & Accounting Research, 11(1).
• Göksu, A. (2013). Portföy Yatırım Kararlarında Davranışsal Finansın Etkisi: Borsa İstanbul Uygulaması, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Yönetimi Anabilim Dalı (Doctoral Dissertation, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul).
• Gümüş, F. B., Koç, M., & Agalarova, M. (2013). Bireysel Yatırımcıların Yatırım Kararları Üzerinde Etkili Olan Demografik Ve Psikolojik Faktörlerin Tespiti Üzerine Bir Çalışma: Türkiye Ve Azerbaycan Uygulaması. Kafkas Üniversitesi Iktisadi Ve Idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(6).
• Hayta, A. B. (2014). Bireysel Yatirimcilarin Finansal Risk Algisina Etki Eden Psikolojik Önyargilar. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 183(183), 329-352.
• Himanshu, R., Mushir, N., & Suryavanshi, R. (2021). Impact Of COVID‐19 On Portfolio Allocation Decisions Of İndividual İnvestors. Journal Of Public Affairs.
• https://www.mkk.com.tr ( Erişim Tarihi: 04.06.2023)
• https://www.tezyardimplatformu.com/post.
• Kavas, Y. B., & Erkan, M. K. (2022). Bireysel Yatırımcıların Finansal Okuryazarlık ve Finansal Risk Alma Toleransı. Ekev Akademi Dergisi, (89), 379-399.
• Kılıç, Y., Ata, H. A., & Seyrek, İ. H. (2015). Finansal okuryazarlık: Üniversite öğrencilerine yönelik bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (66), 129-150.
• Köroğlu, Ç., Kazan, H. G., & Temel, E. (2022). Covid-19 Pandemi Sürecinde Finansal Yatırım Alışkanlıkları ve Davranışsal Finans Eğilimleri. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 29(1), 1-25.
• Küden, M. (2014). Davranışsal Finans Açısından Bireysel Yatırım Tercihlerinin Değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Gediz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Lytton, R. H., & Grable, J. E. (1997). A Gender Comparison of Financial Attitudes. Proceedings of the Annual Conference of the Eastern Regional Family Economics-Home Management Association, 1-7.
• Niu, G., Zhou, Y., & Gan, H. (2020). Financial literacy and retirement preparation in China. Pacific-Basin Finance Journal, 59,1-17
• Olsen, R. A., & Cox, C. M. (2001). The İnfluence Of Gender On The Perception And Response To İnvestment Risk: The Case Of Professional İnvestors. The Journal Of Psychology And Financial Markets, 2(1), 29-36.
• Özbek, A. (2020). Tasarruf Davranışına Alternatif Olan Bireysel Emeklilik Sistemi Üzerinde Finansal Okuryazarlığın Etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 11(28), 655-664.
• Özçelik, H. (2018). Bireysel Yatırımcıların Finansal Yatırım Tercihlerinin Davranışsal Finans Açısından Değerlendirilmesi (Master's Thesis, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Özdamar K., (2002), Paket Programlarla İstatistiksel Veri Analizi-1. Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Saraç, T. B., İskenderoğlu, Ö., & Akdağ, S. (2016). Yerli ve Yabancı Yatırımcılara Ait Risk İştahlarının İncelenmesi: Türkiye Örneği. Sosyoekonomi, 24 (30), 29-44.
• Sezer, D. (2013). Yatırımcı Davranışlarının Etkinliği Ve Psikolojik Yanılsamalar.
• Sezici, E., & Çelikkol, M. M. (2016). Girişimcilik Tutumu ve Finansal Okuryazarlığın Girişimcilik Eğilimi ile Arasındaki İlişkide Algılanan Sosyal Desteğin Aracılık Etkisi. Dumlupinar Üniversitesi Soysyal Bilimler Dergisi.
• Stella, G. P., Filotto, U., Cervellati, E. M., & Graziano, E. A. (2020). The Effects of Financial Education on Financial Literacy in Italy. International Business Research, 13(4), 1–44.
• Uzunsakal, E., & Yıldız, D. (2018). Alan Araştırmalarında Güvenilirlik Testlerinin Karşılaştırılması ve Tarımsal Veriler Üzerine Bir Uygulama. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 14-28.
• Van Rooij, M., Lusardi, A., & Alessie, R. (2011). Financial Literacy And Stock Market Participation. Journal of Financial Economics, 101(2), 449-472.
• Yıldırım, D., & Özbek, A. (2021). Erken dönem ekonomi eğitimi ve finansal sosyalizasyonun finansal okuryazarlık düzeyine etkisi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2), 694-710.
• Yıldırım, R. K. (2019). Bireysel Yatırımcıların Sosyal Sorumlu Yatırım Fon Tercihi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Doktora Tezi.
• Zaleskiewicz, T. (2001). Beyond Risk Seeking And Risk Aversion: Personality And The Dual Nature Of Economic Risk Taking. European Journal Of Personality, 15(S1), S105-S122.