Ortaokullarda Görev Yapan Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Kaynaştırma Öğrencilerine Yönelik Ders Uygulamalarının İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 25, 29.04.2024

Tülay Yaşlı , Mehmet Güllü

https://doi.org/10.55142/jogser.1455000

Öz

Bu çalışmada, ortaokullarda görev yapan beden eğitimi öğretmenlerinin kaynaştırma öğrencilerine yönelik ders uygulamalarının incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın örneklem grubu amaçlı örneklem türlerinden ölçüt örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Örneklem grubunu Mersin, Sakarya, Trabzon, İzmir, İstanbul, Ağrı, Gaziantep, Malatya, Muş, Bitlis, Adıyaman ve Sivas illerinde ortaokullarda görev yapan sınıfında kaynaştırma öğrencisi bulunan 26 beden eğitimi öğretmeni oluşturmuştur. Veriler, yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmış ve içerik analizi ve betimsel analiz yöntemi ile çözümlenmiştir. Araştırma bulguları, genel olarak öğretmenlerin kaynaştırma öğrencileri için yeterince uyarlama ve çeşitlendirme yapmadığını, farklı yöntem teknik kullanmadığını, yaptıkları uygulamaların ise yetersiz ve sınırlı olduğunu göstermiştir. Ayrıca diğer öğrencilerin kaynaştırma öğrencilerine karşı yaklaşımında farklılıklar olduğu, kaynaştırma öğrencilerin başarıları değerlendirilirken öğretmenlerin genellikle ayrı bir ölçek uygulamadığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu nedenle derslerde kaynaştırma öğrencileri için geliştirilmiş ve uyarlanmış spor branşlarına yer verilmeli, farklı araç gereçlerden yararlanılmalı, beden eğitimi dersinde kaynaştırma öğrencileri için uygulanabilir farklı yöntem ve teknikler geliştirilerek öğretmen ve öğrencilerin hizmetine sunulmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Beden Eğitimi, Kaynaştırma, Ders Uygulamaları

Etik Beyan

İnönü Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Etik Kurulu'ndan bilimsel araştırmanın bilimsel etik kurallar çerçevesinde yapılacağına dair izin alınmıştır (08.06.2020 tarihli ve 2020/12-9 sayılı). Araştırmaya katılımda gönüllülük esas alınmıştır. Katılımcılara “Bilgilendirilmiş Gönüllü Onam Formu” imzalatılmıştır. Katılımcılar istedikleri zaman görüşme uygulamasını sonlandırabilirler. Araştırmada herhangi bir çıkar çatışması söz konusu değildir.

Kaynakça

• Abosi, O., & Koay, T.L. (2008). Attaining development goals of children with disabilities: ımplications for ınclusive education. International Journal of Special Education, 23(3), 1-10.
• Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2023). Engelli ve yaşlı istatistik bülteni Nisan 2023. https://aile.gov.tr/media/135432/eyhgm_istatistik_bulteni_nisan_23.pdf Erişim Tarihi 24 Şubat 2024.
• Akcan, E., & İlgar, L. (2016). Kaynaştırma sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma konusundaki yeterliliklerinin araştırılması. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 27-40.
• Aküzüm, C., & Altunhan, M. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin sınıf yönetimi becerileri ile kaynaştırma eğitimi yeterliklerinin incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (31), 779-802. https://doi.org/10.14582/DUZGEF.1845
• Atıcı, R. (2014). Kaynaştırma öğrencilerinin okul hayatında yaşadığı zorluklar. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(5), 279-291.
• Aydoğdu, A., Benli, A.N., & Kapucu, R. (2020). Ortaokul kademesinde kaynaştırma eğitimi gören öğrencilerin uyum becerilerine ilişkin görüşler: Bir durum çalışması. Bartın Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 34-47.
• Aykara, A. (2011). Kaynaştırma eğitimi sürecindeki bedensel engelli öğrencilerin sosyal uyumlarını etkileyen etmenler ve okul sosyal hizmeti. Toplum ve Sosyal Hizmet, 22(1), 63-84.
• Babaoğlan, E., & Yılmaz, Ş. (2010). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimindeki yeterlikleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(2), 345-54.
• Balcı, E. (2019). Disleksi hakkında öğretmen görüşleri ve karşılaştıkları sorunlar. Ege Eğitim Dergisi, 20(1), 162-179. https://doi.org/10.12984/egeefd.453922
• Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı (2010). Özürlüler kanunu ve ilgili mevzuat (4. Baskı). Ankara.
• Bebetsos, E., Derri, V., Filippou, F., Zetou, E., & Vernadakis, N. (2014). Elementary school children’s behavior towards the inclusion of peers with disabilities, in mainstream physical education class. Procedia- Social and Behavioral Sciences, 152, 819-823.
• Blecker, N., & Boakes, N. (2010). Creating a learning environment for all children: Are teachers ableand willing? International Journal of Inclusive Education,14(5), 435-447.
• Blinde, E.M., & Mccallister, S.G. (1998). Listening to the voices of students with physical disabilities. Journal of Physical Education, Recreation & Dance, 69(6), 64–68. https://doi.org/10.1080/07303084.1998.10605578
• Burunsuz, E., & İnce, M. (2020). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin bireyselleştirilmiş eğitim programının uygulanmasına ilişkin öğretmen görüşleri. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14(31), 530-544. https://doi.org/10.29329/mjer.2020.234.25
• Coates, J., & Vıckerman, P. (2008). Let the children have their say: children with special educational needs and their experiences of physical education-a review. Support for Learning, 23(4), 168–175. https://doi.org/10.1111/j.1467-9604.2008.00390.x
• Connors, C., & Stalkar, K. (2007). Children’s experiences of disability: pointers to a social model of childhood disability. Disability & Society, 22(1), 19–33.
• Creswell, J.W., & Poth, C. N. (2016). Qualitative inquiry & research design: choosing among five approaches (4th ed.). Sage Publications.
• Çalışoğlu, M., & Tanışır, S.N. (2018). İlkokullarda kaynaştırma eğitimine ilişkin paydaş görüşlerinin incelenmesi. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 21-45. https://doi.org/10.31463/aicusbed.465860
• Demi̇r, M.K., & Açar, S. (2011). Kaynaştırma eğitimi konusunda tecrübeli sınıf öğretmenlerinin görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(3), 719-732.
• Deniz, E. & Çoban, A. (2019). Kaynaştırma eğitimine ilişkin öğretmen görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(70), 734-761.
• Doulkeridou, A., Evaggelinou, C., Mouratidou, K., Koidou, E., Panagiotou, A., & Kudlacek, M. (2011). Attitudes of greek physical educatıon teachers towards inclusion of students with dısabilities ın physical education classes. International Journal of Special Education, 10(1), 1-11.
• Erişkin, A.Y., Kıraç, S., & Ertuğrul, Y. (2012). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 42(193), 200-213.
• Fitzgerald, H. (2005). Still feeling like a spare piece of luggage? embodied experiences of (dis)ability in physical education and school sport. Physical Education & Sport Pedagogy, 10(1), 41-59. https://doi.org/10.1080/1740898042000334908
• Girli, A., & Atasoy, S. (2012). Kaynaştırmaya yerleştirilen zihin yetersizliği veya otistik özellikleri olan öğrencilerin okul yaşantıları ve akranlarıyla ilişkilerine ilişkin görüşleri. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 16-30.2
• Goodvin, D.L., & Watkinson, E.J. (2000). Inclusive physical education from the perspective of students with physical disabilities. Adapted Physical Activity Quarterly, 17(2), 144-160. https://doi.org/10.1123/apaq.17.2.144
• Gül, S.O., & Vuran, S. (2015). Normal sınıflara devam eden özel gereksinimli öğrencilerin kaynaştırma uygulamasına ilişkin görüşleri ve karşılaştıkları sorunlar. Eğitim ve Bilim, 40(180), 169-195. https://doi.org/10.15390/EB.2015.4205
• Güleryüz, B., & Özdemir, M. (2015). Sınıf öğretmenlerinin ve sınıf öğretmeni adaylarının kaynaştırma eğitimine ilişkin tutumlarının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(3), 53-64.
• Gün Şahin, Z., & Gürbüz, R. (2016). Kaynaştırma öğrencilerini eğiten ortaokul öğretmenlerinin yeterlikleri üzerine. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 138-160. https://doi.org/10.17984/adyuebd.89881
• Güven, Y., & Balat, G. (2013). Kaynaştırma uygulamalarına ilişkin rehber öğretmenler ve rehberlik araştırma merkezi çalışanlarının görüşleri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 24(24), 95-108.
• Hatipoğlu Özcan, G., & Özer, D. (2018). Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin zihinsel engelli çocuklara yönelik tutumlarını etkileyen faktörlerin incelenmesi. Journal of Health and Sport Sciences, 1(1), 39-51.
• Haycock, D., & Smıth, A. (2011). Still ‘more of the same for the more able?’ Including young disable people and pupils with special educational needs in extra-curricular physical education. Sport, Education and Society, 16(4), 507-526.
• Hodge, S., Ammah, J., Casebolt, K., Lamaster, K., & O'Sullivan, M. (2004). High school general physical education teachers' behaviors and beliefs associated with inclusion. Sport, Education and Society, 9(3), 395-419. https://doi.org/10.1080/13573320412331302458
• Horne, P.E., & Tımmons, V. (2009). Making it work: teachers’ perspectives on ınclusion. International Journal of Inclusive Education, 13(3), 273 –286. https://doi.org/10.21565/10.1080/13603110701433964
• Kale, M., Dikici Sığırtmaç, A., Nur, İ., & Abbak, B. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 1(2), 35-45.
• Kızılkaya Namlı, A., & Temel, C. (2019). Beden eğitimi ve spor öğretmenliği lisans programının değerlendirilmesi ve program önerisi. Milli Eğitim Dergisi, 48(1), 321-351.
• Klein, E., & Hollingshead, A. (2015). Collaboration between special and physical education: the benefits of a healthy lifestyle for all students. Teaching Exceptional Children, 47(3), 163-171.
• Koçbeker Eid, B.N., Saban, A., & Uygun, N. (2017). İlkokullarda kaynaştırma öğrencilerine yönelik akran farkındalığı ve kabulü. Ö. Demirel & S. Dinçer (Ed.), Küreselleşen Dünyada Eğitim (s. 503-514). Pegem Akademi. https://doi.org/10.14527/9786053188407
• Kot, M., Sönmez, S., Yıkmış, A., & Tekinarslan, İ.Ç. (2015). İlkokul 4. sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersi kapsamında zihinsel yetersizliği olan kaynaştırma öğrencisine yönelik uygulamaları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15 (USBES özel sayısı I), 231-246.
• Lindsay, G. (2007). Educational psychology and the effectiveness of inclusive education/ mainstreaming. British Journal of Educational Psycology, 77(1), 1-24.
• Maher, A. (2010). Physical education and special educational needs in north-west england. Sport Science Review, 19(5-6), 263-283. https://doi.org/10.2478/v10237-011-0041-8
• Manetti, M., Schneider, B. H., & Siperstein, G. (2001). Social acceptance of children with mental retardation: testing the contact hypothesis with an ıtalian sample. International Journal of Behavioral Development, 25, 279-286. https://doi.org/10.1080/01650250042000249
• Mcallister, K., & Hadjri, K. (2013). Inclusion and the special educational needs (sen) resource base in mainstream schools: physical factors to maximise effectiveness. Support for Learning, 28(2), 57–65. https://doi.org/10.1111/1467-9604.12019
• Mıles, M.B., & Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. (2nd ed.). Sage. Millî Eğitim Bakanlığı (2014). Özel eğitim mesleki eğitim merkezi (okulu) eğitim programı (görme engelliler için), Ankara.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018). Beden eğitimi ve spor dersi öğretim programı (ortaokul 5, 6, 7 ve 8. sınıflar), Ankara.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018). Çoklu yetersizliği olan, görmeyen / az gören öğrenciler için beden eğitimi, spor ve bağımsız hareket dersi öğretim programı II. kademe (5, 6, 7 ve 8. sınıf), Ankara.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018). Çoklu yetersizliği olan, görmeyen / az gören öğrenciler için beden eğitimi, spor ve bağımsız hareket dersi öğretim programı III. kademe (9, 10, 11 ve 12. sınıf), Ankara.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018). Fiziksel etkinlik kartları (FEK). Ankara. 1-188.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018). Orta-ağır zihinsel engeli ve otizm spektrum bozukluğu olan öğrenciler için spor ve fiziki etkinlikler dersi öğretim programı II. kademe (5, 6, 7 ve 8. sınıf), Ankara.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018). Orta-ağır zihinsel engeli ve otizm spektrum bozukluğu olan öğrenciler için spor ve fiziki etkinlikler dersi öğretim programı III. kademe (9, 10, 11 ve 12. Sınıf), Ankara.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018). Ortaöğretim beden eğitimi ve spor dersi öğretim programında beden eğitimi ve spor dersi öğretim programı (9, 10, 11 ve 12. sınıflar) öğretim programı. Ankara.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2024). 2023 yılı bilgilendirme raporu. https://www.aile.gov.tr/media/74722/eyhgm_istatistik_bulteni_mart_2021.pdf (Erişim Tarihi: 21 Şubat 2024).
• Morley, D., Bailey, R., Tan, J., & Cooke, B. (2005). Inclusive physical education: teachers’ views of including pupils with special educational needs and/or disabilities in physical education. European Physical Education Review, 11(1), 84-107. https://doi.org/10.1177/1356336x05049826
• Nalbant, S. (2018). Beden eğitimi öğretmenlerinin özel gereksinimli öğrencilere yönelik tutumları. Beden Eğitimi ve Spor Araştırmaları Dergisi, 10(2), 113-121. https://doi.org/10.30655/besad.2018.9.
• Organisation for Economic Co-operation and Development (1995). Integrating stu-dents with special needs into mainstream schools, Paris. OECD.
• Ozan Leylum, Ş., Odabaşı, H.F., & Kabakçı Yurdakul, I. (2017). Eğitim ortamlarında durum çalışmasının önemi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi- Journal of Qualitative Research in Education, 5(3), 369-385. https://doi.org/10.14689/issn.2148- 2624.1.5c3s16m
• Öncül, N., & Batu, E.S. (2005). Normal gelişim gösteren çocuk annelerinin kaynaştırma uygulamasına ilişkin görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 6(02), 37-54. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000090
• Özdemir, H., & Ahmetoğlu, E. (2012). Okulöncesi öğretmenlerinin yaşları ve mesleki deneyimleri açısından kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Journal of Educational and Instructional Studies in The World, 2(1), 68-74.
• Özen, A., Ergenekon, Y., Kürkçüoğlu, B.Ü., & Genç, D. (2013). Kaynaştırma öğrencisi olan okulöncesi öğretmenlerinin sınıflarında yaptıkları öğretim uygulamalarının belirlenmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 28(2), 153-166.
• Özgönenel, S.Ö., & Girli, A. (2016). Otizmli kaynaştırma öğrencilerinin sınıflarında akran ilişkilerinin geliştirilmesine yönelik eğitim programının etkililiğinin incelenmesi. Elementary Education Online, 15(1), 286-298. https://doi.org/10.17051/io.2016.35667
• Özkan Yaşaran, Ö., Batu, E.S., & Özen, A. (2014). Özel gereksinimli bireylerin sosyal kabullerini sağlamada normal gelişim gösteren öğrencilere sunulan kaynaştırmaya hazırlık etkinliklerinin etkisi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(3), 167-180. https://doi.org/10.18037/ausbd.92732
• Pereira, S. (2017). Inclusive physical education [Unpublished master diploma thesis]. Ontario. University of Toronto. Retrieved from: https://tspace.library.utoronto.ca/bitstream/1807/77146/1/ Pereira_Samantha _201706_MT_
• Pocock, T., & Miyahara, M. (2018). Inclusion of students with disability in physical education: a qualitative meta-analysis. International Journal of Inclusive Education, 22(7), 751-766. https://doi.org/10.1080/13603116.2017.1412508
• Resmî Gazete (2018). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği. (Sayı 30471). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180707-8.htm Erişim Tarihi: 20 Ocak 2024.
• Sabah, S., Taşmektepligil, M.Y., Tunç, T., Ermiş, A., & Çavuşoğlu, G. (2020). Kaynaştırma öğrencilerinin beden eğitimi dersine yönelik görüş ve gereksinimlerinin incelenmesi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 18(1), 81-95. https://doi.org/10.33689/spormetre.559620
• Sağın, A.E., & Karadaş, C. (2023). Beden eğitimi öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarına ilişkin yeterliklerinin kaynaştırmaya yönelik duygu, tutum ve kaygılarını yordayıcılığı. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 489-507. https://doi.org/10.17679/inuefd.1242586
• Saraç, T., & Çolak, A. (2012). Kaynaştırma uygulamaları sürecinde ilköğretim sınıf öğretmenlerinin karşılaştıkları sorunlara ilişkin görüş ve önerileri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 13-28.
• Shevlin, M., Winter, E., & Flynn, P. (2013). Developing ınclusive practice: teacher perceptions of opportunities and constraints in there public of Ireland. International Journal of Inclusive Education, 17, 1119-1133. https://doi.org/10.1080/13603116.2012.742143
• Sığırtmaç, A., & Çulhaoğlu İmrak, H. (2011). Kaynaştırma uygulanan okulöncesi sınıflarında akran ilişkilerinin incelenmesi. International Journal of Early Childhood Special Education, 3(1), 38-65.
• Simpson, K., & Mandich, A. (2012), Creating inclusive physical education opportunities in elementary physical education. Physical & Health Education Journal, 77(4), 18-21.
• Slavica, P. (2010). Inclusive education: Proclamation so reality (primary school teachers' view). Australian Journal of Teacher Education, 7, 62-69.
• Sucuoğlu, B. (2004). Türkiye’de kaynaştırma uygulamaları: Yayınlar/araştırmalar (1980-2005). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(2), 15-23.
• Sucuoğlu, B., & Özokçu, O. (2005), Kaynaştırma öğrencilerinin sosyal becerilerinin değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 6(1), 41-57
• Türkiye Otizm Erken Tanı ve Eğitim Vakfı & Eğitim Reformu Girişimi (2011). Türkiye’de kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitimin durumu, Mega Basım.
• Uğraş, S. (2019). Beden eğitimi öğretmenlerinin özel gereksinimli öğrenciler hakkındaki düşünceleri. S. Düz, K. Kurak & O. Kızar (Ed.) Spor bilimleri alanında yeni ufuklar (s. 365-382). Ankara: Gece Kitaplığı.
• Ünal, F., & İflazoğlu Saban, A. (2014). Kaynaştırma uygulamasının yapıldığı sınıflarda, öğretmenlerin kaynaştırmaya yönelik tutumları-I, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 388-405.
• Vickerman, P. (2007). Training physical education teachers to include children with special educational needs: Perspectives from physical education initial teacher training providers, European Physical Education Review, 13(3), 385-402. https://doi.org/10.1177/1356336X07083706
• Vickerman, P., & Coates, J.K. (2009). Trainee and recently qualified physical education teachers' perspectives on including children with special educational needs, physical. Education and Sport Pedagogy, 14(2), 137-153. https://doi.org/10.1080/17408980802400502
• Vural, M., &Yıkmış, A. (2008). Kaynaştırma sınıfı öğretmenlerinin öğretimin uyarlanmasına ilişkin yaptıkları çalışmaların belirlenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 141-159.
• World Health Organization (2022). Global report on health equity for persons with disabilities. https://www.who.int/publications/i/item/9789240063600 Erişim Tarihi: 20 Şubat 2023.
• Yaylacı, Z., & Aksoy, B. (2016). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimindeki yeterlilikleri. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2016(6), 19-40.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemi. (11. Baskı). Ankara. Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz Bolat, E., & Ata, N. (2017). Kaynaştırma eğitimi uygulamaları hakkında okul yöneticilerinin görüşleri. Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), 165-185.
• Yılmaz, E., & Batu, E.S. (2016). Farklı branştan ilkokul öğretmenlerinin bireyselleştirilmiş eğitim programı, yasal düzenlemeler ve kaynaştırma uygulamaları hakkındaki görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 17(3), 247-268. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.266140