The Strategic Power of Running: How Peyks Shaped Communication Networks through Running in the Ottoman Empire

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 3, 84 - 96

Muhammed Sıddık Çemç , Enes Madak

https://doi.org/10.55142/jogser.1545732

Öz

The Ottoman Empire covered a vast surface area. From this perspective, a reliable and fast communication network was considered one of the most important elements for the smooth functioning of the military and administrative structure. Messenger runner peyks were one of the most important building blocks of this element. Despite the long distances and harsh natural conditions, peyks were tasked with delivering strategically important messages to strengthen state authority. Thanks to their running skills, administrative and military decision-making mechanisms were carried out quickly, contributing greatly to the operational efficiency of the state. Notable for their high level of endurance and speed, peyks were also noteworthy for their performance, as well as their ability to perform under difficult conditions and training activities involving strict discipline. Peyks were also an important figure that symbolized discipline and power. In this context, they took part in ceremonies. Running was historically used as a means of communication rather than a sport, and in this direction, the role of Peyks in the Ottoman Empire in the communication network is discussed. Thus, this research examines the benefits they had for the administrative and military structure of the state within the scope of the source scans of the period.

Anahtar Kelimeler

Communication, Ottoman Empire, Peyk, Running

Koşunun Stratejik Gücü: Osmanlı İmparatorluğu’nda Peyklerin Koşu Yoluyla İletişim Ağını Şekillendirmesi

Öz

Osmanlı İmparatorluğu geniş bir yüz ölçümüne sahip olmuştur. Bu açıdan bakıldığında güvenilir ve hızlı bir haberleşme ağı, askeri ve idari yapının sorunsuz bir şekilde işlemesi adına en önemli unsurlardan biri olarak değerlendirilmiştir. Haberci koşucu peykler bu unsurun en önemli yapı taşlarından biridir. Peykler, devlet otoritesinin güçlendirilmesi hususunda stratejik önem kapsamında olan mesajları uzun mesafe ve zorlu doğa şartlarına rağmen ileterek görev almışlardır. Onların koşu yetenekleri sayesinde idari ve askeri karar mekanizmaları hızlı işletilerek devletin operasyon etkinliğine büyük katkı sağlanmıştır. Yüksek seviye dayanıklılık ve hızlarıyla dikkat çeken peykler, performanslarının yanında zor şartlar altında görev alma ve sıkı disiplin içeren eğitim faaliyetleri ile de önem kazanmaktadır. Peykler ayrıca disiplin ve gücün sembolize edilmesi adına önemli bir figürdür. Bu kapsamda, törenlerde yer alarak boy göstermişlerdir. Bu araştırma ile koşunun tarihi açıdan bir spor dalı olmaktan ziyade haberleşme ve iletişim aracı olarak kullanıldığı belirtilmekte olup bu doğrultuda Osmanlı İmparatorluğu’nda görevli Peyklerin iletişim ağındaki rolü ele alınmıştır. Böylece devletin idari ve askeri yapısına ne çeşit faydalarının olduğu döneme ait kaynak taramaları kapsamında incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Haberleşme, Koşu, Osmanlı İmparatorluğu, Peyk

Kaynakça

• Abdülaziz Bey. (1995). Osmanlı Adet Merasim ve Tabirleri, (Haz: Kazım Arısan, Duygu Arısan Günay), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Alptekin, C. (1986). Musul Atabeğliği Zamanında Posta Teşkilatı, Türklük Araştırmaları Dergisi, 2, s. 15.
• Battuta, I. (1974). Reisen ans Ende der Welt. 1325-1353 (Tübingen: Erdmann-Verlag), s. 45-46.
• Bramble, D. M., & Lieberman, D. E. (2004). Endurance running and the evolution of Homo. Nature, 432(7015), 345-352. https://doi.org/10.1038/nature03052
• Cartledge, P. (2011). The Battle of Marathon. Pan Macmillan.
• Chardin, J. (2013), Chardin Seyahatnamesi: İstanbul, Osmanlı Toprakları, Gürcistan, Ermenistan, İran 1671-1673, (Çeviren: Ayşe Meral), İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Crowley, D., & Heyer, P. (2011). İletişim Tarihi. Çeviren: Berkay Ersöz. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Crowther, N. B. (2007). Sport in Ancient Times. Praeger.
• Diem, C. (1960). Weltgeschichte des Sports und der Leibeserziehung (Stuttgart: Cotta-Verlag), s. 344.
• Faroqhi, S. (2017). The Ottoman Empire and the World Around It. I.B. Tauris.
• Finkel, C. (2006). Osman’s Dream: The History of the Ottoman Empire. Basic Books.
• Gajda, A. (2019). Foot messengers and their role in medieval Europe. Historical Research Journal, 45(1), 123-145.
• Galland, A. (1973). İstanbul’a Ait Günlük Anılar (1672-1673), II. Cilt, çeviri. Nahid Sırrı Örik (Ankara 1973), s. 74.
• Gerlach, S. (2007). Türkiye Günlüğü (1577-1578) 2. Cilt, (Çeviri: Türkis Noyan) İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Goffman, D. (2002). The Ottoman Empire and Early Modern Europe. Cambridge University Press.
• Goldsworthy, A. (2007). Caesar: Life of a Colossus. Yale University Press.
• Gönenç, E. Ö. (2012). İletişimin Tarihsel Süreci. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, Istanbul University Faculty of Communication Journal (28).
• Guer, M. (1746). Moeurs et Usages des Turcs, leur Religion, leur Gouvernement Civil, Militaire et Politique, avec un abrege de l’histoire Ottomane. l. Bd. (Paris), s. 397.
• Guttmann, A. (2002). The Olympics: A History of the Modern Games. University of Illinois Press.
• Halaçoğlu, Y. (1995). Klasik Dönemde Osmanlılarda Haberleşme ve Yol Sistemi, Çağını Yakalayan Osmanlı, IRCICA, Yayma Hazırlayanlar: Ekmeleddin İhsanoğlu, Mustafa Kaçar, ss. 13-21.
• Happel, E. G. (1683). Gröste Denckwürdigkeiten der Welt. Oder sogenannte Relationes Curiosae (Hamburg), s. 429 Hubbard, T. (2016). Pheidippides and the Marathon: The historical context. Journal of Greek Studies, 53(2), 217-234. İnalcık, H. (2000). The Ottoman Empire: The Classical Age, 1300-1600. Phoenix.
• Jeanneney, J. N. (2009). Medya Tarihi, Çeviren Esra Atuk, İstanbul. Yapı Kredi Yayınları.
• Kafadar, C. (1995). Between Two Worlds: The Construction of the Ottoman State. University of California Press. Klemens C. (1980). Wildt, Daten zur Sportgeschichte. Teil IV (Schorndorf: Hofmann), s. 106.
• Köymen, M. A. (1970). Alp Arslan Zamanı Selçuklu Askeri Teşkilatı (Ankara), s. 68, dip not 3. Köymen, M. A. (1982). Nizâmü’1-mülk, Siyâsetnâme. Haz. M. (Ankara), s. 110.
• Kramer, S. N. (1998). Tarih Sümerde Başlar. Çev.: Muazzez İlmiye Çığ (Ankara: TTK), s. 14-24, 233.
• Lennartz, B. (1991). Boten und Jaeger der Natur Völker, Condition, 7-8 s. 52-53.
• Majda, T. (2006). Rälamb’ın Türk Kıyafetleri Albümü, Alay-ı Hümayun, İsveç Elçisi Rälamb’ın İstanbul Ziyareti ve Resimleri, 1657-1658, Karin Adahl (ed.), Ali Özdamar (çev.), İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Mustafa Nuri Paşa. (1979). Netayic ül-Vukuât: Kurumları ve Örgütleriyle Osmanlı Tarihi. C. I-II, Sadeleştiren, notlar ve açıklamaları ekleyen Neşet Çağatay (Ankara: TTK,).
• Nicolas de Nicolay. (1576). Vıer bücher von der raısz und schıffart ın dıe turckey. Antwerp.
• Nicolas de Nicolay. (1585). The Navigations, Peregrination, and Voyages, made into Turkie (London, 1585), s. 82.
• Oettermann S. (1984). Laeufer und Vorlaeufer. Zu einer Kulturgeschichte des Laufsports (Frankfurt: Syndikat), s. 7-10; Bk. ayrıca, Korkmaz Alemdar, Türkiye’de Çağdaş Haberleşmenin Tarihsel Kökenleri (Ankara, 1981), s. 13-81.
• Özdemir, O. (1998). Türkiye’de Modern Posta Teşkilatının Kuruluşu ve Gelişimi, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi.
• Özgen, D. (1984). Memluk İmparatorluğunda Posta Hizmetleri, Yeni Koleksiyon Dergisi, 34, 5-7.
• Pakalın, M. Z. (1993). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Mili Eğitim Basımevi.
• Polo. M. (1983). Die Reisen des Venezianers. Hrsg. Hans Eckart Rubesamen (München), s. 141-144.
• Redford, D. B. (1984). Kingship and festival in ancient Egypt: The case of Heb Sed. Journal of Near Eastern Studies, 43(4), 281-295. https://doi.org/10.1086/373097
• Reyhanlı, T. (1983). İngiliz Gezginlerine Göre XVI. Yüzyılda İstanbul’da Hayat. 1582-1599. Ankara, s. 64.
• Reyhanlı, T. (1989). Nicolas de Nicolay’ın Türkiye Seyahatnamesi ve Desenleri, Erdem, 5, 14, s. 598-599. Riedel, H. (1942). Leibesübungen und körperliche Erziehung in der osmanischen und kamalistischen Türkei (Würzburg: Konrad Triltsch-Verlag), s. 14.
• Tanrıbuyurdu, G. & Tandoğan H. (2021). Osmanlı’nın Cesur Yürek Yalın Ayak Habercileri Yahut Klasik Türk Şiirinde “Peyk”. Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 4 (2) 465-84.
• Thorau, P. (1987). Sultan Baybars I. Von Aegypten. Ein Beitrag zur Geschichte des Vorderen Orients im XIII. Jahrhunderts. Dissertation, Eberhard-Karls-Universitaet (Tübingen), s. 127.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1988a). Osmanlı Devleti Teşkilatından Kapıkulu Ocakları: Acemi Ocağı ve Yeniçeri Ocağı (Vol. 1). Türk Tarih Kurumu.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1988b). Osmanlı Devleti’nin Saray Teşkilâtı. 3. Baskı (Ankara), s. 443.
• Yıldıran, İ. (2012). Anadolu Uygarlıklarında Spor, Atlı Halkın Yaya Haberci Koşucuları: Peykler Ve Performansları. Spor Yayınevi ve Kitabevi. Ankara.
• Young, D. C. (2004). A brief history of the Olympic games. Blackwell Publishing.