SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS KAPSAMINDA ELAZIĞ KÜRSÜBAŞI GELENEĞİ

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 213 - 233, 30.12.2020

Melih Aydın Şafak Ünüvar

Öz

Turistleri, bir destinasyonu ziyaret etmeye iten önemli motivasyon kaynaklarından biri de o yörenin sahip olduğu kültürel
değerlerdir. Kültürün yaşatılması ve aktarılabilmesi için, kültürel değerlerin doğru şekilde sunulabilmesi gerekmektedir. 2010
yılında UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesine eklenen geleneksel sohbet toplantıları kategorisindeki kürsübaşı, Elazığ’a
özgü bir somut olmayan kültürel miras değeridir. Somut olmayan kültürel mirasın korunması açısından, kültürel miras
turizminin etkinliği ve sürdürülebilirliği önemli bir konudur. Bu bağlamda, kürsübaşı geleneğinin yaşatılması, turistlere
sürdürülebilir şekilde sunulması ve bu konuda farkındalık yaratılması açısından, Elazığ’da faaliyet gösteren turizm
işletmelerinin rolü büyüktür. Bu çalışmada, İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Türkiye Temsil Listesi’nde yer alan
kürsübaşı sohbet toplantılarının, geleneklerin yaşatılması adına otel işletmelerinde hangi düzeyde ele alındığının tespiti ve
kürsübaşı geleneğinin, otellerde yönetici farkındalığı bağlamında ve kanâât önderleri nezdinde incelenmesi amaçlanmıştır.
Araştırmanın sonuçlarına göre kürsübaşı geleneği günümüzde özünün dışına çıkarak, bir eksen kayması yaşamıştır. Ayrıca,
otel misafirlerinden gelen taleplerin düşük seviyede olması ve otel yöneticilerinin bu geleneğe tam anlamıyla vakıf olmamaları,
kürsübaşı geleneğinin turistik bağlamda bilinirliğini sekteye uğratmaktadır.

Anahtar Kelimeler

UNESCO, Somut Olmayan Kültürel Miras, Kürsübaşı, Elazığ,, Harput

Kaynakça

• Akbıyık, A. (2018). Şanlıurfa’dan Elazığ'a Sıra Gecesinden Kürsübaşına. Ss. 29-42. Elazığ Belediyesi - Türkiye Yazarlar Birliği Şehir Kültürü ve Kültürlü Şehir Sempozyumu. 5-6 Ekim 2018. Elazığ Belediyesi Yayınları.
• Ar, H. (2015). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunmasında Turist Rehberlerinin Rolü. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Atlı, S., (2015). Somut Olmayan Kültürel Mirasa Bir Örnek: Balıkesir Pamukçu Erfene Sohbet Toplantıları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (40), Ss. 7-25.
• Atlı, S., (2016a). Erzincan-Kemaliye (Eğin) Sıra Gezme Sohbet Toplantıları ve “Eğin Fasıl Grubu”. Karadeniz Araştırmaları. Sayı: 51. Ss. 273-300.
• Atlı, S., (2016b). Türkiye’deki Geleneksel Sohbet Toplantıları Üzerine Bir İnceleme. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Atlı, S. (2018). Türkiye’deki Geleneksel Sohbet Toplantıları Üzerine Bir Değerlendirme. Milli Folklor, 30(117) Ss. 88-101.
• Azar, B. (2013). Bir Aidiyet İfadesi: Bize Harputlu Derler. Geçmişten Geleceğe Harput Sempozyumu, Elazığ, 23-25 Mayıs 2013. Ss. 193-200.
• Azar, B. (2015). Folklor-Şiir ve Cenani Dökmeci. Uluslararası Harput’a Değer Katan Şahsiyetler Sempozyumu, Elazığ 14-16 Mayıs 2015. Ss. 265-274.
• Bak, S. (2007). Domestic and International Cultural Tourism in the Context of Intangible Heritage. Safeguarding Intangible Heritage and Sustainable Cultural Tourism: Opportunities and Challenges İçinde. UNESCO-EIIHCAP Regional Meeting, Vietnam 11-13 December 2007.
• Başkan, K. & Avcıkurt, C. (2015). Kültürel Miras Değeri Olarak Somut Olmayan Geleneksel Tören Keşkeği İncelemesi. Doğu Karadeniz Bölgesi Sürdürülebilir Turizm Kongresi Bildiriler Kitabı içinde. 14-16 Mayıs 2015 Ss. 618-626
• Ben Anadoluyum, Trt Müzik, Ben Anadoluyum, Elazığ-Harput Kürsübaşı, www.trt.net.tr/anasayfa/vod.aspx?tur=tv&sk=733f9340-6471-4c54-978a8abdaaad32df&sg=7b77248d-447c-4f3b-91be-7bdd740d60d7&sm=87d65e20-d464-4744-b356- f13274385331 Gösterim tarihi: 29.03.2012, Erişim Tarihi: 28.04.2019.
• Bıçak, R. (2015). Hafız Osman Öge. Fırat Üniversitesi Harput Uygulama ve Araştırma Merkezi. Uluslararası Harput’a Değer Katan Şahsiyetler Sempozyumu, Elazığ 14-16 Mayıs 2015. Ss. 413-421.
• Bican, Z. (2014). Kara Erik Çağala. Fırat Üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi. 1(2). Ss. 23-27 Buzarovski, D. (2013). Digital Extension of Music Memory – Music as a Collective Cultural Memory. Kultura/ Culture 4, (2013). Skopje: Mi-An: ss. 123–29.
• Çarsancaklı, Z. (2002). Kürsübaşı Sohbetleri: Hatıralardan Bir Demet Dert Yumağı. İstanbul. Çepik, F. (2020). Geleneksel Sohbet Toplantıları Bağlamında Şanlıurfa Sıra Geceleri Üzerine Bir İnceleme. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Demirbaş, A. (2015). “Benliğini, Kültürünü, Özünü Kaybetmesinler”, http://www.elazigsehirgazetesi.com/ozel-haber/benligini-kulturunu-ozunu-kaybetmesinlerh507.html, Erişim tarihi: 7 Ocak 2016 Ekici, M., (2004). Bir Sempozyumun Ardından: Somut Olmayan Kültürel Mirasın Müzelenmesi. Milli Folklor. 16(61). Ss. 5-12
• Ekici, M., & Fedakâr P., (2013). 55(100) “Ege Üniversitesi” Deneyimleriyle Somut Olmayan Kültürel Mirası “Yaşatarak Koruma” Milli Folklor.
• Ekim, G. (2012). Coro Bozo ve Anadolu’daki Sohbet Toplantılarında Görülebilen Benzerlikler. Akademik Bakış. (30). Ss. 1-16.
• Elazığ İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Kürsübaşı Geleneği, https://elazig.ktb.gov.tr/TR96038/kursubasi-gelenegi.html, Erişim Tarihi: 17.05.2019. Eroğlu, T. (1989). Harput Müziğinin Türk Müziği İçindeki Yeri, Milli Folklor Dergisi, 1(2).
• Eroğlu, T. (1996). Nevşehir ve Elazığ’da Sıra Odaları ve Kürsübaşı Sohbetleri, I. Türk Halk Kültürü Araştırma Sonuçları Sempozyum Bildirileri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Eroğlu, T. (2017). Türk Halk Müziğinin Türkiye’deki Coğrafî Bölgelere Göre Temel Özellikleri Bakımından İncelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 5(41). Ss. 513-527.
• Esfehani, M.H. & Albrecht, J.N. (2016). Roles of Intangible Cultural Heritage in Tourism in Natural Protected Areas, Journal of Heritage Tourism. Ss. 1-15.
• Güdü, Ö., Sonat, S., & Bozok, D. (2015). El Sanatları ve Turizm İlişkisi Çerçevesinde Türk Halı Dokumacılığının UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesinde Yer Alan Örnekler Doğrultusunda Değerlendirilmesi. 14. Geleneksel Turizm Paneli Bildiriler Kitabı. Sakarya. Ss. 564-579.
• Karkın, M., & İmik, Ü. (2010). Harput Müzik Kültürü. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi.
• Kılıç, O. (2007). Harputlu Hacı Osman’ın 1725 Tarihli Terekesi ve Düşündürdükleri. Turkish Studies. 2(1).
• Kırmızıgül, T. (2019). Harput (Elazığ) Musikisinde Kullanılan Çalgıların Musiki İçerisindeki AğızTavır ile Etkileşimleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Koçak, H. (2003). Türk Halk Müziği Terminolojisi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Marshall, C. ve Rossmann, G.B. (2016). Designing Qualitative Research. Sage Publications. Metin, T.C. (2018). Animasyon Hizmetleri Kapsamında Türk Gecelerinin Somut Olmayan Kültürel Miras Unsurları Bağlamında Değerlendirilmesi. GSI Journals Serie A: Advancements in Tourism, Recreation and Sports Sciences, 1(1). Ss. 34-44.
• Morozova, N. ve Morozov, M.M. (2018). Intangible Cultural Heritage as an Essential Element Of Cultural Tourism Infrastructure. Culture, Heritage and Tourism Development. Ss. 82-85.
• Oğuz, Ö. (2013). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi ve Türkiye Romanya Geleneksel Ortak Mutfağı Projesi. Aynı Tadı Paylaşmak: Türkiye-Romanya Geleneksel Ortak Mutfağı Çalıştay Bildirileri İçinde . Ss. 7-10.
• Öcal, M. (2013). Türk Halk Müziğimizde Toplu Çalma Söyleme Geleneği. Folklor/Edebiyat. 19 (75). Ss. 129-157.
• Önal, H. (2011). Paşa Demirbağ. Ankara: Manas Yayıncılık.
• Petronela, T., (2016). The Importance of the Intangible Cultural Heritage in the Economy. 3rd Global Conference on Business, Economics, Management and Tourism. 26-28 November 2015, Rome, Italy. Ss. 731-736
• Sahil, A. (2019). Türk Halk Müziğinde Sıra Gecesi, Kürsübaşı Gecesi ve Barana Sohbet Geleneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 7(91). Ss. 171-190.
• Schwamborn, Y. İ. (2019). Comparison of the “Oki-gotatsu” in the Traditional Japanese House and the “Kürsü” in the Traditional Harput House. Intercultural Understanding. Ss. 15-19.
• Seyfeli, M. (2016). Ahiliğin Günümüzde Yaşayan Geleneklerinden Kırşehir Ahiler Meclisi. Ss. 244-269. Çankırı Karatekin Üniversitesi Yayınları. Anadolu Sohbet Gelenekleri ve Yaren Bildiriler.
• Sönmez, T.G. (2017). Uygur Meşrepleri Üzerine Bir İnceleme. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Sunguroğlu, İ. (1959). Harput Yollarında. İkinci Cilt. Elazığ Kültür ve Tanıtma Vakfı Yayınları. Sunguroğlu, İ. (1968). Harput Yollarında. 4. Cilt. Özaydın Matbaası: İstanbul.
• Şentürk, N. & Ozanoğlu, T. (2015). Harputlu Bir Mahalli Sanatçı: Mustafa Döner. Fırat Üniversitesi Harput Uygulama ve Araştırma Merkezi. 3. Uluslararası Harput’a Değer Katan Şahsiyetler Sempozyumu. Ss. 331-335.
• Tracy, S. J. (2020). Qualitative Research Methods Collecting Evidence, Crafting Analysis, Communicating Impact. John Wiley and Sons Inc.
• UNESCO, Convention For The Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage, https://ich.unesco.org/doc/src/07483-EN.pdf, Erişim tarihi: 01.02.2019.
• UNESCO, Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi, http://www.unesco.org/culture/ich/doc/src/00009-TR-PDF.pdf, Erişim tarihi: 22.07.2019.
• UNESCO, İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi, https://www.unesco.org.tr/Pages/126/123/UNESCO-%C4%B0nsanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1nSomut-Olmayan-K%C3%BClt%C3%BCrel-Miras%C4%B1-Temsil%C3%AE-Listesi. Erişim tarihi: 06.12.2020.
• Ünlü, Z. (2018). Türkiye’de Geleneksel Sohbet Toplantıları ve bu Toplantılarda Toplu Çalma Söyleme Geleneği. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Vecco, M. (2010). A Definition of Cultural Heritage: From Tangible to the Intangible. Journal of Cultural Heritage. 11(2010). Ss. 321-324.
• Yalçın, M. (2012). Karga Zarif. Can Sanat Yayınları: İstanbul.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, K., Şahin, T. (2016). Eğitim Fakültelerindeki Araştırma Görevlilerinin Mesleki Deneyimlerinin İncelenmesi: Araştırma Görevlisi Olmanın Anlamına İlişkin Fenomenolojik Bir Çalışma, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi / Journal of Educational Sciences, Haziran, Cilt-Sayı: 44, ss.143-168
• Yılmaz, M.A. (2019). Geleneksel Bir Sohbet Toplantısı: Kürsübaşı Sohbetleri. Journal of World of Turks. 11(1). Ss. 7-21.
• Yüksel, İ. (2018). Kotatsu Örneğinden Yararlanarak Geleneksel Harput Evindeki Kürsü Kullanımının İyileştirilmesi ile Geleneksel Türk Evi’nin Restorasyonu’nda Isınma İhtiyacının Karşılanması. Online Journal of Art and Design. 6(3). Ss. 118-126.