AKDENİZ TURİZM DESTİNASYONLARININ ÇEVRESEL PERFORMANS ENDEKSİNE (2020) GÖRE EKOLOJİK PERFORMANSLARI: ÇOK BOYUTLU ÖLÇEKLEME ANALİZİ İLE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 299 - 310, 30.12.2020

Selda Uca Hilmi Rafet Yüncü

Öz

Rekabet kavramının turizmde önem kazanması ile birlikte endüstrinin tüm paydaşları rakiplerinden üstün olmak için çaba sarf
etmektedirler. Rekabette avantaj sağlamak ise pazar payının korunması ve rakiplere karşı daha güçlü bir pozisyonu beraberinde
getirmektedir. Turizmde gerek işletmeler ve gerekse destinasyonlar yaşam döngülerinde devamlılığın sağlanabilmesi için bir mücadele
içinde yer almaktadırlar. Bu mücadele çevresel koşullar göz önünde tutulduğunda önemli bir rekabeti beraberinde getirmektedir.
Günümüzde çevrenin korunması önemli bir rekabet gücü olarak görülmektedir. Rekabet edebilirliğin önemli koşullarından biri de
sürdürülebilirliğin sağlanması ve yapısal tüm koşullarda sürekliliğin elde edilmesidir. Bunun yanında çevre turizm destinasyonlarının
rekabet edebilirliğini doğrudan etkileyen bir unsurdur. Çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması ile turizm destinasyonlarının rakipleri
karşısında rekabet üstünlüğü elde etmesi mümkün olmaktadır. Dünya turizm faaliyetlerinin en önemli destinasyonlarından biri olan
Akdeniz bölgesinde yer alan destinasyonlar özellikle kitle turizminin gelişmesi ile birlikte yaşadığı çevresel sorunlar özellikle az
gelişmiş ülkelerde yerel halk ve turistler için önemli sorun oluşturmaya başlamıştır. Bu çalışmada çevre duyarlılığı konusunda öne
çıkan endekslerden biri olan Çevresel Performans Endeksi (Environmental Performance Index-2020) kullanılarak Akdeniz’e kıyısı
bulunan ülkelerin ekolojik performansları ve sürdürülebilirlik konusunda rekabet edebilirlikleri çok boyutlu ölçekleme analizi ile analiz
edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Akdeniz ülkeleri, Çevresel Performans Endeksi, çok boyutlu ölçekleme, rekabet edebilirlik, sürdürülebilirlik

Kaynakça

• Aktaş, A. R., ve Kocaman, F. K. S. (2013). Turizm ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki: Akdeniz ülkeleri üzerine bir panel veri analizi. International Conference on Eurasian Economies 2013, Rusya, 17-18 September 2013.
• Aslan, A. (2014). Tourism development and economic growth in the Mediterranean countries: evidence from panel Granger causality tests, Current Issues in Tourism, 17:4, 363-372, DOI: 10.1080/13683500.2013.768607
• Bahar, O. ve Kozak, M. (2005). Küreselleşme Sürecinde Uluslararası turizm ve Rekabet Edebilirlik, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Balli, E., Sigeze, Ç., Manga, M., Birdir, S. & Birdir, K. (2019). The relationship between tourism, CO2 emissions and economic growth: a case of Mediterranean countries. Asia Pacific Journal of Tourism Research. 24(3), 219–232 https://doi.org/10.1080/10941665.2018.1557717
• Beyhan, Ş. G. ve Ünügür, S. M. (2005). Çağdaş gereksinmeler bağlamında sürdürülebilir turizm ve kimlik modeli, İTÜ dergisi/Mimarlık, Planlama, Tasarım, 4(2) 79-87.
• Bozok, D. ve Köroğlu, A. (2007). Akdeniz ülkelerine yönelik uluslararası turizm hareketleri. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 146-157.
• Bramwell, B. (2003). Mediterranean tourism: impacts and policy responses. Journal of Sustainable Tourism, 11(2-3), 95-96, DOI: 10.1080/09669580308667197
• Castellani, V. & Sala, S. (2010). Sustainable performance index for tourism policy development. Tourism Management 31(6), 871–880
• Croitoru, M. (2011). Tourism Competitiveness Index–An empirical analysis Romania vs. Bulgaria. Theoretical and Applied Economics, 18(9), 155-172.
• Çakılcıoğlu M., (2002). Sürdürülebilir bir kalkınma için: sürdürülebilir turizm, 10. Ulusal Bölge Bilimi/Bölge Planlama Kongresi.
• Dwyer, L. & Kim, C. (2003). Destination competitiveness: determinants and indicators, Current Issues in Tourism, 6(5), 369-414, DOI: 10.1080/13683500308667962 Environmental Performance Index (2020). https://epi.yale.edu/epi-team, Erişim Tarihi: 24.07.2020. Falzon, J. (2012). The price competitive position of Mediterranean countries in tourism: Evidence from the Thomson brochure. Tourism Management. (33) 1080-1092
• Farsari I. (2012). The development of a conceptual model to support sustainable tourism policy in north Mediterranean destinations. Journal of Hospitality Marketing & Management, 21(7),
• Fernandez, J. I., Garcia, P.J. G. & Rivero, M. S. (2014). Tourism competitiveness in Mediterranean countries: Identification of determining attributes. Actual Problems of Economics, 156(6), 132- 142
• Garcia-Falcon, J. & Medina-Munoz, D. (1999). Sustainable tourism development in island: A case study of Gran Canaria, Business Strategy and the Environment, 8, 336-357.
• Gupta, S.D. (2009). Comparative advantage and competitive advantage: An economics perspective and synthesis, St Thomas University Press, Fredericton, Canada
• Gündüz, F. (2004). Çevre ve turizmin sürdürülebilirliği, Planlama, 1, 58-66.
• Hassan, A. ve Uşaklı, A. (2013). Seyahat ve turizm rekabetçilik endeksi: Akdeniz çanağındaki destinasyonlara yönelik karşılaştırmalı bir analiz, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 10(2), 53-67.
• Ilgaz Yıldırım, B. Şahin, D. (2018). Akdeniz ülkelerinde turizm gelirleri ve ekonomik büyüme ilişkisi: Bootstrap panel nedensellik testi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 8(16), 73-83
• İşler, B. D. (2017). Çok boyutlu ölçekleme, Ş. Kalaycı (Editör), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Karaman, Y. E. (2018). Çevre Performans Endeksi kapsamında Avrupa Birliği ve Türkiye’nin karşılaştırılması, Sosyal ve Beşerî Bilimleri Dergisi, 10(1), 76-85.
• Kayar Ç., H. & Kozak N. (2010). Measuring destination competitiveness: An application of the Travel and Tourism Competitiveness Index (2007). Journal of Hospitality Marketing & Management, 19(3), 203-216 https://doi.org/10.1080/19368621003591319
• Koç, E. (2009). A review of country tourism competitiveness, research performance and overall country competitiveness, Competitiveness Review, 19(2), 119-133. https://doi.org/10.1108/10595420910942298
• Kösebalaban, N. (1996). Turizmde çevresel yönetim ve planlama, İ. Ü. İşletme Fakültesi Dergisi, 25(2),153-169.
• Krstić, B., Radivojević, V., & Stanišić, T. (2017). Determinants of CEE countries’ tourism competitiveness: A benchmarking study. Management: Journal of Sustainable Business and Management Solutions in Emerging Economies, 21(80), 11-22. doi: 10.7595/management.fon.2016.0021
• Lanquar, R. (2015). Tourism in the Mediterranean. In Rym Ayadi (Eds.) Economic and Social Development of the Southern and Eastern Mediterranean Countries (pp.111-126), Springer Manap Davras, G. (2020). Akdeniz turizm destinasyonlarının rekabet gücü açısından TOPSIS ve VIKOR yöntemleri ile karşılaştırılması. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 8(2), 1439-1456
• Özbey, F. R. (2002). Sustainable tourism development in globalization progress, globalization and sustainable development, International Scientific Conference, Varna, 135-150 Özdamar, K. (2004). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi 2 (çok değişkenli analizler), Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Roson, R & Sartori, M. (2014). Climate change, tourism and water resources in the Mediterranean: A general equilibrium analysis. International Journal of Climate Change Strategies and Management, 6(2), 212-228
• Sarıdoğan, H. Ö. (2019). Turizmin ekonomik etkileri: Akdeniz ülkeleri örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(4), 1308-1315
• UNWTO (2019). https://www.e-unwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284421152, Erişim Tarihi: 24.07.2020.