Futbol Süper Lig Takım Taraftarlarında Fanatizm Düzeyi İle Narsisizim ve Temel Psikolojik İhtiyaç Doyumu Arasındaki İlişkiler

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 79 - 87, 29.04.2024

Fatma Koç Sezen Güleç , Ayşe Hümeyra Cenger

https://doi.org/10.55142/jogser.1458044

Öz

Bu çalışmanın amacı, futbol süper lig takım taraftarlarında fanatizm düzeyi ile narsisizm ve temel psikolojik ihtiyaç doyumu arasındaki ilişkileri incelemektir. Araştırma ilişkisel tarama modeli kapsamında yürütülmüştür. Araştırmanın katılımcıları, futbol süper lig takımlarından birinin taraftarı olan 225’i kadın ve 136’sı erkek olmak üzere 361 kişiden oluşmaktadır. Araştırma verileri Futbol Taraftarı Fanatiklik Ölçeği, Narsistik Hayranlık ve Rekabet Ölçeği, Yeni Psikolojik İhtiyaç Değerlendirme Ölçeği kullanılarak elde edilmiştir. Araştırma bulgularına göre fanatizm düzeyi cinsiyet bakımından erkekler lehine anlamlı bir farklılık göstermekte, narsisizm ve temel psikolojik ihtiyaç doyumu ise cinsiyete göre anlamlı bir fark göstermemektedir. Fanatizm ile narsisizm ve temel psikolojik ihtiyaç doyumu arasında negatif yönlü anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Narsisizm ve temel psikolojik ihtiyaç doyumu arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Narsisizm, fanatizm düzeyinin anlamlı bir yordayıcısı iken temel psikolojik ihtiyaçlar fanatizm düzeyini yordamamaktadır. Narsisizm ve temel psikolojik ihtiyaç doyumu birlikte, fanatizm düzeyini %11 oranında açıklamaktadır. Araştırma sonunda, bulgular doğrultusunda fanatizmin açıklanmasına ilişkin yorumlar yapılmış ve önleyici çalışmalarla ilgili önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Süper lig, taraftar, fanatizm, narsisizm, temel psikolojik ihtiyaçlar.

Kaynakça

• Arendt, H. (1963). Eichmann in Jerusalem: A Report on the Banality of Evil. New York: Viking Press.
• Arslanoğlu, K. (2005). Futbolun psikiyatrisi (1.Baskı). İthaki Yayınları.
• Ayan, S. (2006). Şiddet ve fanatizm. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi,7(2),191-209.
• Back, M. D., Küfner, A. C., Dufner, M., Gerlach, T. M., Rauthmann, J. F., & Denissen, J. J. (2013). Narcissistic admiration and rivalry: Disentangling the bright and dark sides of narcissism. Journal of Personality and Social Psychology,105(6), 1013. https://doi.org/10.1037/a0034431
• Bahçe, A., ve Turan, M. B. (2022). Üniversite öğrencilerinin fanatizm düzeyleri ile marka tercihleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 5(3), 449-473. https://doi.org/10.38021/asbid.1148848
• Baloğlu, B., Baloğlu, F., ve Erkal, M. (1997). Ansiklopedik sosyoloji sözlüğü. Der Yayınları.
• Campbell, K. W. & Foster, J., D. (2007). The narcissistic self: Background, an extended agency model, and ongoing controversies. In C. Sedikides, & S. Spencer (Eds.), The self (p. 115-138). New York: Psychology Press.
• Cassorla, R. (2020). Fanaticism: Reflections based on phenomena in the analytic field. The International Journal of Psychoanalysis, 100(6), 1338-1357. https://doi.org/10.1080/00207578.2019.1672176
• Cihangir Çankaya, Z. (2009). Özerklik desteği temel psikolojik ihtiyaçların doyumu ve öznel iyi olma: Öz-Belirleme Kuramı. Türk Psikolojik Danışman ve Rehberlik Dergisi, 4(31), 23-31.
• Dalpian, P.R.C., Zylbersztejn, V.S., Batistella, Z., ve Rossi, V.A.V. (2014). Fanatical women and soccer: An exploratory study, Soccer & Society,15(4), 564-577. https://doi.org/10.1080/14660970.2013.828598
• Demirci, İ. ve Ekşi, F.(2017). Büyüklenmeci narsisizmin iki farklı yüzü: Narsistik hayranlık ve rekabetin mutlulukla ilişkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi,46, 37-58. https://doi.org/10.15285/maruaebd.330008
• Doewes, R. I., Purnama, S. K., Islahuzzaman, N. (2020). The miracle of women supporters fanaticism in Indonesian football. International Journal of Psychosocial Rehabilitation, 24(02). doi:10.37200/IJPR/V24I2/PR200531
• Doğaner, S., Erdeveciler, Ö., Balcı, V., Uyar, Y., vd. (2021). Futbol taraftarlarının fanatiklik düzeylerinin belirlenmesi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 19(4), 257-269. https://doi.org/10.33689/spormetre.1000343
• Fatfouta, R., & Schröder-Abé, M. (2018). Agentic to the core? Facets of narcissism and positive implicit self-views in the agentic domain. Journal of Research in Personality, 78–82https://doi.org/10.1016/j.jrp.2018.02.006
• Foster, Joshua. D. Campbell, W. Keith., & Twenge, Jean. M. (2003). Individual differences in narcissism: Inflated self-views across the lifespan and around the World. Journal of Research in Personality, 37(6), 469-486. https://doi.org/10.1016/S0092-6566(03)00026-6
• Gantz, W., ve Wenner, L. A. (1995). Fanship and television sports viewing experience. Sociology of Sport Journal, 12(1), 56-74. https://doi.org/10.1123/ssj.12.1.56
• Gençtanırım, D., ve Tay, B. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının psikolojik ihtiyaçları. İlköğretim Online, 14(2), 647-656. https://doi.org/10.17051/io.2015.73974
• Grijalva, E., Newman, D. A., Tay, L., Donnellan, M. B., Harms, P. D., Robins, R. W., & Yan, T. (2015). Gender differences in narcissism: a meta-analytic review. Psychological Bulletin, 141(2), 261. https://doi.org/10.1037/a0038231
• Hamurcu, H. ve Sargın, N. (2011). Lise öğrencilerinin boyun eğme davranışları ile psikolojik ihtiyaçları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,1(31), 171-187.
• Heckert, T.M., Cuneio, G., Hannah, A. P., Adams, P.J., Droste, H.E., Mueller, M.A. vd. (2000). Creatıon of a new needs assessment questıonnaıre. Journal of Social Behavior & Personality,15(1), 121-136.
• Kesici, Ş. (2008). Yeni psikolojik ihtiyaç değerlendirme ölçeğinin türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması: Doğrulayıcı faktör analizi sonuçları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (20), 493-500.
• Karaaziz, M. ve Erdem Atak, İ. (2013). Narsizm ve narsizmle ilgili araştırmalar üzerine bir gözden geçirme. Nesne Psikoloji Dergisi,1(2), 44-59. https://doi.org/10.7816/nesne-01-02-03
• Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi. İstanbul: Nobel Yayınları
• Kocakula, Ö. ve Altunoğlu, A.E. (2012). Narsistik ve obsesif kompulsif kişilik bozukluklarının karar verme süreçlerine etkisi. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi,1(2),114-131.
• Koşan, Y., ve Kılıç, E. (2022). Üniversite öğrencilerinin narsisizm ve saldırganlık düzeylerini etkileyen facebook davranışlarının chaid analizi ile belirlenmesi. Muş Alparslan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 348-369.
• Levy, K. N., Ellison, W. D., & Reynoso, J. S. (2011). A historical review of narcissism and narcissistic personality. In W. K. Campbell & J. D. Miller (Eds.), The Handbook of Narcissism and Narcissistic Personality Disorder, Theoretical Approaches, Empirical Findings, and Treatments (pp. 3-13). Hoboken, NJ: John Wiley & Sons, Inc.
• Miller, J. D., Few, L. R., Wilson, L., Gentile, B., Widiger, T. A., MacKillop, J., & Keith Campbell, W. (2013). The Five-Factor Narcissism Inventory (FFNI): A test of the convergent, discriminant, and incremental validity of FFNI scores in clinical and community samples. Psychological Assessment, 25(3), 748. https://doi.org/10.1037/a0032536
• Orhan, G. (2014). Narsisizm etiyolojisi ve dindarlıkla ilişkisi. Yayınlanmış yüksek lisans tezi. Erciyes Üniversitesi. Poyraz, H. (2007). Fanatizm, bağlanma ve ahlak. Cogito Üç Aylık Düşünce Dergisi, 53, 27-36.
• Ryan, R. M., Deci, E. L., & Vansteenkiste, M. (2016). Autonomy and autonomy disturbances in self-development and psychopathology: Research on motivation, attachment, and clinical process. In D. Cicchetti (Ed.), Developmental psychopathology, Vol. 1 (pp. 385–438). Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.
• Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Self-determination Theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55(1), 68–78. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.68
• Sedikides, C., Ntoumanis, N., & Sheldon, K. M. (2019). I am the chosen one: Narcissism in the backdrop of self‐determination theory. Journal Of Personality, 87(1), 70-81. https://doi.org/10.1111/jopy.12402
• Sharma, P. (2022). Role of basic psychological needs satisfaction in self-esteem and aggression. The İnternational Journal of İndian Psychology, 10 (1), 985-1008. https://doi.org/10.25215/1001.101
• Tabachnick, B.G. &, Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics. (6th Ed.). Boston: Allyn & Bacon.
• Taşmektepligil, M., Y., Çankaya, S. ve Tunç, T. (2015). Futbol Taraftarı Fanatiklik Ölçeği. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi,6(1), 41-49.
• Quinodoz, J.-M. (2020). Freud’u okumak. (A. G. Küey, Dü., B. Kolbay, & Ö. Soysal, Çev.) İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Yağıbasan, M. ve Kahraman, Ç. (2016). Fanatizm kıskacında taraftarlık algısı (Elazığspor- Malatyaspor rekabeti özelinde bir alan araştırması. Tarih Okulu Dergisi, 9(27),601-634. http://dx.doi.org/10.14225/Joh959
• Yıkılmaz, A. (2017). Süper lig takım taraftarlarına yönelik psikolojik bağlılık düzeyleri ile fanatizm düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmış doktora tezi. Kırıkkale Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Yiğit, R. (2012). Konya ilinde öğrenim gören yabancı uyruklu üniversite öğrencilerinin temel psikolojik ihtiyaçlarının bir kısım değişkenler bakımından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (27), 317-326.