Türkiye, Fransa, İngiltere, Finlandiya, Güney Kore ve Yunanistan’daki Okul Yöneticilerinin Yetiştirilme ve Atanma Süreçlerinin Karşılaştırılması

Yıl 2021, , 171 - 191, 30.05.2021

Mevlüt Uygur

https://doi.org/10.53048/johass.822789

Öz

Bu araştırmanın amacı Türkiye ile Bonapartist ve Anglo-Sakson geleneğe sahip bazı ülkelerin okullarında görev alacak okul yöneticilerinin seçimi, yetiştirilmesi ve atanma süreçlerini karşılaştırmak, Türkiye için okul yöneticilerinin seçimi, yetiştirilmesi ve atanmasına yönelik öneriler getirmektir. Bu kapsamda Türkiye, Fransa, İngiltere, Finlandiya, Güney Kore ve Yunanistan’daki okul yöneticilerinin seçimi, yetiştirilmesi ve atanma süreçleri incelenmiştir. Bu araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılmıştır. Araştırma kapsamında ilgili alanyazındaki bilimsel nitelikli eser ve dokümanlar ile veri tabanları çalışmanın amacı doğrultusunda analiz edilmiştir. Araştırma kapsamında Fransa, İngiltere, Finlandiya ve Güney Kore’de okul yöneticilerinin seçilmesi ve yetiştirilmesinde hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimlerin yapıldığı uygulamalardan anlaşılmaktadır. Türkiye için okul yönetici adaylarının hizmet öncesi yöneticilik eğitimini almaları, okul yönetimi alanında uzmanlaşmayı sağlayabilir.

Anahtar Kelimeler

Okul yöneticileri, yöneticilerin yetiştirilmesi, yöneticilerin atanması

Kaynakça

• Akın, U. (2012). Okul yöneticilerinin seçimi ve yetiştirilmesi: Türkiye ve seçilmiş ülkelerden farklı uygulamalar, karşılaştırmalar. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 1-30.
• Altın, F. ve Vatanartıran, S. (2014). Türkiye’de okul yöneticisi yetiştirme, atama ve sürekli geliştirme model önerisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 17-35.
• Aslan, N. (2009). Avrupa birliği ülkelerinde ve Türkiye’de okul yöneticilerinin yetiştirilme ve atanmalarının karşılaştırılması ve bir model önerisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Balyer, A. ve Gündüz, Y. (2011). Değişik ülkelerde okul müdürlerinin yetiştirilmesi: Türk eğitim sistemi için bir model önerisi. Kuramsal Eğitimbilim, 4(2), 182-197.
• Baş, M. (2011). İngiltere'deki okul müdürü yetiştirme programının (NPQH) incelenmesi: Türkiye için bir model önerisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Bozkurt, C., ve Bellibaş, M. Ş. (2016). Görevlendirme kapsamında çalışan okul yöneticilerinin atanma yöntemleri ve yeterliliklerine ilişkin yönetici ve öğretmen görüşleri. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(1), 46-74.
• Bozkurt, N. (2005). Türkiye ile bazı Avrupa birliği ülkelerindeki okul yöneticilerinin yetiştirilme ve atanma süreçlerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Bursalıoğlu, Z. (2005). Okul yönetimde yeni yapı ve davranış, (13. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Bush, T. & Jackson, D. (2002). A preparation for school leadership: International perspectives. Educational Management & Administration, 30(4), 417-429.
• Can, N. ve Çelikten, M. (2000). Türkiye’de eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesi süreci. Milli Eğitim Dergisi, Sayı: 148, Ankara.
• Cemaloğlu, N. (2005). Türkiye de okul yöneticisi yetiştirme ve istihdamı varolan durum, gelecekteki olası gelişmeler ve sorunlar. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2). 249-274.
• Certel, S. S. (2009). Finlandiya eğitim sistemi, Sefer Ada ve Z. Nurdan Baysal (Ed.), Eğitim Yapıları ve Yönetimleri Açısından Çeşitli Ülkelere Bir Bakış içinde (169-194), 1. Baskı, Ankara. Pegem Akademi.
• Choi, J. (2009). Güney Kore eğitim sistemi, Sefer Ada ve Z. Nurdan Baysal (Ed.), Eğitim Yapıları ve Yönetimleri Açısından Çeşitli Ülkelere Bir Bakış içinde (231-260), 1. Baskı, Ankara. Pegem Akademi.
• Choi, J. (2013). Türkiye’de ve Güney Kore’de okul öncesi eğitimin incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çınkır, Ş. (2002). İngiltere 'de okul müdürlerinin yetiştirilmesi: Okul Müdürleri İçin Ulusal Mesleki Standartlar Programı. 21.Yüzyıl Eğitim Yöneticilerinin Yetiştirilmesi Sempozyumu. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları, Yay. No: 191.
• Çimşir, K. S. (2009). Yunanistan eğitim sistemi, Sefer Ada ve Z. Nurdan Baysal (Ed.), Eğitim Yapıları ve Yönetimleri Açısından Çeşitli Ülkelere Bir Bakış içinde (451-468), 1. Baskı, Ankara. Pegem Akademi.
• Erden, A. (2015). Fransa eğitim sistemi, Ali Balcı (Ed.), Karşılaştırmalı Eğitim Sistemleri içinde (165-190), 5. Baskı, Ankara. Pegem Akademi.
• Erol, H. (2014). Eğitim kurumlarına müdür seçiminde uygulanan sözlü sınava katılmış adayların sınava ilişkin görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Ertürk Kayman, E. A. (2017). Türkiye, Finlandiya, İngiltere ve Şili'deki okul yöneticiliğine ilişkin yaklaşımların incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• European Commission/EACEA/Eurydice, 2013. Key data on teachers and school leaders in Avrupa. 2013 Edition. Eurydice Report. Luxembourg: Publications Office of the Europen Union.
• European Commission/EACEA/Eurydice. (2005). Avrupa’da eğitime ilişkin temel veriler 2005. Brüksel: Eurydice.
• European Commission/EACEA/Eurydice. (2009). Avrupa’da eğitime ilişkin önemli veriler 2009. Brüksel: Eurydice.
• European Commission/EACEA/Eurydice. (2012). Avrupa’da eğitime ilişkin önemli veriler 2012. Brüksel: Eurydice.
• Gülmez, D. D. ve Yavuz, M. (2016). Okul müdürlerinin seçimi ve yetiştirilmesine yönelik bir model önerisi. PAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 220-233.
• Günay, E. (2004). Millî Eğitim Bakanlığına bağlı okul ve kurum yöneticilerinin seçimi, yetiştirilmesi ve atanmaları üzerine araştırma. Milli Eğitim Dergisi, 161, 86-97.
• Güven, S., Yıltanlılar, A. ve Baskan, G. A. (2019). Eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesi ve atanması: bazı Avrupa birliği ülkeleri, Türkiye ve KKTC’deki uygulamalara yönelik karşılaştırma ve KKTC’ye yönelik çözüm önerileri. Turkish Studies Educational Sciences, 14 (3), 611-626.
• Hallinger, P., & Heck, R. H. (1998). Exploring the principal’s contribution to school effectiveness: 1980-1995. School Effectiveness and School Improvement, 9, 157-191.
• Ilgar, L. (2005). Eğitim yönetimi- okul yönetimi- sınıf yönetimi (3. Baskı). İstanbul: Beta Basım.
• Işık, H. (2003). Okul müdürlerinin yetiştirilmesinde yeni bir model önerisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 206-211.
• İnandı, Y. (2005). Avrupa birliği ülkeleri eğitim sistemi ile Türk eğitim sisteminde eğitim yönetimi ve finansmanı. Yayınlanmamış Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• İpek, C. (2015). Güney Kore eğitim sistemi, Ali Balcı (Ed.), Karşılaştırmalı Eğitim Sistemleri içinde (207-232), 5. Baskı, Ankara. Pegem Akademi.
• Kahraman, S. (2016). PISA’da başarı gösteren Yeni Zelanda, Güney Kore ve Çin (Şanghay) okul yöneticilerinin seçilmesi, yetiştirilmesi ve atanmasının Türkiye ile karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Karip, E., ve Köksal, K. (1999). Okul yöneticilerinin yetiştirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 5(2), 193-207. Kaya, Y. K. (1999). Eğitim yönetimi: kuram ve Türkiye’deki uygulama (7. Baskı). Ankara: Bilim Yayıncılık.
• Kayıkçı, K. (2001). Yönetici yetiştirme sorunu. Milli Eğitim Dergisi, 150, 28-32.
• Kim, E., Kim, K., Kim, D., ve Kim, E. (2006). OECD improving school leadership country background report for Korea. Korean Educational Development Institute. 29.12.2020 tarihinde https://www.oecd.org/edu/schoolleadership adresinden erişilmiştir.
• Korkmaz, M. (2005). Okul yöneticilerinin yetiştirilmesi: Sorunlar- çözümler ve öneriler. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(3), 237-252.
• MEB, (2018). 2023 Eğitim vizyonu. 04 Nisan 2019 tarihinde http://2023vizyonu.meb.gov.tr/. adresinden erişildi.
• Memduhoğlu, H. B. (2007). Türk Eğitim Sisteminde Okulların Yönetimi ve Okul Yöneticilerinin Yetiştirilmesi Sorunsalı. Milli Eğitim Dergisi. Sayı 176, 86–96.
• Merriam, S.B. (2013). Nitel Araştırma. (Çeviri Editörü Selahattin Turan). 3. Basımdan Çeviri. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Özberk, S. (2010). Türkiye ve bazı Avrupa birliği ülkelerinde okul yöneticilerinin yetiştirilme programları ve atanmaları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi. Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Özmen, F. (2002). Okul müdürlerinin yetiştirilmesi-gelişmiş ülkelerdeki uygulamalardan örnekler. 21. Yüzyıl Eğitim Yöneticilerinin Yetiştirilmesi Sempozyumu. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları, Yay. No: 191.
• Özmen, F. ve Kömürlü, F. (2010). Eğitim örgütlerine yönetici seçme ve atamada yaşanan sorunlar ve yönetici görüşleri temelinde çözüm önerileri. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 2 (1), 25-33
• Pelit, A. (2013). Okul yöneticilerinin yetiştirilmesine ve atanmasına ilişkin benimsenen modellerin karşılaştırılması (Türkiye, Fransa, Danimarka ve İngiltere Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Recepoğlu, E., & Kılınç, A. Ç. (2014) Türkiye’de okul yöneticilerinin seçilmesi ve yetiştirilmesi, mevcut sorunlar ve çözüm önerileri. Turkish Studies, 9(2), 1817-1845.
• Resmî Gazete, (1998). Millî Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim kurumları yöneticilerinin atama ve yer değiştirmelerine ilişkin yönetmelik, 23.09.1998 tarih ve 23472 Sayılı Resmî Gazete, http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/23472.pdf [26.11.2019].
• Resmî Gazete, (1999). Millî Eğitim Bakanlığı yönetici atama, değerlendirme, görevde yükselme ve yer değiştirme yönetmeliği, 30.04.1999 tarih ve 23681 Sayılı Resmî Gazete, http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/23681.pdf [26.11.2019].
• Resmî Gazete, (2004). Millî Eğitim Bakanlığı eğitim kurumları yöneticilerinin atama ve yer değiştirme yönetmeliği, 11.01.2004 tarih ve 25343 Sayılı Resmî Gazete, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2004/01/20040111.htm [26.11.2019].
• Resmî Gazete, (2006). Millî Eğitim Bakanlığı eğitim kurumları yöneticilerinin atama ve yer değiştirme yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına dair yönetmelik, 04.03.2006 tarih ve 26098 https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/03/20060304-6.htm [26.11.2019].
• Resmî Gazete, (2007). Millî Eğitim Bakanlığı eğitim kurumları yöneticilerinin atama yönetmeliği, 13.04.2007 tarih ve 26492 https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/04/20070413-6.htm [26.11.2019].
• Resmî Gazete, (2008). Millî Eğitim Bakanlığı eğitim kurumları yöneticileri yönetmeliği, 24.04.2008 tarih ve 26856 https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/04/20080424-4.htm [26.11.2019].
• Resmî Gazete, (2009). Millî Eğitim Bakanlığı eğitim kurumları yöneticilerinin atama ve yer değiştirmelerine ilişkin yönetmelik, 13.08.2009 tarih ve 27318 https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/08/20090813-2.htm [27.11.2019].
• Resmî Gazete, (2013). Millî Eğitim Bakanlığı eğitim kurumları yöneticileri atama ve yer değiştirme yönetmeliği, 28.02.2013 tarih ve 28573 https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/02/20130228-12.htm [27.11.2019].
• Resmî Gazete, (2014). Millî Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim kurumları yöneticilerinin görevlendirilmelerine ilişkin yönetmelik, 10.06.2014 tarih ve 29026 https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/06/20140610-7.htm [28.11.2019].
• Resmî Gazete, (2015). Millî Eğitim Bakanlığı eğitim kurumları yöneticilerinin görevlendirilmelerine dair yönetmelik, 06.10.2015 tarih ve 29494 https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/10/20151006-2.htm [28.11.2019].
• Resmî Gazete, (2017). Millî Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim kurumlarına yönetici görevlendirme yönetmeliği, 22.04.2017 tarih ve 30046 https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/04/20170422-6.htm [28.11.2019].
• Resmî Gazete, (2018). Millî Eğitim Bakanlığı eğitim kurumlarına yönetici görevlendirme yönetmeliği, 21.06.2018 tarih ve 30455 https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/06/20180621-8.htm [28.11.2019].
• Savaş, G. (2019). Okul yöneticisi yetiştirmede dünyadaki eğilimler ve Türkiye için öneriler. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama 2(1), 59-72.
• Stravakou, P. (2019). Selecting School Principals in Greece in the Last Fifteen Years – A Theoretical Approach. Journal of Advances in Education and Philosophy, 3 (8), 277-282.
• Süngü, H. (2012). Türkiye, Almanya, Fransa ve İngiltere’de okul müdürlerinin atanması ve yetiştirilmesi. Sakarya University Journal of Education, 2(1), 33-48.
• Şahenk, S. S. (2009). Fransa eğitim sistemi, Sefer Ada ve Z. Nurdan Baysal (Ed.), Eğitim Yapıları ve Yönetimleri Açısından Çeşitli Ülkelere Bir Bakış içinde (195-213), 1. Baskı, Ankara. Pegem Akademi.
• Şimşek, H. (2002). Türkiye’de eğitim yöneticisi yetiştirilemez. 21. Yüzyıl Eğitim Yöneticilerinin Yetiştirilmesi Sempozyumu. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları, Yay. No: 191.
• Şimşek, H. (2004). Eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesi: karşılaştırmalı örnekler ve Türkiye için öneriler. Çağdaş Eğitim Dergisi, yıl: 29, sayı: 307.
• Taipale, A. (2012). International survey on educational leadership. A survey on school leader’s work and continuing education. Helsinki: Finnish Board of National Education.
• Taş, A. ve Önder, E. (2010). 2004 yılı ve sonrasında yayınlanan eğitim kurumları yöneticilerinin atama ve yer değiştirmelerine ilişkin yönetmeliklerin karşılaştırması. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2010/2, Sayı:12.
• Taymaz, H. (2009). Okul yönetimi. (9. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Thody, A., Papanaoum, Z., Johansson, O. ve Pashiardis, P. (2007). Avrupa’da okul müdürlerinin hazırlanması. Çev. Abdurrahman Ilgan, Hilmi Süngü, Semra Kıranlı. Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Edebiyat Dergisi, 18: 214-215.
• Türkmenoğlu, G., & Bülbül, T. (2015). Okul yöneticilerinin göreve geliş biçimlerinin okul kültürüne yansımaları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 526-549.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yildirim, A. (2018). Views of school administrators regarding the assignment of school principals. European Journal of Educational Research, 7(3), 695-705. doi: 10.12973/eu-jer.7.3.695