Radiological evaluation of septal bone variations in the sphenoid sinus

Yıl 2014, Cilt: 4 Sayı: 1, 6 - 10, 01.03.2014

Rıza Dündar Erkan Kulduk Fatih Kemal Soy Mehmet Aslan Ahmet Erdem Kılavuz Engin Umut Sakarya Haşmet Yazıcı Abdülkadir Eren

https://doi.org/10.2399/jmu.2014001002

Öz

Objective: To determine septal variations and rates of intrasinusal protrusions of optic nerve and internal carotid artery in sphenoid sinus. Methods: Retrospective analysis of spiral computed tomography scanning of paranasal sinuses of 218 patients diagnosed as acute/chronic sinusitis was performed. Bilateral sphenoid sinuses were evaluated as if a single sinus, septa of this sinus were evaluated in terms of number and configuration. Besides rates of optic nerve and internal carotid artery protrusions were determined. Results: A total of 5 types of septal variations were detected. A single complete septum (n=132; 60.5%), a single incomplete septum (n=66; 30.2%), double septum (complete + incomplete, n=6; 2.7%), two complete septa (n=9; 4.1%), and sphenoid sinuses without septum (n=5; 2.2%) were identified. Sixty-four percent of single septum was located in midline, while other types were found immediately right or left side of the midline. Besides, protrusions of optic nerve and internal carotid artery were detected in 39 (17.8%) and 61 (27.9%) cases, respectively. Conclusion: Conclusion: Preoperative evaluation with computed tomography and surgical planning dependent on these findings are very important for endoscopic interventions and these approaches minimize potential major intraoperative complications.

Anahtar Kelimeler

Endoscopic sinus surgery, sphenoid sinus variations

Sfenoid sinüsteki septum varyasyonlarının radyolojik incelenmesi

Öz

Amaç: Sfenoid sinüste yer alan septum, optik sinir ve internal karotid arter ile ilgili olarak varyatif durumların belirlenmesi. Yöntem: Akut/kronik sinüzit tanısıyla paranasal sinüs bilgisayarlı tomografi istenen 218 hasta retrospektif olarak taranmıştır. Bu hastaların tomografileri aksiyel ve koronal kesitlerde incelenerek sfenoid sinüs, kemik septa varyasyonları, sayı ve uzanım şekli yönünden sınıflandırılmış, ayrıca optik sinir ve internal karotid arter protrüzyon valansları hesaplanmıştır. Bulgular: Radyolojik inceleme sonucunda 5 tip septa varyasyonu saptanmıştır. Yüz otuz iki adet (%60,5) tek komplet septumlu, 66 adet (%30.2) tek inkomplet septumlu, 6 adet (%2.7) çift septumlu (komplet+inkomplet), 9 adet (%4.1) çift septumlu (komplet+komplet) ve 5 adet (%2.2) septumu olmayan sfenoid sinüs tanımlanmıştır. Tek olan septumların %64 oranında orta hatta olduğu, diğer tiplerin ise orta hattın hemen sağ veya solundan başladığı izlenmiştir. Ayrıca optik sinir ve internal karotid arter protruzyon oranları (n=39) 17.8% ve (n=61) %27.9 olarak bulunmuştur. Sonuç: Cerrahi öncesi bilgisayarlı tomografi ile yapılan değerlendirme ve cerrahi planlama, endoskopik girişimler için çok büyük önem taşımakta ve olası majör cerrahi komplikasyonların azaltılmasında rol almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Endoskopik sinüs cerrahisi, sfenoid sinüs varyasyonları

Kaynakça

• Rowe-Jones J, Mackay I, Colquhoun IC. Cross CT protocol for endoscopic sinus surgery. J Laryngol Otol 1995;109:1057-60.
• Jones NS. CT of the paranasal sinuses: a review of the correla- tion with clinical, surgical and histopathological findings. Clin Otolaryngol 2002;27:11-7.
• Mafee MF. Modern imaging of paranasal sinuses and the role of limited sinus computerized tomography: considerations of time, cost and radiation. Ear Nose Throat J 1994;73:532-45.
• Elwany S, Elsaeıd I, Thabet H. Endoscopic anatomy of the sphe- noid sinus. J laryngol Otol 1999;113:122-6.
• Kronomer KA, Mcalister WH. Sinusitis and its imaging in the pediatric population. Pediatr Radiol 1997;27:837-46.
• Driben JS, Bolger WE, Robles HA. The reability of computer- ized tomographic detection of the Onodi (sphenoetmoid) cell. Am J Rhinol 1998;12:105-11.
• Dursun E, Korkmaz H, Safak MA, et al. Paranazal sinüs infek- siyonlarında ostiomeatal kompleksteki anatomik varyasyonlar. KBB ve BBC Dergisi 1998;6:147-56.
• Erkan Ö, Külekçi M, Bayrak C. Rinosinüzitli hastalarda fonksiy- onel endoskopik sinüs cerrahisinin boyutlarının BT ile belir- leme-varyasyon ve patolojilerin sıklı¤ı KBB Ihtis Derg 1994;5:408-11.
• Parsons DS. Chronic sinusitis. A medical or surgical disease? Otolaryngol Clin North Am 1996;29:1-9.
• Tarhan S, Yücetürk AV, Ünlü HH, Yorulmaz ‹, Biçer TY. Enflamatuar paranazal sinüs patolojilerinin de¤erlendirilmesinde Waters grafisi ve sınırlı sinüs bilgisayarlı tomografisinin tanı de¤eri. KBB Ihtis Derg 1998;5:112-6.
• Scuderi AJ,Harnsberger HR, Boyer RS. Pneumatization of the paranasal sinuses; normal features of importance to the accurate interpretation of CT scans and MR images. AJR Am J Roentgenol 1993;160:1101-4.
• Szolar D,Preidler K,Ranner G, et al. The sphenoid sinus during childhood: Establishment of normal developmental standards by MRI. Surg Radiol Anat 1994;16:193-8.
• Hamid O, El Fiky L, Hassan O, et al. Anatomic variation of the sphenoid sinus and their impact on trans-sphenoid pituitary sur- gery. Skull Base 2008;18:9-16
• Banna M, Olutola PS. Patterns of pneumatization and septation of the sphenoidal sinus. J Can Assoc Radiol 1983;34:291-3.
• Sareen D. Agarwal AK. Kaul JM. Sethi A. Study of sphenoid sinus anatomy in relation toendoscopic surgery. Int J Morphol 2005;23:261-6.
• This is an open access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 Unported (CC BY
• NC-ND0) Licence (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/) which permits unrestricted noncommercial use, distribution, and reproduc
• tion in any medium, provided the original work is properly cited.
• Please cite this article as: Dündar R, Kulduk E, Soy FK, Aslan M, Kılavuz AE, Sakarya EU, Yazıcı H, Eren A. Radiological evaluation of septal bone
• variations in the sphenoid sinus. J Med Updates 2014;4(1):6-10.