İnanç Dünyasında Yılanın Ele Alınışı

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 420 - 430, 26.05.2020

Seda Gedik

Öz

Tarih boyunca insanoğlu bir yaratıcıya inanma
ihtiyacı ve eğilimi içinde olmuştur. Bu nedenle ilkel dönemlerde insanlar,
etrafındaki doğa unsurları başta olmak üzere çeşitli varlıklara inanmıştır.
Yaratılışı itibariyle başta doğa olmak üzere birçok varlık karşısında zayıf ve
korunma ihtiyacı içerisinde olan insanoğlu için kendisinden üstün bir varlığa
inanmak ve ondan medet beklemek zaruri bir ihtiyaç olmuştur. Bunu da
gizemlerini çözemedikleri veya korktukları varlıklara kutsallık yükleyerek
yapmışlardır. Bu varlıkların başında yılan gelmiştir. Yılanların kutsallık
yüklenmesi ve birçok dinde kutsal olarak görülmesinde yaratılıştan itibaren
insanoğlunun yanında yer alması rol oynamıştır. Bunda insanoğlunun hem doğayla
ve doğa unsurlarıyla iç içe yaşaması hem düzenli olarak deri değiştirdiği için
ölümsüzlük sırrına erdiği inancı etkili olmuştur. İnanç dünyasında bu kadar
etkili olan yılanın dinlerdeki konumunun bütünsel bir şekilde ele alınması
oldukça önemlidir.  Bu çalışmanın amacı da; tarih boyunca yılanın insanoğlunun hayatında ve
inançlarında etken olan bir varlık olduğunun örneklerle ortaya konulmasıdır.
Çalışmanın hedefi ise; başta ilkel ve tek Tanrılı dinler olmak üzere yılanın
yaratılıştan itibaren insanoğlunun inanç sisteminde ve hayatında oldukça önemli
rol oynadığının gösterilmesidir.

Anahtar Kelimeler

Yılan, inanç, kutsal, din, insan

Kaynakça

• Arıklı, E. (Genel Yönetmen). (Basım Yılı Bilinmiyor). Dinler Tarihi Ansiklopedisi 1 (İslamiyet, Hıristiyanlık, Musevilik ve İlkel Dinler). İstanbul: Gelişim Yayınları 1.
• Artun, E. (2008). Halk Kültürü Araştırmaları. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Baldick, J. (Çev. Şahin, N.). (2011). Hayvan ve Şaman: Orta Asya’nın Antik Dinleri. İstanbul: Hil Yayınları.
• Bayat, F. (2015). Ana Hatlarıyla Türk Şamanlığı. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Bouthoul, G. (Çev. Süreya, C.) (2016). Sosyoloji Tarihi. İstanbul: İnılâp Kitabevi.
• Campbell, J. (Çev. Emiroğlu, K.) (1992). İkel Mitoloji - Tanrının Maskeleri. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Çatalbaş, R. (2011). “Türklerde Hayvan Sembolizmi ve Din İlişkisi”. Turan Stratejik Araştırmalar Merkezi Derneği. Cilt: 3 Yıl: 2011 Sayı: 12. ss.49-60.
• Çelik, S. (2007). İslam Öncesi Türk San’atında Bazı Hayvansal ve Bitkisel Kültür Ögeleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Çoruhlu, Y. (2002). Türk Mitolojisinin Anahatları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Dağtaşoğlu, A.E. (Editör Gürsoy Naskali, E.) (2014). “Anadolu Türkülerinde Yılan Motifi ve Nefs”. Yılan Kitabı. İstanbul: Kitabevi Yayınları. ss. 133-168.
• Drury, Nevill (Çev. Şimşek, E.) (1996). Şamanizm – Şamanlığın Ögeleri. İstanbul: Okyanus Yayınları.
• Duran, R. (Editör). (2012). Mitoloji ve Din. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.Yayını No: 2522.
• Durkheim, E. (2019). (Çev. Ozankaya, Özer). Sosyoloji Dersleri. İzmir: Cem Yayınevi.
• Eliade, M. (Çev Arslan Özcan, L.) (2014). Dinler Tarihine Giriş. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• Erbaş, A. (Editör) (2013). Yaşayan Dünya Dinleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2053.
• Erden, C. (2016). Dünya Mitlerinde Yılan. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi.
• Ergun, P. (Ed. Gürsoy Naskali, E.) (2014). Şaman / Kam ve Yılan. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Ersoy, N. (2000). Semboller ve Yorumları. İstanbul: Zafer Matbaası.
• Gören, E. (Editör Gürsoy Naskali, E.) (2014). “Yakındoğu Kökenli Yılan Motifinin Yunan-Roma Dinindeki Alımlanışı”. Yılan Kitabı. İstanbul: Kitabevi Yayınları. ss. 5-52.
• Graves, R. (Çev. Akpur, U.) (2010). Yunan Mitleri (Tanrılar, Kahramanlar, Söylenceler). İstanbul: Say Yayınları.
• Houtin, A. (1964). (Çev. Küçük, Abdurrahman). Hıristiyanlığın Kısa Tarihi. Paris.
• İnan, A. (1986). Tarihte ve Bugün Şamanizm. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Kaya, K. (1997). Hint Mitolojisi Sözlüğü. Ankara: İmge Kitabevi.
• Kaya, K. (2001). Bhagavadgita / Hinduların Kutsal Kitabı. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Margaret, M. P. (2017). (Çev. Erbaş, H.). Çağdaş Sosyoloji Kuramları. Ankara: Palme Yayıncılık.
• Morris, B. (2004). (Çev. Atay, T.). Din Üzerine Antropolojik İncelemeler (Bir Giriş Metni).İstanbul: İmge Yayınevi.
• O’Flaherty, W. D. (Çev. Emiroğlu, K. (1996). Hindu Mitolojisi. Ankara: İmge Kitabevi.
• Ruben, W. (2000). (Çev. Bozkurt, Lütfü). Eski Metinlere Göre Budizm. İstanbul: Okyanus Yayıncılık.
• Schimmel, A. (Çev. Demirli, E.) (2004). Tanrı’nın Yeryüzündeki İşaretleri (İslama Görüngübilimsel Yaklaşım). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Shahak, I. (2004). (Çev. Dağ, Ahmet Emin). Yahudi Tarihi, Yahudi Dini. İstanbul: Anka Yayınları.
• Sharpe, Eric J. (2000). (Çev. Ahmet Güç). Dinler Tarihinde 50 Anahtar Kavram (Karşılaştırmalı Bir Çalışma). Bursa: Arasta Yayınları.
• Sridhar, S. B. R. (Çev. Dasi, Krishnendrani Devi) (2008). Güzel Tanrı’nın Gizli Hazinesi. Indıa: Saraswata Yayınları / Ankara: Pelin Ofset.
• Sümer, N. (2016). “Dinsel ve Mitolojik Bir Sembol Olarak Yılan”. Akademik Sosyal Çalışamalar Dergisi. Sayı: 43 Yıl: 2016. ss. 275-288.
• Üst, S., U., F., E. M.D. (2009). Şâh-Mâran Hikâyesi. İstanbul: Akademik Kitaplar.
• Yılmaz, F. (2011). Dinlerin Kökeni (Dinler Tarihine Giriş). Ankara: Berikan Yayınevi.
• Yöndemli, F. (2006). Hayat Ağacı-Ejder-Yılan. İstanbul: NKM (Nüve Kültür Merkezi) Yayınları:33.
• Yurdaydın, M. G. ve Dağ, M. (1978). Dinler Tarihi. Ankara: Gündüz Matbaacılık.
• Yüceer, İ. (2001). “İnanç Problemlerinden (Halk İnançlarına) Yansımalar.” İlahiyat Fakülteleri Kelam Anabilim Dalı Sempozyumu 7-9 Eylül 2001 ERZURUM. ss. 126-161.
• Zimmer, H. (Çev. Güven, Gül Çağalı) (2004). Hint Sanatı ve Uygarlığında Mitler ve Simgeler. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• (1964). Büyük Dinler ve Mezhepler Ansiklopedisi. İstanbul: Tan Matbaası.
• (2001). Kutsal Kitap-Eski ve Yeni Antlaşma (Tevrat, Zebur ve İncil). İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları.
• (2016). Kutsal Kitap (Tevrat, Zebur, İncil). İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları.