Ortaokul ve Lise Öğrencileri İçin Çevresel Davranış Ölçeği Geçerlilik ve Güvenirlilik Çalışması

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 27 - 42, 31.12.2022

Faik Ardahan

https://doi.org/10.55142/jogser.1100042

Öz

Bu çalışmanın amacı, Ortaokul ve Lise Öğrencileri için Çevresel Davranış Ölçeği’nin (ÇDÖ) Türk popülasyonu İçin Geçerlilik ve Güvenirlilik çalışmasını yapmaktır.

Çalışmanın örneklemi Antalya merkezdeki Milli Eğitime bağlı ve özel okul statüsündeki okullardan sosyokültürel özellikler açısından üst, orta ve alt gelir grubu öğrencilerin gittiği dört lise, dört ortaokul kararsal örnekleme yolu ile seçilmiş 6. ve 7. sınıfta okuyan (n=312), 9. ve 10. sınıfta okuyan (n=329) toplamda (n=641) öğrenciden oluşmuştur. Veriler demografik bilgilerin, Çevresel Davranış biçimlerinin olduğu ve araştırmacı tarafından geliştirilen soru formu aracılığıyla yüz yüze anket yöntemi ile elde edilmiştir.

Hem ortaokul hem de lise öğrenci gurubu için Açıklayıcı Faktör Analizi (AFA) yapılmış ve hem Ortaokul Öğrencileri için hem de Lise Öğrencileri için ÇDÖ’nün Türk popülasyonu İçin Geçerlilik ve Güvenirlilik çalışması yapılmıştır. Her iki grupta AFA ile toplam 13 madde ve üç faktörden oluşan ÇDÖ elde edilmiştir.

Araştırmanın bulgularında, ortaokul ve lise öğrencileri için birbiriyle aynı faktörleşen ÇDÖ elde edilmiştir. Ortaokul İçin ÇDÖ’nin Cronbach’s Alpha katsayısı 0.889 ve ölçeğin açıkladığı varyans %65.952, Lise İçin ÇDÖ’nin Cronbach’s Alpha katsayısı 0.871 ve ölçeğin açıkladığı varyans %66.205 ve ana ölçek Ortaokul ve Lise İçin ÇDÖ’nin Cronbach’s Alpha katsayısı 0.888 ve ölçeğin açıkladığı varyans %66.858 olarak bulunmuştur.

Sonuç olarak; bu bulgularla geliştirilen Çevresel Davranış Ölçeği Ortaokul ve Lise öğrencilerin Çevresel Davranışlarının ölçülmesinde Türk popülasyonu için yeterli oldukları sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Geçerlilik-Güvenirlilik; Çevresel Davranış, Ortaokul, Lise

Kaynakça

• Afacan, Ö. ve Demirci Güler, M.P. (2011). Sürdürülebilir Çevre Eğitimi Kapsamında Tutum Ölçeği Geliştirme Çalışması. 2nd International Conference on New Trends in Education and Their Implications 27-29 April, 2011 Antalya-Turkey. www.iconte.org. Siyasal Kitabevi, Ankara, Turkey, 2011 ISBN: 978-605-5782-62-7.
• Akyol, H. (2006). Yeni Programa Uygun Türkçe Öğretim Yöntemleri. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Alım, M. (2006). Avrupa birliği üyelik süresince Türkiye’de çevre ve ilköğretimde çevre eğitimi. Kastamonu Eğitim Dergisi. 14(2), 599-616.
• Ardahan, F. (2012a). Comparison of the New Ecological Paradigm (NEP) Scale’s Level of Participants and Non Participant of Outdoor Sports with Respect to Some Demographic Variables: Turkey Case. TOJRAS, The Online Journal of Recreation and Sport Volume, 1(3), 8-18.
• Ardahan, F. (2012b). The new ecological paradigm (NEP scale) score of Turkish mountaineers/rock climbers, cyclists and trekkers. Energy Education Science and Technology Part B: Social and Educational Studies, 4(4), 2035-2046.
• Ardahan, F. ve Mert, M. (2013a). Bireyleri doğa yürüyüşü yapmaya motive eden faktörler ölçeği ve bu faaliyetlere katılarak elde edilen faydalar ölçeğinin Türk popülasyonu için geçerlilik güvenirlilik çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 10(2), 338-355.
• Ardahan, F. ve Mert, M. (2013b). Impacts of Outdoor Activities, Demographic Variables and Emotional Intelligence on Life Satisfaction: An Econometric Application of a Case in Turkey. Social Indicators Research, An International and Interdisciplinary, Journal for Quality-of-Life Measurement, 113(3), 887–901. DOI 10.1007/s11205-012-0118-5.
• Aydın. O. (2000). Davranış Bilimlerine Giriş. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları No: 1027.
• Aytaç, M. ve Öngen, B. (2012). Doğrulayıcı faktör analizi ile yeni çevresel paradigma ölçeğinin yapı geçerliliğinin incelenmesi. İstatistikçiler Dergisi. 5, 14-22.
• Bagozzi, R.P ve Yi, Y. (1988). On the evaluation of structural equation models. Journal of the Academy of Marketing Science. 16(1):74–94. DOI: 10.1007/BF02723327.
• Başal, H.A., Doğan, Y. & Atasoy, E. (2007). Developing Environmental Sensitivity for Children Scale: Reliability and Validity Studies. J. BIOL. ENVIRON. SCI. 1(2), 99-104.
• Başal, H.A., Özen, R. ve Bağçeli-Kahraman, P. (2015). Üniversite Öğrencileri İçin Çevre Duyarlılığı Ölçeği Uyarlama Çalışması. The Journal of Academic Social Science Studies, International Journal of Social Science. 35:13-23.dx.doi.org/10.9761/JASSS2749.
• Berberoğlu, E.O. ve Uygun, S. (2012). Çevre Farkındalığı- Çevre Tutumu Arasındaki İlişkinin Yapısal Eşitlik Modeli İle Sınanması. Eğitim Fakültesi Dergisi 25 (2), 459-473.
• Berberoğlu, G. ve Tosunoğlu, C. (2010). Exploratory and Confirmatory Factor Analyses of An Environmental Attitude Scale (EAS) For Turkish University Students. Journal of Environmental Education. 26(3), 40-43.http://dx.doi.org/10.1080/00958964.1995.9941444
• Bircan, İ. ve Tekin M. (1989). Türkiye’de Okuma Alışkanlığının Azalması Sorunu ve Çözüm Yolları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 22 (1), 393– 410.
• Braus, J. A. ve Wood, D. (1993). Environmental education in schools : Creating a program that works!. Washington DC: Peace Corps.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, 7. Baskı, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Cassierer, E.F., Freddy, D.J. & Ables, E.D. (1992). Elk responses to disturbance by cross-country skiers in yellowstone national park. Wildlife Society Bulletin. 20, 375–381.
• Cole DN. (2004). Environmental impacts of outdoor recreation in wildlands. 1-16. http://www.leopold.wilderness.net/research/fprojects/docs12/ISSRMChapter.pdf, Download Time: 15.08.2011.
• Crandall R. (1980). Motivation for leisure. Journal of Leisure Research, 12(1), 45-54.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal Bilimler için Çok Değişkenli İstatistik SPSS ve Lisrel Uygulamaları. Pegem Akademi. Ankara.
• Deci E.L. ve Ryan R.M. (1985). The general causality orientations scale: Self determination in personality. Journal of Research in Personality. 19, 109-134.
• Dunlap, R.E., ve Van Liere, K.D. (1978). The new environmental paradigm. Journal of Environmental Education, 9(4), 10–19.
• Dunlap, RE, Van Liere, KD, Mertig, AG & Jones, RE. (2000). Measuring endorsement of the new ecological paradigm: A revised NEP scale. J Soc Issues. 56, 425–442.
• Engeström Y., Miettinen R. & Punamaki R.L. (2003). Perspective On Activity Theory, Cambiridge University Press, Second Edition, NY, 10011-4211, USA, p.22-80.
• Erdogan, N. (2009). Testing the new ecological paradigm scale: Turkish case. African Journal of Agricultural Research. 4(10), 1023-1031.
• Furman, A. (1998). A note on environmental concern in a developing country. Results from an İstanbul survey. Environment & Behavior. 30, 520–534.
• Gökçe,N., Kaya, E., Aktay, S. & Özden, M. (2007). Elementary Studenr’s Attitudes Towards Environmental. Elementary Education Online. 6(3), 452-468.
• Herrera, M. (1992) Environmentalism and political participation: toward a new system of social beliefs and values? Journal of Applied Social Psychology, 22(8), 652–676.
• Ibrahim H. ve Cordes K.A. (2002). Outdoor Recreation, Enrichment For a Lifetime. Second Edition, Sagamore Publishing, Il, p. 5-150.
• Kahyaoğlu, M. (2011). Çevre Konularıyla İlgili Kitap Okumaya Yönelik Tutum Ölçeği Geliştirme Çalışması. Elementary Education Online, 10(3), 1056-1065.
• Kaiser, H.F. (1974). An index of factorial simplicity. Psychometrika. 39: 31-36. doi:10.1007/BF02291575.
• Karaküçük, S. ve Akgül, B.M. (2016). Ekorekreasyon, Rekreasyon ve Çevre. Gazi Kitabevi. Ankara.
• Kışoğlu, M. (2009). Öğrenci Merkezli Öğretimin Öğretmen Adaylarının Çevre Okuryazarlığı Düzeyine Etkisinin Araştırılması. Atatürk Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Ortaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Anabilim Dalı. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Erzurum
• Leeming, F.C. ve Dwyer, W.O. (1995). Children's Environmental Attitudes And Knowledge Scale Construction And Validation. Journal of Environmental Education. 26(3), 22-32.
• Levy, J. (1979). Motivation for leisure: An intereactionist approach. In H. Ibrahim and R. Crandall (Eds.), Leisure: A psychological approach. Los Alamitos, CA: Hwong Publishing, p.12-42.
• Metin, M. (2010). A study on developing a general attitude scale about environmental issues for students in different grade levels. Asia-Pacific Forum on Science Learning and Teaching, 11(2): Article 3.
• Okur, E. ve Yalçın-Özdilek, Ş. (2012). Environmental Attitude Scale Developed by Structural Equation Modeling. Elementary Education Online.11(1), 85-94
• Özata Yücel, E. ve Özkan, M. (2013). 2013 fen bilimleri programının 2005 fen ve teknoloji programıyla çevre konuları açısından karşılaştırılması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 26(1), 237-265.
• Phillips, G.E. ve Alldredge, A.W. (2000). Reproductive success of elk following disturbance by humans during calving season. J Wildlife Management. 64, 521–230.
• Pintrich P.R. (2000). An Achievement Goal Theory Perspective on Issues in Motivation Terminology, Theory and Research, Contemporary Educational Psychology, 25, 92–104.
• Pooley, J.A. ve O’Connor, M. (2000). Environmental Education and Attitudes Emotions and Beliefs Are What Is Needed. Environment and Behavior. 32(5), 711-723.
• Riffell, S.K., Gutzwiller, K.J. ve Anderson, S.H. (1996). Does repeated human intrusion cause cumulative declines in avian richness and abundance? Ecologic Appl. 6, 492–505.
• Saracaoğlu, A. S., Bozkurt, N. ve Serin, O. (2003). Üniversite Öğrencilerinin Okuma İlgileri ve Alışkanlıklarını Etkileyen Faktörler. Eğitim Araştırmaları. 4 (12), 149–157.
• Schneller, A.J., Johnson, B. ve Bogner, F.X. (2013). Measuring children’s environmental attitudes and values in northwest Mexico: validating a modified version of measures to test the Model of Ecological Values (2-MEV). Environmental Education Research. DOI: 10.1080/13504622.2013.843648
• Sontay, G., Gökdere, M. ve Usta, E. (2015). The Study of Scale Developing Related to The Environmental Literacy Component on The Secondary School Level. Necatibey Faculty Of Education Electronic Journal Of Science And Mathematics Education. 9(1):49-80.
• Stern PC, Young OR, Druckman D. (1992). Global Environmental Change: Understanding the Human Dimensions. National Academy Press, Washington DC.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk psikoloji yazıları. 3(6), 49-74.
• Tanrıverdi, B. (2009). Sürdürülebilir Çevre Eğitimi Açısından İlköğretim Programlarının Değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 34-151, (89-103).
• Tuncer, G., Ertepinar, H., Tekkaya, C. & Sungur, S. (2005). Environmental attitudes of young people in Turkey: effects of school type and gender. Environmental Education Research, 11(2), 215-233.
• Utku Erzengin, Ö. ve Çetin Teke, E. (2013). A Study on Developing An Environmental Behavior and Attitude Scale for Universıty Students. Journal of Educational and Instructional Studies in the World. 3(2), 49-56.
• Uzun, N. ve Sağlam, N. (2006). Orta Öğretim Öğrencileri İçin Çevresel Tutum Ölçeği Geliştirme ve Geçerliliği. H.Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi (H.U. Journal of Education). 30, 240-250.
• Yalçın, A. (2006). Türkçe Öğretim Yöntemleri Yeni Yaklaşımlar. Ankara Akçağ Yayınları.
• Yavuz, M., Balkan Kıyıcı, F. ve Atabek Yiğit, E. (2014). İlköğretim II. Kademe Öğrencileri İçin Çevre Okuryazarlığı Ölçeği: Ölçek Geliştirme ve Güvenirlik Çalışması. Sakarya University Journal of Education, 4(3), 40-53.
• Yılmaz, Ö., Boone, W. J. & Anderson, H. O. (2004). Views of elementary and middle school Turkish students toward environmental issues. InternationalJournal of Sdenece Education, 26(12), 1527-1546.