BRICS-T Ülkelerine Yönelik İşgücü Piyasalarında Histeri Etkisi: Güncel Yaklaşımlarla Zaman Serisi ve Panel Veri Analizleri

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 67 - 82, 30.12.2023

Aslı Özen Atabey , Mustafa Karakuş

Öz

İşsizlik, ülke ekonomilerinde hem arz hem de talep cephesinde doğrudan veya dolaylı yollardan önemli sosyo-ekonomik problemlere yol açmaktadır. Dolayısıyla işsizlik sorununa yönelik bilimsel araştırmalar yapılması ve çözümüne yönelik politika önerileri geliştirilmesi oldukça elzemdir. Bu bağlamda BRICS-T ülkelerinde toplam, genç, kadın ve erkek işsizlikte histerisi etkisini sınamak amacıyla hazırlanmış 1991-2021 dönemine ait yıllık verilerin analiz edildiği çalışmada, zaman serilerine doğrusallık durumlarına göre Carrion-i-Silvestre vd. (2009) çoklu yapısal kırılmalı ve KSS birim kök testinin yanı sıra Fourier ADF(FADF) ve Fourier KPSS (FKPSS) testleri uygulanmıştır. Çalışma kapsamında ayrıca BRICS-T ülkelerine ait panel veri setleri oluşturularak Fourier Panel KPSS (FPKPSS) testi ile ilgili seriler analiz edilmiştir. Tüm analiz sonuçları toplu olarak değerlendirildiğinde BRICS-T ülkelerinin genelinde genel, genç, kadın ve erkek işsizlik oranları üzerinde histeri etkisinin mevcut olduğu ancak ele alınan ülke grubunda özellikle genç ve kadın işsizlik oranlarında bu etkinin daha fazla olduğu kanaatine varılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İşsizlik Histerisi, BRICS-T ülkeleri, Fourier birim kök testleri

Hysteria Effect in Labor Markets for BRICS-T Countries: Time Series and Panel Data Analyses with Current Approaches

Öz

Unemployment causes significant socio-economic problems in national economies, both on the supply and demand sides, directly or indirectly. Therefore, it is essential to conduct scientific research on the problem of unemployment and to develop policy recommendations for its solution. In this context, in the study analyzing the annual data for the 1991-2021 period prepared to test the hysteresis effect in total, youth, female and male unemployment in BRICS-T countries, Carrion-i-Silvestre et al. (2009) multiple structural break and KSS unit root test as well as Fourier ADF (FADF) and Fourier KPSS (FKPSS) tests were applied to the time series according to their linearity. Within the scope of the study, panel data sets of BRICS-T countries were also created and the related series were analyzed with the Fourier Panel KPSS(FPKPSS) test. When all the analysis results are evaluated collectively, it is concluded that there is a hysteria effect on general, youth, female and male unemployment rates in BRICS-T countries in general, but this effect is more pronounced in the group of countries considered, especially in youth and female unemployment rates.

Anahtar Kelimeler

Unemployment Hysteria, BRICS-T countries, Fourier unit root tests

Kaynakça

• Alperen, Ü. (2021). Hindistan: Dünyanın Yükselen Yeni Ekonomik Gücü. (Erişim: 03.06.2023) https://www.indyturk.com/node/422881/t%C3%BCrki%CC%87yeden-sesler/hindistan-d%C3%BCnyan%C4%B1n-y%C3%BCkselen-yeni-ekonomik-g%C3%BCc%C3%BC
• Bai, J., & Perron, P. (2003). Computation and Analysis of Multiple Structural Change Models. Journal of Applied Econometrics, 18(1),1-22.  https://doi.org/10.1002/jae.659
• BBC News (2019). Çin'de son 28 yılın en düşük büyüme oranı. (Erişim: 06.06.2018), https://www.bbc.com/turkce/haberler-46943654
• Becker, R., Enders, W., & Lee, J. (2006). A Stationarity Test in the Presence of an Unknown Number Of Smooth Breaks. Journal of Time Series Analysis, 27(3), 381-409. https://doi.org/10.1111/j.1467-9892.2006.00478.x
• Blanchard, O. J., & Summers, L. H. (1986). Hysteresis and the European Unemployment Problem. İn: Stanley Fischer (Ed.), NBER, Macroeconomics Annual (s. 15-78), Vol 1, Cambridge: MIT Press.
• Bozkurt, E., & Altıner, A. (2018). Doğrusal ve Doğrusal Olmayan Birim Kök Testleriyle Türkiye’de İşsizlik Histerisinin Tespiti. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (Prof. Dr. Harun Terzi Özel Sayısı), 167 – 180. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/523351
• Breusch, T. S., & Pagan, A. R. (1980). The Lagrange Multiplier Test And İts Applications To Model Specification İn Econometrics. The review of economic studies, 47(1), 239-253. https://doi.org/10.2307/2297111
• Caporale, G. M., Gil-Alana, L. A., & Trejo, P. V. (2021). Unemployment Persistence in Europe: Evidence from the 27 EU Countries. Heliyon, 8(2), 1-7. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2022.e08898
• Carrıon-I-Sılvestre, J. L., Kım, D., & Perron, P. (2009). GLS-Based Unit Root Tests with Multiple Structural Breaks Under Both the Null and the Alternative Hypotheses. Econometric Theory, 25(6), 1754-1792. https://www.jstor.org/stable/40388611
• Çağlayan Akay, E., & Bülbül, H., (2021). 1923’den Günümüze İşsizlik Histerisinin Geçerliliğinin Analizi. İçinde: Nilgün Çil (Ed.), Ekonometride Güncel Yöntemler ve Uygulamalar (s.1-18), İstanbul: Istanbul University Press.
• Çelik, C., & Küçükkale, Y., (2018). İşgücü Piyasasına Yönelik Histeri Etkisi: Ratchet Modeli İle Türkiye Örneği. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, Prof. Dr. Harun TERZİ Özel Sayısı, 21-40 . https://doi.org/10.18092/ulikidince.361860
• Çiçen, Y. B. (2020). Global Krizde Türkiye’de Cinsiyet ve Eğitim Düzeyine Göre İşsizlik Histerisi: Fourier Durağanlık Analizinden Kanıtlar. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (Ek), 110-120. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gumus/issue/59344/835348
• Chang, T. (2011). Hysteresis İn Unemployment For 17 OECD Countries: Stationary Test With A Fourier Function. Economic Modelling, 28(5), 2208- 2214. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2011.06.002
• Dedeoğlu, M. (2021). OECD Ülkelerinde İşsizliğin Histeri ve Doğal Oran Çerçevesinde İncelenmesi: Alternatif Panel Birim Kök Testlerinden Kanıtlar. EKOIST Journal of Econometrics and Statistics, 0(35), 129-145. https://doi.org/10.26650/ekoist.2021.35.0000
• Dursun, G. (2017). Unemployment hysteresis in central and eastern European countries: further evidence from Fourier unit root test. Rome: Econ-World2017@ Rome Proceedings.
• Dünya Bankası (2022). Databank (Erişim: 01.02.2023), https://data.worldbank.org/indicator/SL.UEM.TOTL.NE.ZS
• Enders, W., & Lee, J. (2012). The Flexible Fourier form and Dickey-Fuller Type Unit Root Tests. Economics Letters, 117(1), 196-199.  https://doi.org/10.1016/j.econlet.2012.04.081
• Friedman, M. (1968). The Role of Monetary Policy. The American Economic Review, 58(1), 1-17. https://www.jstor.org/stable/1831652
• Harvey, D.I., Leybourne, S.J., & Xiao, B. (2008). A Powerful Test for Linearity When the Order of Integration is Unknown. Studies Nonlinear Dynamics and Econometrics, 12(3), 1-24. https://doi.org/10.2202/1558-3708.1582
• Kapetanios, G., Shin, Y., & Snell, A. (2003). Testing for a Unit Root in The Nonlinear STAR Framework. Journal of Econometrics, 112(2), 359–379. https://doi.org/10.1016/S0304-4076(02)00202-6
• Kılıç, E., Ergen, E., & Yavuz, E. (2022). OECD Ülkelerinde İşsizlik Histerisinin İncelenmesi: Doğrusal Olmayan ve Fourier Kırılmalı Testlerden Kanıtlar. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1) 27- 48. https://doi.org/10.52122/nisantasisbd.1090723
• Mike, F., & Alper, A.E. (2020). Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler için işsizlik histerisinin incelenmesi: Fourier ADF test bulguları. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(1), 1-14. https://doi.org/10.18074/ckuiibfd.661615.
• Mladenović, Z. (2016). Econometric Testing Of Unemployment Hysteresis in Selected Cee Countries: Lessons For The Serbian Economy. Ekonomika Preduzeca, 64(7-8), 403-413. https://doi.org/10.5937/ekopre1608403M
• Mladenovic, Z., & Anic, A. (2016). Evaluating Persistence in the Unemployment Rate of Emerging European Economies. İn: Tabitha Fletcher (Ed.), Unemployment: Economic, Political and Social Aspects (pp. 79-96). New York: Nova Science Publishers.
• Nazlioğlu, S., & Karul, C. (2017). A Panel Stationary Test With Gradual Shifts: Re-İnvestigate The İnternational Commodity Price Shocks. Economic Modelling. 61, 181-192. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2016.12.003
• Özkan, Y., & Altınsoy, A. (2015). İşsizlik ve İstihdamda Histeri Etkisi (Türkiye, 1988-2014). Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi 3(16. Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Kongresi Özel Sayısı), 123–130. https://dergipark.org.tr/tr/pub/seyad/issue/53384/709805#article_cite
• Pata, U. K. (2020). OECD ülkelerinde işsizlik histerisinin ampirik bir analizi: Fourier panel durağanlık testi. SGD-Sosyal Güvenlik Dergisi, 10(1), 125-144. http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/sgd/tr
• Paya, M. (2013). Makro İktisat, (4. Baskı). İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Pesaran, M. H. (2004). General Diagnostic Tests for Cross Section Dependence in Panels . CESifo Working Paper Series No. 1229; IZA Discussion Paper No. 1240.
• Pesaran, M. H., Ullah, A., &Yamagata, T. (2008). A Bias-Adjusted Lm Test of Error Cross-Section Independence. The Econometrics Journal, 11(1), 105-127. https://www.jstor.org/stable/23116064
• Phelps, E.S. (1972). Inflation Policy and Unemployment Theory. London: Macmillan
• Samırkaş Komşu, M., & Komşu, U. C. (2021). İşsizlik Histerisi: BRICS-T Ülkeleri Üzerine Bir İnceleme. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 74-85. https://dergipark.org.tr/en/pub/oskauiibfd/issue/67540/1036315
• Sigeze, Ç., Coşkun, N., & Ballı E. (2019). AB ülkelerinde ve Türkiye’de işsizlik histerisinin Fourier-Kpss birim kök testi ile incelenmesi. İzmir İktisat Dergisi, 34(1), 15–24. https://doi.org/10.24988/ije.2019341761
• Şahin Kutlu, Ş. (2023). Türkiye’de Genç Kadın İşsizliğinde Histeri Etkisi: Fourier ADF Testinden Kanıtlar. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 23(1), 526-537. https://doi.org/10.11616/asbi.1218456
• Şak, N. (2021). Türkiye’de işsizlik histerisi: Kadın Ve Erkek İşsizliğine Bir Bakış. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2), 467-477. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.714090.
• Telli Üçler, Y. (2022). Türkiye'de İşsizlik Histerisi Üzerine Bir Araştırma (2005-2022). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 25 (1) , 216-225. https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.1100329
• Telli Üçler, Y. , Yıldırım, M., Akcan, A. T., & Karadağ Ak, Ö. (2023). Türkiye’de Genç Kadın Ve Genç Erkeklerin İşsizlik Histerisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 1071-1082. https://doi.org/10.30798/makuiibf.1100513
• Timetürk (2019). Hindistan’da işsizlik oranı artıyor. (Erişim: 01.06.2018), https://www.timeturk.com/hindistan-da-issizlik-orani-artiyor/haber-1073966
• Tobin J. (1972). Inflation and Unemployment. The American Economic Review, 62(1/2), 1–18.
• Türkmen, S., & Özbek, S. (2021). Is Unemployment Hysteresis Valid In Brics-T Countries? Evidence From Panel Fourier LM Approach. International Social Sciences Studies Journal, 7(78), 542-549. http://dx.doi.org/10.26449/sssj.3017
• Xie, H., Chang, T., Grigorescu, A., & Hung, K. (2018). Revisit Hysteresis Unemployment İn Eastern European Countries Using Quantile Regression. Economicky Casopis, 66(5), 522-537.
• Uğur, B., & Atılgan, D. (2021). BRICS-T Ülkeleri İçin İşsizlik Histerisi Mi, Yoksa Doğal Oran Hipotezi Mi Geçerlidir? Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25 (2), 311-325. https://doi.org/10.51945/cuiibfd.993063
• Wong, J. & Ding, L. (2002). China's Economy into The New Century. Shangai: World Scientific Publishing.
• Yılmaz, M. (2022). COVID-19 ve İşsizlik Üzerine Bir Değerlendirme. İçinde: Oğuzhan Şengül & Uğur Adıgüzel (Ed.), İstihdam Üzerine Güncel Çalışmalar (s.21-29). Konya: Eğitim Yayınevi.
• Yurtkuran S. (2021). Türkiye’de İşsizlik Histerisi Hipotezi: Fourier Birim Kök Testleri’nden Yeni Kanıtlar. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 12(1), 70-80. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1417999
• Yüksel, S. (2016). Rusya Ekonomisinde Büyüme, İşsizlik ve Enflasyon Arasındaki Nedensellik İlişkileri. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, (614), 43-57. https://dergipark.org.tr/en/pub/fpeyd/issue/48033/607469